Proverbi 20

1 Il vino è rissoso, il liquore è tumultuoso; chiunque se ne inebria non è saggio.

شاراب كىشىنى رەسۋا قىلار، ھاراق كىشىنى غالجىرلاشتۇرار؛ كىمكى ئۇنىڭغا بېرىلىپ ئېزىپ كەتسە، ئەقىلسىزدۇر.

2 La collera del re è simile al ruggito del leone; chiunque lo eccita rischia la vita.

پادىشاھنىڭ غەزىپى شىرنىڭ ھۆركىرىشىگە ئوخشاش قورقۇنچلۇقتۇر؛ ئۇنىڭ ئاچچىقىنى كەلتۈرگەن، ئۆز جېنىغا جازا چۈشۈرەر.

3 E' una gloria per l'uomo astenersi dalle contese, attaccar briga è proprio degli stolti.

ئۆزىنى ماجىرادىن نېرى قىلىش كىشىنىڭ ئىززىتىدۇر؛ بىراق ھەربىر ئەخمەق ئۆزىنى باسالماس.

4 Il pigro non ara d'autunno, e alla mietitura cerca, ma non trova nulla.

ھۇرۇن ئادەم قىشتا يەر ھەيدىمەس؛ يىغىم ۋاقتىدا يوقلۇقتا قېلىپ ئاشلىق تىلەر.

5 Come acque profonde sono i consigli nel cuore umano, l'uomo accorto le sa attingere.

كىشىنىڭ كۆڭلىدىكى ئوي-نىيەتلىرى چوڭقۇر سۇغا ئوخشاشتۇر؛ يورۇتۇلغان ئادەم ئۇلارنى تارتىپ ئالالايدۇ.

6 Molti si proclamano gente per bene, ma una persona fidata chi la trova?

ئۆزىنى سادىق دەيدىغانلار كۆپتۇر؛ بىراق ئىشەنچلىك بىر ئادەمنى كىم تاپالىسۇن؟

7 Il giusto si regola secondo la sua integrità; beati i figli che lascia dietro di sé!

ھەققانىي ئادەم دىيانەتلىك يولدا ماڭار؛ ئۇنىڭ پەرزەنتلىرىگە بەخت-بەرىكەت قالدۇرۇلار!

8 Il re che siede in tribunale dissipa ogni male con il suo sguardo.

پادىشاھ ئادالەت تەختىدە ئولتۇرغاندا، ھەممە يامانلىقنى كۆزى بىلەن قوغلايدۇ.

9 Chi può dire: «Ho purificato il cuore, sono mondo dal mio peccato?».

كىم ئۆزىنى گۇناھدىن تازىلاندىم، ۋىجدانىم پاكلاندى، دېيەلەيدۇ؟

10 Doppio peso e doppia misura sono due cose in abominio al Signore.

ئىككى خىل تارازا تېشى، ئىككى خىل كۈرە ئىشلىتىش، ئوخشاشلا پەرۋەردىگارغا يىرگىنچلىكتۇر.

11 Gia con i suoi giochi il fanciullo dimostra se le sue azioni saranno pure e rette.

ھەتتا بالا ئۆز خىسلىتى بىلەن بىلىنەر؛ ئۇنىڭ قىلغانلىرىنىڭ پاك، دۇرۇس ياكى ئەمەسلىكى ھەرىكەتلىرىدىن كۆرۈنۈپ تۇرار.

12 L'orecchio che ascolta e l'occhio che vede: l'uno e l'altro ha fatto il Signore.

كۆرىدىغان كۆزنى، ئاڭلايدىغان قۇلاقنى، ھەر ئىككىسىنى پەرۋەردىگار ياراتتى.

13 Non amare il sonno per non diventare povero, tieni gli occhi aperti e avrai pane a sazietà.

ئۇيقۇغا ئامراق بولما، نامراتلىققا ئۇچرايسەن؛ كۆزۈڭنى ئېچىپ ئويغاق بول، نېنىڭ مول بولار.

14 «Robaccia, robaccia» dice chi compra: ma mentre se ne va, allora se ne vanta.

خېرىدار مال ئالغاندا: «ناچار ئىكەن، ناچار ئىكەن!» دەپ قاقشايدۇ؛ ئېلىپ كەتكەندىن كېيىن [«ئېسىل نەرسە، ئەرزان ئالدىم» دەپ] ماختىنىدۇ.

15 C'è oro e ci sono molte perle, ma la cosa più preziosa sono le labbra istruite.

ئالتۇن بار، لەئەل-ياقۇتلارمۇ كۆپتۇر؛ بىراق بىلىمنى بېغىشلىغان لەۋلەر نېمىدېگەن قىممەتلىك گۆھەردۇر!

