Proverbi 24
1 Non portare invidia ai malvagi, e non desiderare di star con loro,
Яманларға рәшк қилма, Улар билән барди-кәлди қилишни арзу қилма;
2 perché il loro cuore medita rapine, e le loro labbra parlan di nuocere.
Чүнки уларниң көңли зораванлиқнила ойлар; Уларниң ағзи азар йәткүзүшни сөзләр.
3 La casa si edifica con la sapienza, e si rende stabile con la prudenza;
Аилә болса даналиқ асасида бәрпа қилинар; Чүшиниш билән мустәһкәмлинәр.
4 mediante la scienza, se ne riempiono le stanze d’ogni specie di beni preziosi e gradevoli.
Билим билән өйниң ханилири һәр хил қиммәтлик, есил гөһәрләргә толдурулар.
5 L’uomo savio è pien di forza, e chi ha conoscimento accresce la sua potenza;
Дана адәм зор күчкә егидур; Билими бар адәм қудритини ашурар.
6 infatti, con savie direzioni potrai condur bene la guerra, e la vittoria sta nel gran numero de’ consiglieri.
Пухта несиһәтләр билән җәң қилғин; Ғәлибә болса Бирдин-бир Улуқ Мәслиһәтчи билән болар.
7 La sapienza è troppo in alto per lo stolto; egli non apre mai la bocca alla porta di città.
Даналиқ әқилсиз адәмгә нисбәтән толиму егиз, чүшиниксиздур; [Чоңлар] шәһәр дәрвазиси алдиға жиғилғанда у зуван ачалмас.
8 Chi pensa a mal fare sarà chiamato esperto in malizia.
Әскиликни нийәтлигән адәм «сүйқәстчи» атилар.
9 I disegni dello stolto sono peccato, e il beffardo è l’abominio degli uomini.
Ахмақлиқтин болған нийәт гунадур; Һакавур киши адәмләргә жиркиничликтур.
10 Se ti perdi d’animo nel giorno dell’avversità, la tua forza è poca.
Бешиңға еғир күн чүшкәндә җасарәтсиз болсаң, Күчсиз һесаплинисән.
11 Libera quelli che son condotti a morte, e salva quei che, vacillando, vanno al supplizio.
[Сәвәпсиз] өлүмгә тартилғанларни қутқузғин; Боғузлиниш хәвпидә турғанлардин ярдәм қолуңни тартма;
12 Se dici: “Ma noi non ne sapevamo nulla!…” Colui che pesa i cuori, non lo vede egli? Colui che veglia sull’anima tua non lo sa forse? E non renderà egli a ciascuno secondo le opere sue?
Әгәр сән: «Бу иштин хәвиримиз йоқтур» десәң, Һәр адәмниң көңлини таразиға Салғучи буни көрмәсму? Җениңни һаят Сақлиғучи уни билмәсму? У һәр бир инсан балсиниң өз қилғанлири бойичә уларниң өзигә яндурмасму?
13 Figliuol mio, mangia del miele perché è buono; un favo di miele sarà dolce al tuo palato.
И оғлум, һәсәл [тапсаң] истимал қил, у яхшидур. Һәрә көнигидин алған һәсәл болса татлиқ тетийду;
14 Così conosci la sapienza per il bene dell’anima tua! Se la trovi, c’è un avvenire, e la speranza tua non sarà frustrata.
Даналиқ билән тонушсаң, уму көңлүңгә шуниңдәк болар; Уни тапқиниңда җәзмән яхши көридиған күнүң болиду, Арзу-үмүтүң бекарға кәтмәс.
15 O empio, non tendere insidie alla dimora del giusto! non devastare il luogo ove riposa!
И рәзил адәм, һәққанийниң өйигә йошурун һуҗум қилишни күтмә, Униң туралғусини булиғучи болма!
16 ché il giusto cade sette volte e si rialza, ma gli empi son travolti dalla sventura.
Чүнки һәққаний йәттә қетим жиқилип чүшәр, Бирақ ахири йәнә орнидин турар. Лекин рәзил киши күлпәт ичигә путлишип чүшәр.
