Aposolo 13
1 Antiokua mono nonte'ma menima mani'naza kasnampa vahe'ene, rempi huzmi vahera ama'a mani'naze, Banabasiki, Simioni (aganumpa nere hu'za nehaza ne'ki), Lusiusi'a Sairini ne'ki, kumate ugagota kva (Gavana) ne' Heroti knampa, magoka ositeti rasena'a ne' Manainiki, Soliki hu'za mani'naze.
Katika kanisa la Antiokia kulikuwa na watu wengine waliokuwa manabii na walimu; miongoni mwao akiwa Barnaba, Simoni aitwaye pia Mweusi, Lukio wa Kurene, Manaeni ambaye alikuwa amelelewa pamoja na mfalme Herode, na Saulo.
2 Anamo'za Ramofonte mono hunente'za, ne'za a'o hu'za nunamu nehazageno, Ruotge Avamu'mo'a anage hu'ne, Banabasine Soli kizni huhampri znante'keno, eri'za eriogu hua eri'zana eri'o hu'ne.
Walipokuwa wanafanya ibada yao kwa Bwana na kufunga, Roho Mtakatifu alisema: “Niteulieni Barnaba na Saulo kwa ajili ya kazi niliyowaitia.”
3 Ana hute'za ne'zama a'o hu'za mani'neza henka zamazana znagofetu ante'za nunamu hute'za huzamantake'ne vu'na'e.
Basi, baada ya kusali na kufunga zaidi, wakawawekea mikono, wakawaacha waende zao.
4 Banabasine Soli kiznia Ruotge Avamu'mo huznantege'ne Selusia uramike vente omerike Saiprusi ti amu'nompi me'nea kumate vu'na'e.
Basi, Barnaba na Saulo walipokwisha tumwa na Roho Mtakatifu, walishuka hadi Seleukia, na kutoka huko walipanda meli hadi kisiwa cha Kupro.
5 Zamagrama Saramisi kumate vute'za, agafa hu'za Anumzamofo kea Jiu vahe osi mono nompi (Sinagog) huama hu'naze. Zanaza hanigu Joninena avare'ke umani'naze. (Mago agi'a Jon Maki'e.)
Walipofika Salami walihubiri neno la Mungu katika masunagogi ya Kiyahudi. Yohane (Marko) alikuwa msaidizi wao.
6 Zamagrama maka ti amunompi kumatami agatere'za nevu'za Pafosi uhanati'za zago nereno Jiu vahepi havige kasnampa nera, Bar Jisasi'e nehaza nera mani'negeke ke'na'e.
Walitembea toka upande mmoja wa kisiwa mpaka Pafo upande wa pili, na huko walimkuta mchawi mmoja Myahudi aitwaye Baryesu ambaye alijisingizia kuwa nabii.
7 Ana nera, Segius Paulosi knare antahizamo agatere'nea ne' Romu kamanimo huhamprintegeno ana ti amu'nompi kuma kava hu'nea ne'ene mani'ne, ana kamani kva (gavana) ne'mo'a Banabasine Soli kizni Anumzamofo ke eme asami'ogu zanagi hu'ne.
Huyu alikuwa pamoja na Sergio Paulo, mkuu wa kile kisiwa, ambaye alikuwa mtu mwelewa sana. Sergio Paulo aliwaita Barnaba na Saulo ili asikie neno la Mungu.
8 Hu'neanagi amene ne' Elimasi'a zago nereno ha' arezmanteno ana kamani kva ne'mo amentinti osanie hu'ne. (Elimasi'e huno Griki kefi hu'neana, avuatga huno zago nereno vahe zamahe fri nere hu'ne.)
Lakini huyo mchawi Elima (kama alivyokuwa anaitwa kwa Kigiriki), alijaribu kuwapinga ili kumzuia huyo mkuu wa kisiwa asije akaigeukia imani ya Kikristo.
9 Hu'neanagi Solina, mago agi'a Polikino, Ruotge Avamumo'a agu'afi avinetegeno avua kefatgo huno ana ne' negeno,
Basi, Saulo ambaye aliitwa pia Paulo, akiwa amejaa Roho Mtakatifu, alimkodolea macho huyo mchawi,
10 anage hu'ne, Kagripina havige avu'avamo'ene havizahu zamo'a avite'ne. Sata mofavre mani'nenka fatgo avu'avamofona ha' arenentane, kagra fatgo osu avu'avara netrenka, Anumzamofo fatgo avu'avara osugahampi?
akasema, “Mdanganyifu wa kupindukia na mlaghai wewe! Wewe ni mtoto wa Ibilisi! Wewe ni adui wa chochote kile kilicho cha kweli; hukomi hata mara moja kujaribu kuzipotosha njia za Bwana zilizonyoka.