16 Prendigli il vestito perché si è fatto garante per un altro e tienilo in pegno per gli estranei.

ياتقا كېپىل بولغان كىشىدىن قەرزگە تونىنى تۇتۇپ ئالغىن؛ يات خوتۇنغا كاپالەت بەرگەن كىشىدىن كاپالەت پۇلى ئال.

17 E' piacevole all'uomo il pane procurato con frode, ma poi la sua bocca sarà piena di granelli di sabbia.

ئالداپ ئېرىشكەن تاماق تاتلىقتۇر؛ كېيىن، ئۇنىڭ يېگىنى شېغىل بولار.

18 Pondera bene i tuoi disegni, consigliandoti, e fà la guerra con molta riflessione.

پىلانلار مەسلىھەت بىلەن بېكىتىلەر؛ پىشقان كۆرسەتمە بىلەن جەڭ قىلغىن.

19 Chi va in giro sparlando rivela un segreto, non associarti a chi ha sempre aperte le labbra.

گەپ توشۇغۇچى سىرلارنى ئاشكارىلار؛ شۇڭا ۋالاقتەككۈر بىلەن ئارىلاشما.

20 Chi maledice il padre e la madre vedrà spegnersi la sua lucerna nel cuore delle tenebre.

كىمكى ئاتا-ئانىسىنى ھاقارەت قىلسا، ئۇنىڭ چىرىغى زۇلمەت قاراڭغۇسىدا ئۆچەر!

21 I guadagni accumulati in fretta da principio non saranno benedetti alla fine.

تېز ئېرىشكەن مىراس ھامان بەرىكەتلىك بولماس.

22 Non dire: «Voglio ricambiare il male», confida nel Signore ed egli ti libererà.

يامانلىققا يامانلىق قايتۇراي دېمە؛ پەرۋەردىگارغا تايىنىپ كۈت، ئۇ دەردىڭگە يېتەر.

23 Il doppio peso è in abominio al Signore e le bilance false non sono un bene.

ئىككى خىل تارازا تېشى پەرۋەردىگارغا يىرگىنچلىكتۇر؛ ساختا ئۆلچەم قەتئىي يارىماس.

24 Dal Signore sono diretti i passi dell'uomo e come può l'uomo comprender la propria via?

ئىنساننىڭ ھاياتلىق قەدەملىرىنى پەرۋەردىگار بەلگىلەيدۇ؛ ئۇنداقتا ئىنسان ئۆز مۇساپىسىنى نەدىن بىلسۇن؟

25 E' un laccio per l'uomo esclamare subito: «Sacro!» e riflettere solo dopo aver fatto il voto.

بىر نەرسىسىنى يېنىكلىك بىلەن «[خۇداغا] ئاتالغان!» دەپ ۋەدە بېرىش، قەسەملەردىن كېيىن ئىككىلىنىپ قايتا ئويلىنىش، ئۆز جېنىنى قىلتاققا چۈشۈرگەنگە باراۋەر.

26 Un re saggio passa al vaglio i malvagi e ritorna su di loro con la ruota.

دانا پادىشاھ يامانلارنى توپاننى سورۇغاندەك سورۇۋېتىدۇ، خامان تەپكەندەك تۇلۇق بىلەن يانجىۋېتەر.

27 Lo spirito dell'uomo è una fiaccola del Signore che scruta tutti i segreti recessi del cuore.

ئادەمنىڭ روھ-ۋىجدانى ــ پەرۋەردىگارنىڭ چىرىغىدۇر، ئۇ قەلبنىڭ ھەربىر تەگلىرىنى تەكشۈرۈپ پەرق ئېتەر.

28 Bontà e fedeltà vegliano sul re, sulla bontà è basato il suo trono.

مېھىر-شەپقەت ۋە ھەقىقەت پادىشاھنى ساقلايدۇ؛ ئۇ مېھىر-شەپقەت بىلەنلا ئۆز تەختىنى مۇستەھكەملەيدۇ.

29 Vanto dei giovani è la loro forza, ornamento dei vecchi è la canizie.

ياش يىگىتلەرنىڭ قاۋۇللۇقى ئۇلارنىڭ پەخرىدۇر؛ قېرىلارنىڭ ئىززىتى ئاق چاچلىرىدۇر.

30 Le ferite sanguinanti spurgano il male, le percosse purificano i recessi del cuore.

تەربىيە يارىلىرى يامانلىقنى تازىلاپ چىقىرار، تاياق ئىزلىرى ئىچ-باغىرنى تازا قىلار.