Uluka 12
1 Inu daddakino cingilin, sa anu gbardang ya orno in nu pattla ace aweme, matunguno atize nan na ahana akatuma ka meme, wuzan seke ini imare ya Farisiya, ige be ine ini malim.
時有成千累萬的群眾集合攏來，竟至互相踐踏。耶穌開始先對自己的門徒說：「你們要謹訪法利賽人的酵母，即他們的虛偽。
2 Abanna me iremum izoni sa ada poko ini ba ire imum ikuri izo ni sa ada rusa ini ba.
但是沒有遮掩的事，將來不被揭露的；也沒有隱藏的事，將來不被知道的。
3 Barki anime ire imum izoni sa idi boki ani hungi ige be sa ine ini ige be sa ada kunna ini a masaa. Imum be sa ya wuza bikum anyimo ani kira adi wuzi tize ti timi vat ti hi hira.
因此，你們在暗處所說的，將來必要在明處被人聽見；在內室附耳所說的，將來必要在屋頂上張揚出來。
4 In boshi aroni am, kati ikunna biyyau ba ande sa wadi huu nipum, wazome in ire imum sa wadake wa wuzi ini.
我告訴你們做我朋友的人們，你們不要害怕那些殺害肉身，而後能更有所為的人。
5 Ceki in gbarka shi ahira de sa idi kunna biyyau bu me, kunnan biyyau bi de sa madake mahuu makuri mareki shi anyimo uraa. Ee in boshi kunnan biyyau bime. (Geenna g1067)
我要指給你們，誰是你們所應害怕的：你們應當害怕殺了以後，有權柄把人投入地獄的那一位；的確，我告訴你們: 應當害怕這一位! (Geenna g1067)
6 In gusa a siza ahana amu nyin muni cibi in ma nini mani mare ba? Vat anime, Asere mada parke me unu inde anyimo aweme ba.
五隻麻雀不是賣兩文銅錢嗎﹖然而在天主前，他們中沒有一隻被遺忘的。
7 Aname ticce sa tira ani ce ni shi me marusa ugbardang utini, kati u kunna biyyau, shi itekin imum izenze unu gongo ahira ameme.
就是你們的頭髮，也二被數過；你們不要害怕! 你們比許多麻雀尊貴多了。
8 In boshi, vat de sa madi buki imum be sa mabuka aje anabu, van unubu madi bezi me ahira Asere.
我告訴你們: 凡在人前承認我的，人子將來也要在天主的使者前承認他；
9 Abanna me vat de sa ma nyare me aje anabu, adi nyare me ahira Asere.
他在人前否認我的，將來在天主的使者前也要被否認。
10 Vat de ma buka tize aje a vana Asere adi kpici madini me. Abanna me vat de sa macara bibe bilau ba Asere ada kpico me mame madini me ba.
凡出言干犯人子的，尚可獲得赦免；但是褻瀆聖神的人，決不能獲得免。
11 Inki wa ayen shi aje ana tize nyani aje anu atize tini kobbo, nyani aje ana nikara, kati i kunna in ni mum be sa idi buki ine ini icukuno kadura kashi me, nyani imum be sa idi buki.
當人押送你們到會堂，到長官及有權柄的人面前時，你們不要思慮怎樣申辯，或說什麼話，
12 Abanna me bibe birere bidi bezi imum be sa idi buki uginiya ugino me.
因為在那個時刻，聖神必要教給你們應說的話。」
13 Uye anyimo ani ori magun me unu bezizi buka uhenu tize ti hari imum be sa a cekin dura ni.
人群中有一個人向耶穌說: 「師傅，請吩咐我的兄弟與我分家罷!」
14 Yeso magun me, “Hu, aveni adaki uwum in cukuno una tize tini kobbo nyani in cukuno a tii ashime?”
耶穌對他說: 「人哪，誰立了我做你們的判官及分家人呢﹖」
15 Abini me, magun we “Hirani kati icukuno ana re ama roo, Abanna daki imum me im sa unu makem ini gbardang idi cukuno me ukanna uronta umeba.
