Proverbi 22

1 Un buon nome val più di grandi ricchezze e la benevolenza altrui più dell'argento e dell'oro.

ناوبانگی چاک لە دەوڵەمەندی گەورە خوازراوترە، ڕێزیش لە زێڕ و زیو باشترە.

2 Il ricco e il povero si incontrano, il Signore ha creato l'uno e l'altro.

دەوڵەمەند و هەژار لەمەدا یەکدەگرنەوە، دروستکەری هەردووکیان یەزدانە.

3 L'accorto vede il pericolo e si nasconde, gli inesperti vanno avanti e la pagano.

ژیر خراپە دەبینێت و خۆی دەشارێتەوە، بەڵام ساویلکە مل پێوەدەنێت و سزا دەدرێ.

4 Frutti dell'umiltà sono il timore di Dio, la ricchezza, l'onore e la vita.

پاداشتی بێفیزی و لەخواترسی دەوڵەمەندی و ڕێزداری و ژیانە.

5 Spine e tranelli sono sulla via del perverso; chi ha cura di se stesso sta lontano.

چقڵ و تەڵە لە ڕێگای پیاوی خواردایە، بەڵام ئەوەی خۆی بپارێزێت لێی دوور دەکەوێتەوە.

6 Abitua il giovane secondo la via da seguire; neppure da vecchio se ne allontanerà.

منداڵ لەسەر ئەو ڕێگایە ڕابهێنە کە پێویستە بیگرێت، پیریش بێت لێی لا نادات.

7 Il ricco domina sul povero e chi riceve prestiti è schiavo del suo creditore.

دەوڵەمەند بەسەر هەژاردا حوکم دەکات، قەرزاریش کۆیلەی خاوەن قەرزە.

8 Chi semina l'ingiustizia raccoglie la miseria e il bastone a servizio della sua collera svanirà.

ئەوەی ناڕەوایی بچێنێت دروێنەی خراپە دەکات، کوتەکی تووڕەییشی دەفەوتێت.

9 Chi ha l'occhio generoso sarà benedetto, perché egli dona del suo pane al povero.

ئەوەی چاوتێر بێت بەرەکەتدار دەبێت، چونکە لە نانی خۆی دەداتە هەژار.

10 Scaccia il beffardo e la discordia se ne andrà e cesseranno i litigi e gli insulti.

گاڵتەجاڕ دەربکە، ناکۆکی دەڕوات، دووبەرەکی و ڕیسواییش نامێنێت.

11 Il Signore ama chi è puro di cuore e chi ha la grazia sulle labbra è amico del re.

ئەوەی حەزی لە دڵپاکی بێت و قسەی شیرین بێت، پاشا دەبێتە دۆستی.

12 Gli occhi del Signore proteggono la scienza ed egli confonde le parole del perfido.

چاوی یەزدان چاودێری زانیاری دەکات، بەڵام قسەی ناپاکان سەرەوژێر دەکات.

13 Il pigro dice: «C'è un leone là fuori: sarei ucciso in mezzo alla strada».

تەمبەڵ دەڵێت: «شێرێک لە دەرەوەیە! ئەگەر بچمە گۆڕەپانەکان دەکوژرێم!»

14 La bocca delle straniere è una fossa profonda, chi è in ira al Signore vi cade.

دەمی ژنی بەدڕەوشت چاڵێکی قووڵە، ئەوەی بەر تووڕەیی یەزدان بکەوێت دەکەوێتە ناوی.

15 La stoltezza è legata al cuore del fanciullo, ma il bastone della correzione l'allontanerà da lui.

گێلی بە دڵی منداڵەوە گرێدراوە، بەڵام گۆچانی تەمبێکردن دووری دەخاتەوە لێی.

16 Opprimere il povero non fa che arricchirlo, dare a un ricco non fa che impoverirlo.

ئەوەی زۆرداری لە هەژار بکات بۆ ئەوەی بۆ خۆی زیاد بکات و ئەوەی بە دەوڵەمەند ببەخشێت، بێگومان هەردووکیان بەرەو نەبوونییە.

17 Porgi l'orecchio e ascolta le parole dei sapienti e applica la tua mente alla mia istruzione,

گوێ شل بکە و قسەی دانایان ببیستە، دڵت بدە زانیاری من،

18 perché ti sarà piacevole custodirle nel tuo intimo e averle tutte insieme pronte sulle labbra.

چونکە جوانە ئەگەر لە ناختدا هەڵیبگریت و تێکڕا لەسەر لێوەکانت بچەسپێن.

19 Perché la tua fiducia sia riposta nel Signore, voglio indicarti oggi la tua strada.

بۆ ئەوەی پشتبەستنت بە یەزدان بێت، ئەمڕۆ تۆ فێر دەکەم، بەڵێ تۆ.

20 Non ti ho scritto forse trenta tra consigli e istruzioni,

ئایا سی پەندم بۆ نەنووسیوی سەبارەت بە ڕاوێژ و زانیاری،

21 perché tu sappia esprimere una parola giusta e rispondere con parole sicure a chi ti interroga?

بۆ ئەوەی دروستی قسەی ڕاستیت فێر بکەم، هەتا وەڵامە ڕاستییەکان بدەیتەوە ئەوانەی کە تۆیان ناردووە؟

22 Non depredare il povero, perché egli è povero, e non affliggere il misero in tribunale,

هەژار تاڵان مەکە لەبەر هەژارییەکەی و نەبوون وردوخاش مەکە لە دادگا،

23 perché il Signore difenderà la loro causa e spoglierà della vita coloro che li hanno spogliati.

چونکە یەزدان بەرگری لە کێشەکەیان دەکات و ئەوانەی تاڵانیان دەکەن گیانیان تاڵان دەکات.

24 Non ti associare a un collerico e non praticare un uomo iracondo,

مەبە برادەری کەسی تووڕە، هاوڕێیەتی کەسی هەڵچوو مەکە،

25 per non imparare i suoi costumi e procurarti una trappola per la tua vita.

نەوەک لە ڕێچکەی ئەوان ڕابێیت، خۆت تووشی تەڵە بکەیت.

26 Non essere di quelli che si fanno garanti o che s'impegnano per debiti altrui,

لەوانە مەبە کە تەوقە دەکەن، دەستەبەری قەرزی خەڵک مەکە.

27 perché, se poi non avrai da pagare, ti si toglierà il letto di sotto a te.

ئەگەر نەتبوو بیدەیتەوە، بۆچی نوێنەکەی ژێرت ببردرێت.

28 Non spostare il confine antico, posto dai tuoi padri.

سنووری کۆن مەگوازەوە، ئەوەی باوباپیرانت دایانناوە.

29 Hai visto un uomo sollecito nel lavoro? Egli si sistemerà al servizio del re, non resterà al servizio di persone oscure.

ئایا ئەو کەسەت بینیوە بە دەستوبردە لە کارەکەی؟ لەبەردەم پاشاکان ڕادەوەستێت، نەک لەبەردەم خەڵکی بێ ناوبانگ.