Amsal 22

1 Nama baik lebih berharga dari pada kekayaan besar, dikasihi orang lebih baik dari pada perak dan emas.

Cenniejsze [jest] dobre imię niż wielkie bogactwa, a przychylność lepsza niż srebro i złoto.

2 Orang kaya dan orang miskin bertemu; yang membuat mereka semua ialah TUHAN.

Bogaty i ubogi spotykają się, PAN jest stwórcą obydwu.

3 Kalau orang bijak melihat malapetaka, bersembunyilah ia, tetapi orang yang tak berpengalaman berjalan terus, lalu kena celaka.

Roztropny dostrzega zło i ukrywa się, ale prości idą dalej i ponoszą karę.

4 Ganjaran kerendahan hati dan takut akan TUHAN adalah kekayaan, kehormatan dan kehidupan.

Owocem pokory i bojaźni PANA jest bogactwo, chwała i życie.

5 Duri dan perangkap ada di jalan orang yang serong hatinya; siapa ingin memelihara diri menjauhi orang itu.

Ciernie i sidła [są] na drodze przewrotnego; kto strzeże swej duszy, trzyma się z dala od nich.

6 Didiklah orang muda menurut jalan yang patut baginya, maka pada masa tuanyapun ia tidak akan menyimpang dari pada jalan itu.

Pouczaj dziecko w drodze, którą ma iść, a gdy się zestarzeje, nie odstąpi od niej.

7 Orang kaya menguasai orang miskin, yang berhutang menjadi budak dari yang menghutangi.

Bogaty panuje nad ubogimi, a ten, co pożycza, jest sługą tego, który mu pożycza.

8 Orang yang menabur kecurangan akan menuai bencana, dan tongkat amarahnya akan habis binasa.

Kto sieje nieprawość, będzie żąć cierpienie, a rózga jego gniewu przepadnie.

9 Orang yang baik hati akan diberkati, karena ia membagi rezekinya dengan si miskin.

Kto ma dobrotliwe oko, będzie błogosławiony, bo dzieli się swym chlebem z ubogim.

10 Usirlah si pencemooh, maka lenyaplah pertengkaran, dan akan berhentilah perbantahan dan cemooh.

Wyrzuć szydercę, a ustanie spór, owszem, zakończy się kłótnia i zniewaga.

11 Orang yang mencintai kesucian hati dan yang manis bicaranya menjadi sahabat raja.

Kto kocha czystość serca, tego wdzięk warg sprawi, że król [będzie] jego przyjacielem.

12 Mata TUHAN menjaga pengetahuan, tetapi Ia membatalkan perkataan si pengkhianat.

Oczy PANA strzegą wiedzy, a on obala słowa przewrotnego.

13 Si pemalas berkata: "Ada singa di luar, aku akan dibunuh di tengah jalan."

Leniwy mówi: Lew jest na dworze, będę zabity na środku ulicy.

14 Mulut perempuan jalang adalah lobang yang dalam; orang yang dimurkai TUHAN akan terperosok ke dalamnya.

Usta obcych [kobiet są] głębokim dołem; wpadnie tam ten, na kogo PAN się gniewa.

15 Kebodohan melekat pada hati orang muda, tetapi tongkat didikan akan mengusir itu dari padanya.

Głupota jest przywiązana do serca dziecka, ale rózga karności wypędzi ją z niego.

16 Orang yang menindas orang lemah untuk menguntungkan diri atau memberi hadiah kepada orang kaya, hanya merugikan diri saja.

Kto ciemięży ubogiego, aby przysporzyć sobie [bogactwa, i] kto daje bogatemu, pewnie zubożeje.

17 Pasanglah telingamu dan dengarkanlah amsal-amsal orang bijak, berilah perhatian kepada pengetahuanku.

Nadstaw ucha i słuchaj słów mędrców, i skłoń swe serce do mojej wiedzy;

18 Karena menyimpannya dalam hati akan menyenangkan bagimu, bila semuanya itu tersedia pada bibirmu.

Bo to miło, jeśli zachowasz je w swoim sercu, będą razem ułożone na wargach.

19 Supaya engkau menaruh kepercayaanmu kepada TUHAN, aku mengajarkannya kepadamu sekarang, ya kepadamu.

Oznajmiłem to dzisiaj właśnie tobie, abyś pokładał ufność w PANU.

20 Bukankah aku telah menulisnya kepadamu dulu dengan nasihat dan pengetahuan,

Czy nie napisałem ci znamienitych rzeczy zawierających rady i wiedzę;

21 untuk mengajarkan kepadamu apa yang benar dan sungguh, supaya engkau dapat memberikan jawaban yang tepat kepada yang menyuruh engkau.

Aby dać ci poznać pewność słów prawdy; abyś umiał odpowiedzieć słowami prawdy tym, którzy do ciebie posyłają?

22 Janganlah merampasi orang lemah, karena ia lemah, dan janganlah menginjak-injak orang yang berkesusahan di pintu gerbang.

Nie okradaj nędzarza, ponieważ jest ubogi, ani nie uciskaj w bramie biednego.

23 Sebab TUHAN membela perkara mereka, dan mengambil nyawa orang yang merampasi mereka.

PAN bowiem będzie bronił ich sprawy i wydrze duszę tym, którzy im wydzierają.

24 Jangan berteman dengan orang yang lekas gusar, jangan bergaul dengan seorang pemarah,

Nie przyjaźnij się z człowiekiem gniewliwym i nie obcuj z człowiekiem porywczym.

25 supaya engkau jangan menjadi biasa dengan tingkah lakunya dan memasang jerat bagi dirimu sendiri.

Byś nie przywykł do jego dróg i nie zastawił sideł na swą duszę.

26 Jangan engkau termasuk orang yang membuat persetujuan, dan yang menjadi penanggung hutang.

Nie bądź z tych, którzy dają porękę, ani z tych, którzy ręczą za długi;

27 Mengapa orang akan mengambil tempat tidurmu dari bawahmu, bila engkau tidak mempunyai apa-apa untuk membayar kembali?

Jeśli nie masz czym zapłacić, dlaczego miałby ktoś zabrać spod ciebie posłanie?

28 Jangan engkau memindahkan batas tanah yang lama, yang ditetapkan oleh nenek moyangmu.

Nie przesuwaj dawnej granicy, którą ustalili twoi ojcowie.

29 Pernahkah engkau melihat orang yang cakap dalam pekerjaannya? Di hadapan raja-raja ia akan berdiri, bukan di hadapan orang-orang yang hina.

Widzisz człowieka pilnego w swoich sprawach? On będzie stał przed królami, nie będzie stał przed podłymi.