Kisah Para Rasul 19
1 Ketika Apolos masih di Korintus, Paulus sudah menjelajah daerah-daerah pedalaman dan tiba di Efesus. Di situ didapatinya beberapa orang murid.
Андэ кодья вряма, кала Аполосо сас андо Коринфо, Павло прожыля пав плаендирэ пхувья и авиля андо Эфесо. Котэ вов аракхля коискачи сытярнэн.
2 Katanya kepada mereka: "Sudahkah kamu menerima Roh Kudus, ketika kamu menjadi percaya?" Akan tetapi mereka menjawab dia: "Belum, bahkan kami belum pernah mendengar, bahwa ada Roh Kudus."
— Тумэ прилинэ Свэнтонэ Духос, кала патяйле? — пушля вов. — Амэ и на ашундэ палав кода, со исин Свэнто Духо, — пхэндэ онэ.
3 Lalu kata Paulus kepada mereka: "Kalau begitu dengan baptisan manakah kamu telah dibaptis?" Jawab mereka: "Dengan baptisan Yohanes."
Тунчи Павло пушля: — Сар тумэ болдэпэ? — Кадя сар болэлас Иоано, — пхэндэ онэ.
4 Kata Paulus: "Baptisan Yohanes adalah pembaptisan orang yang telah bertobat, dan ia berkata kepada orang banyak, bahwa mereka harus percaya kepada Dia yang datang kemudian dari padanya, yaitu Yesus."
Ай Павло пхэндя: — Иоано болэлас, кала мануша каисавэнас. Нэ вов акхарэлас лэ манушэн тэ патян андо Кодва, Саво трэбуй сас тэ авэл пала лэстэ, андо Исусо.
5 Ketika mereka mendengar hal itu, mereka memberi diri mereka dibaptis dalam nama Tuhan Yesus.
Кала онэ ашундэ пала када, онэ прилинэ болдимос важ алав Раеско Исусоско.
6 Dan ketika Paulus menumpangkan tangan di atas mereka, turunlah Roh Kudus ke atas mereka, dan mulailah mereka berkata-kata dalam bahasa roh dan bernubuat.
Павло тховдя пэр лэндэ васта, и пэр лэндэ сжыля Свэнто Духо. Тунчи онэ ашыле тэ дэн дума аврэ шыбэнца и тэ пхэнэн лав Дэвлэстар.
7 Jumlah mereka adalah kira-kira dua belas orang.
Всаворэн лэн сас варикай дэшудуй мануша.
8 Selama tiga bulan Paulus mengunjungi rumah ibadat di situ dan mengajar dengan berani. Oleh pemberitaannya ia berusaha meyakinkan mereka tentang Kerajaan Allah.
Павло трин шон бидарако дэлас дума андэ синагога и допхэнэлас котэ палав Дэвлэско Тхагаримос.
9 Tetapi ada beberapa orang yang tegar hatinya. Mereka tidak mau diyakinkan, malahan mengumpat Jalan Tuhan di depan orang banyak. Karena itu Paulus meninggalkan mereka dan memisahkan murid-muridnya dari mereka, dan setiap hari berbicara di ruang kuliah Tiranus.
Нэ коисавэ лэндар екх патив холявэнас и отпхэнэнаспэ тэ патя, англай всаворэ пхэнэнас найлашэ лава по Исусоско Дром. Тунчи Павло ашадя лэн. Вов вытидя пэсти сытярнэн и кажно дес дэлас дума лэнца андэ сытярди Тираностири.
10 Hal ini dilakukannya dua tahun lamanya, sehingga semua penduduk Asia mendengar firman Tuhan, baik orang Yahudi maupun orang Yunani.
Кадя прожыле дуй бэрша, и всаворэ иудеёря тай грекоря, савэ жувэнас андэ Цыкни Азия, ашундэ лав Раеско.
11 Oleh Paulus Allah mengadakan mujizat-mujizat yang luar biasa,
Ай о Дэл терэлас Павлостирэ вастэнца барэ диворя.
12 bahkan orang membawa saputangan atau kain yang pernah dipakai oleh Paulus dan meletakkannya atas orang-orang sakit, maka lenyaplah penyakit mereka dan keluarlah roh-roh jahat.
Насвалэнди дэнас тэ лэнпэ кай кхоснорэ тай бутярни йида, савэндэ лэласпэ о Павло, и лэндэ прожалас насвалимос, тай холятирэ духоря выжанас андар лэндэ.