遂對他們說：「你們要謹慎，躲避一切貪婪，因為一個人縱然富裕，他的生命並不在於他的資產。」
16 Uganiya me uni Yeso mabuki we ure ugunkuno, māgu ugunkuno, māgu, “Uruu ure unu wa nya bissana birere kang.
耶穌對他們設了一個比喻說: 「有一個富人，他的田地出產豐富。
17 Ma bassa imum iriba māgu, indi wuzi ane ni, barki inzom inahira sa indi in bissana ba re?
他心裏想道: 我可怎麼辦呢﹖因為我已經沒有地方收藏我的物產。
18 Madusa magu, in rusa imumbe sa indi wuu, indi pusi tikere tum in zui tire ti dadan-dang abine ani indi inki bisana bum nan vat tirononga tum.
他遂說: 我要這樣做: 我要拆毀我的倉房，另建更大的，好在那裏藏一切榖類及財物。
19 In gu ini vai im, ivai im, uzin ini imuni gbardang sa a inko barki hu, ayyene udi venke, urii, usi, uzi iruba irom.
以後，我要對我的靈魂說: 靈魂哪! 你存有大量的財物，足夠多年之用，你休息罷! 吃喝宴樂罷!
20 Abanna me, Asere magun me, unu udira unicce, anyimo aniye nige me anyara ivai iweme ahira aweme. Tironga sa wa oro wa barka nice niwemen, ya veni idi zi.
天主卻給他說: 胡塗人哪! 今夜就要索回你的靈魂，你所備置的，將歸誰呢﹖
21 Ani mani desa ma oro nicce nime imum unee mazi, in mazo me in ni imum une ahira Asere.
那為自己厚積財產而不在天主前玫富的，也是如此。」
22 Aleso magu ina kadura kameme, “Barki anime in gusa shi, kati i kunna zenze iruba ishime abanna me, imum besa idi re, nyani imum be sa idi soki apum ashime.
耶穌對他的門徒說：「為此，我告訴你們: 不要為生命思慮吃什麼，也不要為身體思慮穿什麼，
23 Abanna me ivai iteki imare, nipum ni ti ronga.
因為生命貴於食物，身體貴於衣服。
24 Irani magoron sa mada wuza ti bira, wada orso bisana. Wada zome intigere nyani ti denge tu inzo imummu, abanna Asere ma nyinza imare. Shine iteki inyim unu ira!
你們看看烏鴉，牠們不播種，也不收割；牠們沒有庫房，也沒有倉廩，天主尚且養活牠們，你們比起飛鳥更要尊貴多少呢﹖
25 Aveni anyimo ashime madaki umāyi unice me madaki makinki nice ni me tiye?
你們中誰能運用思慮，使自己的壽數增加一肋呢﹖
26 Inki daki ya rusa uwuza acee ashime imum be sa izi cingilin ba, nyanini ya wuna idi cari mu ruba mu shi me ahira ukasu utiro ronga?
如果你們連極小的事還做不來，為什麼要思慮別的事呢﹖
27 Irani iburi matiti ani jaa sa i uza azo agi i wuza katuma kaniba, i da rizizo me ba, in boshi, nyani Sulaimanu, anyimo ani nonzo mime me, daki ma soki tironga tige besa ta teki tiwume unu re ba.
你們看看百合花，是怎樣生長的: 它們不勞作，也不紡織；可是，我告訴你們：連撒羅滿在他極盛的榮花時所披戴的，也不如這花中的一朵。
28 Inki Asere asoki makpe tironga tirere anime, kani me sati zi, nisizo akuri a wutini uraā, adi wu aneni madiri acce ma soki shi tironga, shi anu ukadura ka cin!
田野閶的野草，今天還在，明天就投入爐中，天主尚且這樣裝飾，何況你們呢! 小信德的人啊!