11 Menina ko, Anumzamofo azamo'a ha' reganteankino kavurgamo'a asu hanigenka, osi'a knafina kavua onkegahane! Higeno ame huno avumo'a asu higeno, azante azerino vanohu vaheku hakre'ne.
Sasa, mkono wa Bwana utakuadhibu: utakuwa kipofu na hutaweza kuuona mwanga wa jua kwa kitambo.” Mara kila kitu kikawa kama ukungu na giza kwake, akaanza kwenda huku na huku akitafuta mtu wa kumshika mkono amwongoze.
12 Anante kamani (Gavana) kva ne'mo anazama agrite fore hiaza negeno, amentinti hu'ne. Na'ankure agra tusi'za huno Ramofonkema rempima humia zankura antri hu'ne.
Yule mkuu wa kisiwa alipoona hayo, aliongoka akawa muumini; akastaajabia sana mafundisho aliyosikia juu ya Bwana.
13 Anante Poli'ene agrane vu'naza vahe'mo'za Pafosi kuma atre'za ventefi mareri'za hagerimpi vu'za Pega kumate Pamfalia kaziga ehanati'naze. Hianangi Joni'a anante ome zanatreno ete Jerusalemi kumate vu'ne.
Kutoka Pafo, Paulo na wenzake walipanda meli wakaenda hadi Perga katika Pamfulia; lakini Yohane (Marko) aliwaacha, akarudi Yerusalemu.
14 Pega kumara atreke, zanagra Pisidia Antioku ehanatike, mani fruhu knazupa osi mono nompi (sinagog) marerike umani'na'e.
Lakini wao waliendelea na safari toka Pisga hadi mjini Antiokia Pisidia. Siku ya Sabato waliingia ndani ya Sunagogi, wakakaa.
15 Kasegene kasnampa vahe kema hampri vagarete'za osi mono nompi kva vahe'mo'za ke atrezmante'za anage hu'naze, Tafuheta mago'a tazeri hanaveti ke eri'nenutma amane hugahaze.
Baada ya masomo katika kitabu cha Sheria ya Mose na katika maandiko ya manabii, wakuu wa lile sunagogi waliwapelekea ujumbe huu: “Ndugu, kama mnalo jambo la kuwaambia watu ili kuwapa moyo, semeni.”
16 Hazageno Poli'a anante otino azanu avame huno anage hu'ne, Israel vahe'motmane megi'a vahe'ma Anumzamofonku koroma nehaza'motma antahiho.
Basi, Paulo alisimama, akatoa ishara kwa mkono, akaanza kuongea: “Wananchi wa Israeli na wengine wote mnaomcha Mungu, sikilizeni!
17 Ama'i Israeli vahe'mofo Anumzamo'a, tagri tagehe'ina huhampri zamanteno, ru vahe kumapima Isipima umani'nageno zamazeri knare zantfa nehuno hihamu'areti anampintira zamare megi atre'ne.
Mungu wa taifa hili la Israeli aliwateua babu zetu na kuwafanya wawe taifa kubwa walipokuwa ugenini kule Misri. Mungu aliwatoa huko kwa uwezo wake mkuu.
18 40'a kafufi ka'ma mopafi zamareno ome zamantege'za mani'naze.
Aliwavumilia kwa muda wa miaka arobaini kule jangwani.
19 7ni'a ranra kumatamimpi mani'naza Kenani vahe zamahe hana huteno, Anumzamo'a ana mopafi vahe'amo'za manisagu mopa erizamige'za zamagra mopa erise'za mani'naze.
Aliyaangamiza mataifa ya nchi ya Kanaani akawapa hao watu wake ile nchi kuwa mali yao.
20 Anazama fore'ma hu'neana 450'a zagegafu nazampi fore hu'ne. Ana'ma huteno'a henka kva vahezaga zamazeri otige'za, kva krizmante'za mani'za e'za kasnampa ne' Samueli knare ehanati'naze.
Miaka mia nne na hamsini ilipita, halafu akawapatia waamuzi wawaongoze mpaka wakati wa nabii Samweli.
21 Anante kini ne' tamisane hu'za antahigageno, Anumzamo'a Kisi nemofo Benzameni naga nofipinti ne' Soli zamigeno, 40'a zagegfufi kini manino kva huzmante'ne.