13 Juga beberapa tukang jampi Yahudi, yang berjalan keliling di negeri itu, mencoba menyebut nama Tuhan Yesus atas mereka yang kerasukan roh jahat dengan berseru, katanya: "Aku menyumpahi kamu demi nama Yesus yang diberitakan oleh Paulus."
Ай коисавэ иудеёря, савэ пхирэнас пай дрома и вытрадэнас духонэн, ашыле кадя ж тэ приакхарэн алав Раеско Исусоско пэ мануша, андэ савэндэ сас холятирэ духоря. Онэ пхэнэнас: — Припхэнав тумэнди алавэса Исусостирэса, пала Саво роспхэнэл Павло.
14 Mereka yang melakukan hal itu ialah tujuh orang anak dari seorang imam kepala Yahudi yang bernama Skewa.
Када терэнас и эхта шавэн лэ Скэвастирэн, саво сас иудеёнго баро рашай.
15 Tetapi roh jahat itu menjawab: "Yesus aku kenal, dan Paulus aku ketahui, tetapi kamu, siapakah kamu?"
Нэ холяко духо пхэндя: — Исусос мэ жанав, и пала Павло мэ ашунавас, ай тумэ ко кацавэ?
16 Dan orang yang dirasuk roh jahat itu menerpa mereka dan menggagahi mereka semua dan mengalahkannya, sehingga mereka lari dari rumah orang itu dengan telanjang dan luka-luka.
И мануш, андо саво сас холяко духо, хукля пэр лэндэ кацавя зораса, со помардя лэн всаворэн, и онэ нашле андав кадва чер нангэ и помардэ.
17 Hal itu diketahui oleh seluruh penduduk Efesus, baik orang Yahudi maupun orang Yunani, maka ketakutanlah mereka semua dan makin masyhurlah nama Tuhan Yesus.
Кала иудеёря и грекоря, савэ жувэнас андо Эфесо, ужангле пала када, пэр лэндэ авиля бари дар, и онэ линэ тэ тховэн майбари патив кав алав Раеско Исусоско.
18 Banyak di antara mereka yang telah menjadi percaya, datang dan mengaku di muka umum, bahwa mereka pernah turut melakukan perbuatan-perbuata seperti itu.
Ай бут мануша, савэ патяйле, авэнас и англай всаворэ отпхэрнавэнас пэстирэ рындоря.
19 Banyak juga di antara mereka, yang pernah melakukan sihir, mengumpulkan kitab-kitabnya lalu membakarnya di depan mata semua orang. Nilai kitab-kitab itu ditaksir lima puluh ribu uang perak.
И бут кола, ко драбатярэлас, анэнас пэстирэ драбатиримастирэ лила тай пхабарэнас англай всаворэ пэ яг. Ай кала пэрэбиндэ, скачи ловэ ашэн кала лила, выжыля варикай пандэша мии драхморя.
20 Dengan jalan ini makin tersiarlah firman Tuhan dan makin berkuasa.
Кадя алав Раеско розжаласпэ пай тхана и терэласпэ майзорало.
21 Kemudian dari pada semuanya itu Paulus bermaksud pergi ke Yerusalem melalui Makedonia dan Akhaya. Katanya: "Sesudah berkunjung ke situ aku harus melihat Roma juga."
Кала вся када прожыля, Павло приля андо Духо тэ жал андо Иерусалимо черэз Македония и Ахаия. — Кала мэ поавава андо Иерусалимо, тунчи манди трэбуй тэ жав кадя ж андо Римо, — пхэнэлас вов.
22 Lalu ia menyuruh dua orang pembantunya, yaitu Timotius dan Erastus, mendahuluinya ke Makedonia, tetapi ia sendiri tinggal beberapa lama lagi di Asia.
Павло бишалдя андэ Македония дуен пэстирэн бутярнэн, лэ Тимофеёс и Эрастос, ай ежэно ашыляпэ пэ сави-то вряма андэ Цыкни Азия.
23 Kira-kira pada waktu itu timbul huru-hara besar mengenai Jalan Tuhan.
Андэ кодья вряма вазглепэ и мануша по Дром Раеско.
24 Sebab ada seorang bernama Demetrius, seorang tukang perak, yang membuat kuil-kuilan dewi Artemis dari perak. Usahanya itu mendatangkan penghasilan yang tidak sedikit bagi tukang-tukangnya.
Екх мануш, савэс акхарэнас Димитриё, терэлас андав руп цыкнэ храморя Артэмидако и дэлас тэ затерэн ловэ аврэнди бутярнэнди.