29 Kati apum ashi me awu barki imum besa idi re, nyani imumbe sa idi sii, ane ani kati i in tari atipo.
你們不要謀求吃什麼，喝什麼，也不要憂愁掛心，
30 Abanna me vat anu nee wa nyara usasana uti mummu tigino, ane ani Aco ashi me marusa inyara tiroronga tigino me.
因為這一切都是世上的外邦人所尋求的，至於你們，你們的父知道你們需要這些。
31 Abanna me, nyaran nikara nu meme, tiroronga tige idi kinki shi tini.
你們只要尋求他的國，這些自會加給你們。」
32 Kati i kunna iyyau ba, shi ana a cin-ci, ina aburu arom ani Aco ushi madi nya shi tigomo.
「你們小小的羊群，不要害怕! 因為你們的父喜歡把天國賜給你們。
33 Zizan imum be sa izini inya anu udira. Barkan ace-ce ashi mabadau magebe sa mada cornoba, inko ni imummu ishi me anyimo azezsere abba sa ida mara ba, ahira be sa akari wadaki wahaa ba. Ijiji idaki i cari ni ba.
要變賣你們所有的來施捨，為你們自己備下經久不朽的錢囊，在天上備下取用不盡的寶藏；那裏盜賊不能走近，蠹蟲也不能損壞，
34 Barki ani me aba sa utamani uweme urani abine ani i ruba i weme irani.
因為你們的寶藏在那裏，你們的心也必在那裏。」
35 Kaskanin ujoko utironga tishi me, ihiri itonno, i cukuno upitila ushi iciki unu raa kodi uya uwui.
「要把你們的腰束起，把燈點著；
36 Ikuri icukuno kasi ande sa wazin ini nyariga ni una kura sa mazeze usuro akura ubuki, uganiya sa māze magbotiko udenge me a wa hiri debe-wa poki me ni.
應當如同那些等候自己的主人，由婚宴回來的人，為的是主人來到，一敲門，立刻就給他開門。
37 Anu kem uni lem ni huma arere agino me, anige besa Aco uweme madi Ee ma kem we waciki wazin in ni nyarga nu ze umeme. Kadura kani in zinu buka ushi, ma hiri ma tonno mawu we wa cuku suno ma nya we imare in nice nu meme.
主人來到時，遇見醒寤著的那些僕人，是有福的。我實實在在告訴你們：主人要束上腰，請他們坐席，自己前來伺候他們。
38 Inka sa akura uweme ma aye in niye nyani ina te niye, ma ken we wa ciki unu be. Ume ana nilem ni huma arere agino.
他二更來也罷，三更來也罷，若遇見這樣，那些人才是有福的。
39 Kini irusi agino me, da una akura maka rusi uganiya sa ukari ma Ee, mada ceki meakura a meme ukari maribe ba.
你們應該明白這一點: 如果家主知道盜賊何時要來，[他必定要醒寤]，決不容自己的屋被挖穿。
40 Cukuno ni ini nyarga barki i tashi uganiya sa vana unu madi ze ba.
你們也應當準備，因為在你們不料想的時辰，人子就來了。」
41 Bitrus magun me, “Ugomo-Asere haruwani uzi nu ubo uru tigege tize me, nyani vat uru ini?
伯多祿說：「主，你講的這個比喻，是為我們呢，還是為眾人﹖」
42 Ugomo-Asere magu, “Uye una je mani unu inta utize, unu urusa abanga unu uge sa unakura umeme madi nyame arere a tari timeme, barki hiri we, manyawe imare iweme uganiya sa wuna?
主說: 「究竟誰是那忠信及精明的管家，主人派他管理自己的家僕，按時配給食糧﹖
43 Unu kaba unu lem ni rere mani ure-re ugino, unuge sa unakura me madi kem unu wuza imumbe maguna ma wuzi.
主人來時，看見他如此行事，那僕人才是有福的。
44 Kadura kani, mabuka shi inda nya me vat ana kadura ka Asere tari tumeme.
我實實在在告訴你們: 主人必要委派他管理自己的一切財產。
45 Abanna me, inki maguna anyimo iruba imeme, sa kura un da ma ze debe ba; monno ma tubi ucira are-re me, ahana wa ruma nan na eh aroni ani re-re, mari masi, i huu me,
如果那個僕人心裏說: 我的主人必然遲來；他便開始烤打僕婢，也吃也喝也醉酒。
46 Una akura ure-re ugino madi ze uganiya sa ure-re ma inko iriba ba, abanna me uganiya sa ma tame ba, ma kuzi me magitu magitu, makuri patti me nande sa wazo me in biyyau ba Asere.