Hapo wakapendelea kuwa na mfalme, na Mungu akawapa Saulo, mtoto wa Kishi wa kabila la Benyamini, awe mfalme wao kwa muda wa miaka arobaini.
22 Anumzamo'a kini Solina azeri netreno, Deviti azeri otigeno kini manino kva huzmante'ne. Agra anage huno Devitinkura hu'ne, Nagra kogeno Jesi nemofo Deviti'a, Nagri'ma nagu'afima navenesia'zana agra nevaririno, maka'zama huo hanuazana hugahie. (Sam-Zga 89:20, 1 Sam 13:14)
Baada ya kumwondoa Saulo, Mungu alimteua Daudi kuwa mfalme wao. Mungu alionyesha kibali chake kwake akisema: Nimemwona Daudi mtoto wa Yese; ni mtu anayepatana na moyo wangu; mtu ambaye atatimiza yale yote ninayotaka kuyatenda.
23 Ama ana ne'mofo negehompinti, Anumzamo'a Israeli vahe'mota tahoke'ma heno tazahu nera Jisasina huvempa hu'nea kante anteno tami'ne.
Kutokana na ukoo wake mtu huyu, Mungu, kama alivyoahidi, amewapelekea watu wa Israeli Mwokozi, ndiye Yesu.
24 Jisasi'ma hakare'a Israeli vahe zamufi eama osu'negeno, Joni'a huama huno mono tina fretma tamagu'a rukrehe hiho huno maka Israeli vahe'mota tasami'ne.
Kabla ya kuja kwake Yesu, Yohane alimtangulia akiwahubiria watu wote wa Israeli kwamba ni lazima watubu na kubatizwa.
25 Hu'neanagi Joni'ma huhamprinte'nea eri'zama'a eri vaga reteno'a, mago'ene anage hu'ne, iza'e hutma nagrikura nentahize? Nagra ana nera omani'noe. Hu'neanagi antahiho, mago'mo'a namage ne-e. Nagra knarera osu'noanki'na agia anonte'ma anaki'nea nofira katu ofegahue huno hu'ne.
Yohane alipokuwa anamaliza ujumbe wake aliwaambia watu: Mnadhani mimi ni nani? Mimi si yule mnayemtazamia. Huyo anakuja baada yangu na mimi sistahili hata kuzifungua kamba za viatu vyake.
26 Nafuhetma Abrahamu agigo azankomofo nagare, amama Anumzanku koro nehu'za tamagrane mani'naza megi'a vahe'motma kumipinti tazahu kea tagrite atregeno e'ne.
“Ndugu, ninyi mlio watoto wa ukoo wa Abrahamu, na wengine wote mnaomcha Mungu! Ujumbe huu wa wokovu umeletwa kwetu.
27 Na'ankure Jerusalemi mani'naza vahe'mo'zane, kva vahe'zmimo'zanena Agra taza hu'nere hu'za ke'za antahi'za osu'naze. Kasnampa vahe'mo'za Agriku hu'za kre'naza kea maka mani fruhu (sabat) mono knare'ma hampri'za nentahi'za, antahiso'e osu'za ahenaku huhaviza hunte'naza kemo'a, avufa'a fore hu'ne.
Kwa maana wenyeji wa Yerusalemu na wakuu wao hawakumtambua yeye kuwa Mwokozi. Wala hawakuelewa maneno ya manabii yanayosomwa kila Sabato. Hata hivyo, waliyafanya maneno ya manabii yatimie kwa kumhukumu Yesu adhabu ya kifo.
28 Ahe fri agafagura ke'za erifore osu'za, zamagra Paerotinte vu'za, antahige'za ahe frio hu'za hu'naze.
Ingawa hawakumpata na hatia inayostahili auawe, walimwomba Pilato amhukumu auawe.
29 Agriku'ma hu'zama avon tafepi krente'naza maka nanekea huvagarete'za, keka zafareti erifenka atre'za eri'za vu'za hanagati'za tro hunte'naza kerifi ome ante'naze.
Na baada ya kutekeleza yote yaliyokuwa yameandikwa kumhusu yeye, walimshusha kutoka msalabani, wakamweka kaburini.
30 Hu'neanagi Anumzamo'a fri kragefe'nefinti azeri otigeno,
Lakini Mungu alimfufua kutoka wafu.
31 Galiliti amage' ante'za Jerusalemi mareri'za e'naza vahetaminte rama'a zupa efore hu'ne. E'ima ke'naza naga'mo'za vahepina huama hu'za menina nezamasmize.