17 Quando il tuo nemico cade, non ti rallegrare; quand’è rovesciato, il cuor tuo non ne gioisca,
Рәқибиң жиқилип кәтсә хуш болуп кәтмә, Дүшминиң путлишип чүшсә шатланма;
18 che l’Eterno nol vegga e gli dispiaccia e non storni l’ira sua da lui.
Пәрвәрдигар буни көргәндә, Бу қилиғиңни яхши көрмәй, Бәлким ғәзивини рәқибиңгә чүшүрмәслиги мүмкин.
19 Non t’irritare a motivo di chi fa il male, e non portare invidia agli empi;
Яманлар [раваҗ тапса], беарам болуп кәтмә; Рәзилләргә рәшк қилма.
20 perché non c’è avvenire per il malvagio; la lucerna degli empi sarà spenta.
Чүнки яманларниң келәчики йоқтур, Униң чириғиму өчүрүләр.
21 Figliuol mio, temi l’Eterno e il re, e non far lega cogli amatori di novità;
И оғлум, Пәрвәрдигардин қорққин, падишаниму һөрмәт қил. Қутратқучилар билән арилашма.
22 la loro calamità sopraggiungerà improvvisa, e chi sa la triste fine dei loro anni?
Бундақ кишиләргә келидиған балаю-апәт уштумтут болар, [Пәрвәрдигар билән падишаниң] уларни қандақ йоқитидиғанлиғини биләмсән?
23 Anche queste sono massime dei Savi. Non è bene, in giudizio, aver de’ riguardi personali.
Буларму ақиланиләрниң сөзлиридур: — Сот қилғанда бир тәрәпкә ян бесиш қәтъий болмас.
24 Chi dice all’empio: “Tu sei giusto”, i popoli lo malediranno, lo esecreranno le nazioni.
Җинайәтчигә: «Әйипсиз сән» дәп һөкүм чиқарған кишигә, Хәлиқләр ләнәт ейтар; Әл-жутлар униңдин нәпрәтлинәр.
25 Ma quelli che sanno punire se ne troveranno bene, e su loro scenderanno benedizione e prosperità.
Бирақ улар җинайәтчиниң гунайини ечип ташлиған кишидин хурсән болар, Улар униңға бәхит-саадәт тилишәр.
26 Dà un bacio sulle labbra chi dà una risposta giusta.
Дурус җавап бәргүчи, Гояки кишиниң ләвлиригә сөйгүчидур.
27 Metti in buon ordine gli affari tuoi di fuori, metti in assetto i tuoi campi, poi ti fabbricherai la casa.
Авал сиртта ишлириңниң йолини һазирлап, Етиз-ериқлириңни тәйярла, Андин өйүңни салғин.
28 Non testimoniare, senza motivo, contro il tuo prossimo; vorresti tu farti ingannatore con le tue parole?
Йеқиниңға қарши асассиз гувалиқ қилма; Ағзиңдин һеч ялғанчилиқ чиқарма.
29 Non dire: “Come ha fatto a me così farò a lui; renderò a costui secondo l’opera sua”.
«У маңа қандақ қилған болса, мәнму униңға шундақ қилимән, Униң маңа қилғинини өзигә яндуримән», дегүчи болма.
30 Passai presso il campo del pigro e presso la vigna dell’uomo privo di senno;
Мән һорунниң етизлиғидин өттим, Әқилсизниң үзүмзарлиғи йенидин маңдим,
31 ed ecco le spine vi crescean da per tutto, i rovi ne coprivano il suolo, e il muro di cinta era in rovina.
Мана, һәр йеридин тикәнләр өсүп чиққан, Хохилар йәр йүзини бесип кәткән, Қоруқ теми өрүлүп кәткән!
32 Considerai la cosa, e mi posi a riflettere; e da quel che vidi trassi una lezione:
Уларни көргәч, убдан ойландим; Көргинимдин савақ алдим: —
33 Dormire un po’, sonnecchiare un po’, incrociare un po’ le mani per riposare…
Сән: «Йәнә бирдәм көзүмни жумувалай, Йәнә бирдәм ухливалай, Йәнә бирдәм пут-қолумни алмап йетивалай» — десәң,
34 e la tua povertà verrà come un ladro, e la tua indigenza, come un uomo armato.
Намратлиқ булаңчидәк сени бесип келәр, Һаҗәтмәнлик қалқанлиқ әскәрдәк саңа һуҗум қилар.