在他不期待的日子，不知覺的時刻，那僕人的主人要來，必要剷除他，使他與不信者遭受同的命運。
47 Ure-re ugin marusa uzina una akura ameme, abanna me daki ina barka imum be sa una akura ame mema nyara ini ba. Masi u tira nan nu cobo gbardang.
那知道主人的旨意，而偏不準備，或竟不奉行他旨意的僕人，必然要多受烤打；
48 Abanna me, me sa marusa ba ma wuza imum be sa izi re ba, mada saa ti si sari gbardang ba, vat de be sa anya me imum gbardang, adi kuri anyere imum gbardang atari ti meme. Ane ani desa nyame imum gbardang i inpp uni rubu, adi nyari imum igardang ahira ameme.
那不知道而做了應受烤打之事的，要少受烤打。給誰的多，向誰要的也多；交托誰的多，向誰索取的也格外多。」
49 Ma aye barki in wu ura unee, manyara uda zina ma wa maki.
「我來是為把火投在地上，我是多麼切望它已經燃燒起來!
50 Abanna me, mi izi nu zoro uge sa inzin une uni adi zorom in uni, abanna me magam ini ada zina a wuzam.
我有一種應受的洗禮，我是如何焦急，直到它得以完成!
51 Ibassa agi ma aye unee unu ronta? Ma guna a'a, abanna ma aye nu harzina.
你們以為我來是給地上送和平嗎﹖不，我告訴你們: 而是來送分裂。
52 Ana me adi anu cibi anyimo akure a inde, wadi harzina, ana taru wadi wuzi ishine nan an ware, ware me wazin nishena nan ana wa taru.
因為從今以後，一家五口的，將要分裂: 三個反對兩個，兩個反對三個。
53 Vana nan kaco wadi wuzi ishine, nan na cee-ce, vana madi wuzi nan kaco, A ino madi wuzi ishina nan nu uca me, uca madi wuzi ishina nan ka ino, a ino uruma madi wuzi ishina nan nu ugiri me, ugiri me madi wuzi ishiine nan ka” Ino uruma me.
他們將要分裂: 父親反對兒子，兒子反對父親；母親反對女兒，女兒反對母親；婆母反對兒媳，兒媳反對婆母。」
54 “Yeso mabuki ahira ani ori” inka ya ira azezsere abee ina dizii, a'ana me idi ki igu adi rubu ureh, ani mani idiki cukuno.
耶穌又向群眾說：「幾時你們看見雲彩由西方升起，立刻就說: 要下大雨了；果然是這樣。
55 Inki updebu wa huburko u hana ukudu, idiki igu ahira azi buu, ani mani idi ke cukuno.
幾時南風吹來，就說天要熱了；果然是這樣。
56 Ana muruba mu bit, ya rusa imum be sa inbo, adizii nan na zezsere, abanna me, daki ya rusa ubezi imum besa izinu harsa harsa ba?
假善人哪! 你們知道觀察地上及天上的氣象，怎麼不能觀察這個時機呢﹖
57 Nyanini ya karti urasa imum be sa idi benki shi?
你們為什麼不能由自己來辨別正義的事呢﹖
58 Inki ihaza ani kobo nan nu uroni utize ti weme, nyara me ibarka una barki kati ma haa hu ahira unu baru utize kati ma wa anu mensi anu wa mekuwe wa haa hu udenge unu re-re, unu inta unu me mada be hu urusa ba.
當你同你的對頭去見官長時，尚在路上，你得設法與他了結，怕他拉你到法官前，法官把你交給刑役，而刑役把你押在獄中。
59 mabuka we uhira kasi u wa kana a birko uda kurzo we ikirfi unu gino me ba?
我告訴你：非等還清最後的一分錢，斷不能從那裏出來。」