Naye, kwa siku nyingi aliwatokea wale waliofuatana naye kutoka Galilaya mpaka Yerusalemu. Hao ndio walio sasa mashahidi wake kwa watu wa Israeli.
32 Hanki neragehokizmima huvempa huzmante'nea Knare Musenke tagrama neramasmunana,
Sisi tumekuja hapa kuwaleteeni Habari Njema: jambo lile Mungu alilowaahidia babu zetu amelitimiza sasa kwa ajili yetu sisi tulio wajukuu wao kwa kumfufua Yesu kutoka wafu.
33 ama ana huvempa kea, Anumzamo'a tagrite eri knare huranteno Agra'a mofavre'aza huneranteno, Jisasinena azeri oti'ne, ko'ma nampa 2 zagame avontafepima krente'nea kante, Kagra mofavreni'a menina maninkena, Nagra negafa'na manue huno huama hu'ne. (Sam-Zga 2:7)
Kama ilivyoandikwa katika zaburi ya pili: Wewe ni Mwanangu, mimi leo nimekuwa baba yako.
34 Hu'neanagi e'ima hunte'nere, Anumzamo'a tamage huno Jisasina azeri oti'neankino mago'anena frino onkasritfa hugahie, Anumzamo'a anage huno hu'ne, Nagra agru huno ruotge hu'nea huvempa asomu ke Devitima ami'noana, menina tamagrira tamigahue, (Ais 55:3)
Na juu ya kumfufua kutoka wafu, asipate tena kurudi huko na kuoza, Mungu alisema hivi: Nitakupa baraka takatifu na za kweli nilizomwahidia Daudi.
35 E'ina hu'negu mago'ene zagame avon tafepina anage huno kre'ne, Kagra atresankeno ruotge hu'nemo'a onkasrigahie. (Sam-Zga 16:10)
Naam, na katika sehemu nyingine za zaburi asema: Hutamwacha Mtakatifu wako aoze.
36 Deviti'a, agrama manino e'nea knafina Anumzamo'ma erigahane huno hunte'nea eri'zana eri vagareteno, frige'za negehoma asentenafi ome asentageno avufamo'a kasri'ne.
Sasa, Daudi mwenyewe alitimiza mapenzi ya Mungu wakati wake; kisha akafa na kuzikwa karibu na wazee wake, na mwili wake ukaoza.
37 Hu'neanagi Jisasina fri'nefinti Anumzamo azeri otigeno onkasri'ne.
Lakini yule ambaye Mungu alimfufua kutoka wafu hakupata kuoza.
38 E'ina hu'negu nenafutma antahita keta hiho, ama ana ne'pinti kumi tamia eri atresia ke huama hu'na neramasmune.
Jueni wazi, ndugu zangu, kwamba ujumbe kuhusu kusamehewa dhambi unahubiriwa kwenu kwa njia ya Yesu Kristo;
39 Ama ana nete'ma zamentinti hanu'za fatgo vahe manigahaze. Mosese kasegemo'a tamazeri fatgo osugahie.
na ya kwamba kila mmoja anayemwamini Yesu anasamehewa dhambi zote, jambo ambalo halingewezekana kwa njia ya Sheria ya Mose.
40 Ana hu'negu tamagra kava hu'nenkeno, kasnampa vahe'mo'za hu'naza nanekemo'a tmagritera fore osino.
Jihadharini basi, msije mkapatwa na yale yaliyosemwa na manabii:
41 Kiza zokago kema nehaza vahe'tmina, keho! Tamano nevazinketma antri hutma fritma haviza hugahaze! Nagra knare eri'za enerugetma tamentinti'a nosaze. Vahe'mo'ma tamasmi'nigeta tamentintia osugahaze, huno kre'ne. (Hava 1:5.)
Sikilizeni enyi wenye madharau, shangaeni mpotee! Kwa maana kitu ninachofanya sasa, nyakati zenu, ni kitu ambacho hamtakiamini hata kama mtu akiwaelezeni.”
42 Anage huteke Poli'ene Banabasike atineramike'za, vahe'mo'za ama ana nanekea ru mani fruhu kna (sabat) zupa knare eme tasmigaha'o, hu'za zanasmi'naze.
Paulo na Barnaba walipokuwa wanatoka katika ile sunagogi, wale watu waliwaalika waje tena siku ya Sabato iliyofuata, waongee zaidi juu ya mambo hayo.
43 Mono'ma osi mono nompi (sinagog) huvagarete'za, vu'za e'za nehazage'za, rama'a Jiu vahe'mo'zane, Anumzanku koro nehaza megi'a vahe'mo'za, Poline Banabasi kizani zanavriri'za nevzage'ne, zamazeri hanaveti ke hu'ne, Anumzamofo asunku'zampina hanavetita maniho hu'ne ana vahera zamasmi'na'e.
Mkutano huo ulipomalizika, Wayahudi wengi na watu wa mataifa mengine waliokuwa wameongokea dini ya Kiyahudi waliwafuata Paulo na Barnaba. Hao mitume waliongea nao, wakawatia moyo waendelee kuishi wakitegemea neema ya Mungu.
44 Hanki anante mani fruhu kna (Sabat) zupa, ran kumapi mani'naza vahe'mo'za kuma azute'za Ramofo ke antahinaku emeritru hu'naze.
Siku ya Sabato iliyofuata, karibu kila mtu katika ule mji alikuja kusikiliza neno la Bwana.
45 Mika vahe eritru nehazage'za Jiu mono vahe'mo'za nezmage'za kanive reneznantageno, Poli'ma hiankegura mago zamarimpa huoznante'za, ana vahe'mo'za ha' reznante'naze.
Lakini Wayahudi walipoliona hilo kundi la watu walijaa wivu, wakapinga alichokuwa anasema Paulo na kumtukana.
46 Poli'ene Banabasi'kea hanavetike koro osu anage hu'na'e, Esera Jiu vahe'motma Anumzamofo nanekea tamasmi'nonanagi, tamagra tamefi ana kea hunemitma fatgoma hutma mani'netma manivava asimu erizankura tame'nosigu, megi'a vahete tagra rukarehe nehu'e. (aiōnios g166)
Hata hivyo, Paulo na Barnaba waliongea kwa uhodari zaidi, wakasema, “Ilikuwa ni lazima neno la Mungu liwafikieni ninyi kwanza; lakini kwa kuwa mmelikataa na kujiona hamstahili uzima wa milele, basi, tunawaacheni na kuwaendea watu wa mataifa mengine. (aiōnios g166)
47 Ramo'a amanage huno hanavege hurante'ne, Nagra huhampri kantoankinka, kagra megi'a vahera tavi zami mani'nenka, kumipinti zamazahu kea erinka mopa atupare uhanatigahane huno tasami'ne. (Ais 42:6, 49:6)
Maana Bwana alituagiza hivi: Nimekuteua wewe uwe mwanga kwa mataifa, uwe njia ya wokovu kwa ulimwengu wote.”
48 Megi'a vahe'mo'za ana naneke nentahi'za muse nehu'za, Ramofo kegura tusi'za hu'za musenkase nehazageno, manivava zamasimu erigahaze huno huhampri zamante'nea vahe'mo'za zamentinti hu'naze. (aiōnios g166)
Watu wa mataifa mengine waliposikia jambo hilo walifurahi, wakausifu ujumbe wa Mungu; na wale waliokuwa wamechaguliwa kupata uzima wa milele, wakawa waumini. (aiōnios g166)
49 Ana hazageno Ramofo kemo'a ana mopa kaziga zamukino vuno eno hu'ne.
Neno la Bwana likaenea kila mahali katika sehemu ile.
50 Hu'neanagi Jiu vahe'mo'za, Anumzamofonku koro nehu'za zamagi me'nea a'nene, zamagi me'nea vene'nene zamarimpare ke hu'za zamazeri otizage'za, Poline Banabasi kiznia, ana mopa kazigatira zamahe anati tre'naze.
Lakini Wayahudi waliwachochea wanawake wa tabaka ya juu wa mataifa mengine ambao walikuwa wacha Mungu, na wanaume maarufu wa mji huo. Wakaanza kuwatesa Paulo na Barnaba, wakawafukuza kutoka katika eneo lao.
51 Zanahe anatizageke zanagiareti kugusopa rupopo hutra'azamo'a, huzmerino e'izama hazazamo'a knare osiaza hazankino knazamo'a tamagripi megahie nehuke, Ikoniamu atreke vu'na'e.
Basi, mitume wakayakung'uta mavumbi yaliyokuwa katika miguu yao kama onyo, kisha wakaenda Ikonio.
52 Hu'neanagi Antioku kumate'ma zamentinti nehu'za Ramofo amage nentaza nagapina musezamo'ene Ruotge Avamu'mo'a avite'ne.
Lakini hao wafuasi walikuwa wamejaa furaha na Roho Mtakatifu.