25 Ia mengumpulkan mereka bersama-sama dengan pekerja-pekerja lain dalam perusahaan itu dan berkata: "Saudara-saudara, kamu tahu, bahwa kemakmuran kita adalah hasil perusahaan ini!
Вов акхардя всаворэн бутярнэн кацавя бутятар и пхэндя: — Тумэ жанэн, со кадай бути дэл амэнди барвалэс тэ жувас.
26 Sekarang kamu sendiri melihat dan mendengar, bagaimana Paulus, bukan saja di Efesus, tetapi juga hampir di seluruh Asia telah membujuk dan menyesatkan banyak orang dengan mengatakan, bahwa apa yang dibuat oleh tangan manusia bukanlah dewa.
Ай тумэ дикхэн и ашунэн, со кадва Павло пэрэцырдя пэ пэстири риг бутэ манушэн на качи катэ андо Эфесо, нэ пай всавори Цыкни Азия. Вов пхэнэл, со дэвла, савэ стердэ вастэнца, на дэвла.
27 Dengan jalan demikian bukan saja perusahaan kita berada dalam bahaya untuk dihina orang, tetapi juga kuil Artemis, dewi besar itu, berada dalam bahaya akan kehilangan artinya. Dan Artemis sendiri, Artemis yang disembah oleh seluruh Asia dan seluruh dunia yang beradab, akan kehilangan kebesarannya."
Мэ дарав, со на качи амари бути хасарэла лашо алав, нэ кадя ж и храмо баря дэвляко Артэмидако ашэлапэ нисоса. И ежэи дэвли, савяти тэлён всавори Цыкни Азия и всавори люма, хасарэла пэско баримос!
28 Mendengar itu meluaplah amarah mereka, lalu mereka berteriak-teriak, katanya: "Besarlah Artemis dewi orang Efesus!"
Сар ашундэ када, онэ андай холи линэ тэ цыписавэн: — Бари Артэмида Эфесостири!
29 Seluruh kota menjadi kacau dan mereka ramai-ramai membanjiri gedung kesenian serta menyeret Gayus dan Aristarkhus, keduanya orang Makedonia dan teman seperjalanan Paulus.
Всаворо форо вазгляпэ. Всаворэ екхэтанэ онэ хутилдэ македонянонэн лэ Гаёс тай Аристархос, со пхирэлас лэ Павлоса, и поцырдэ лэн андо театро.
30 Paulus mau pergi ke tengah-tengah rakyat itu, tetapi murid-muridnya tidak mengizinkannya.
Павло камля тэ выжал кай и мануша, нэ сытярнэ на домукле лэс.
31 Bahkan beberapa pembesar yang berasal dari Asia yang bersahabat dengan Paulus, mengirim peringatan kepadanya, supaya ia jangan masuk ke gedung kesenian itu.
И коисавэ Азиятирэ барвалэ рая, амала Павлостирэ, бишалдэ лэстэ манушэн, кай тэ мангэн, соб вов тэ на авэл андо театро.
32 Sementara itu orang yang berkumpul di dalam gedung itu berteriak-teriak; yang seorang mengatakan ini dan yang lain mengatakan itu, sebab kumpulan itu kacau-balau dan kebanyakan dari mereka tidak tahu untuk apa mereka berkumpul.
Мануша андо стидимос прастанас риг ригатэ, екх цыписавэнас екх, ай авэр цыписавэнас авэр. Майбут мануша на полэнас, сости онэ кордэ авиле.
33 Lalu seorang bernama Aleksander didorong ke depan oleh orang-orang Yahudi. Ia mendapat keterangan dari orang banyak tentang apa yang terjadi. Segera ia memberi isyarat dengan tangannya dan mau memberi penjelasan sebagai pembelaan di depan rakyat itu.
Сар пхэндэ иудеёря, мануша выцырдэ пэ англал Александрос. Вов сикадя вастэса, кай тэ ашэн мулком, а ашыля тэ дэл думэл манушэндэ.
34 Tetapi ketika mereka tahu, bahwa ia adalah orang Yahudi, berteriaklah mereka bersama-sama kira-kira dua jam lamanya: "Besarlah Artemis dewi orang Efesus!"
Нэ кала онэ ужангле, со вов иудеё, линэ тэ цыписавэн екхэ гласоса: — Бари Артэмида Эфесостири! И кадя цыписавэнас варикай дуй чясоря.
35 Akan tetapi panitera kota menenangkan orang banyak itu dan berkata: "Hai orang Efesus! Siapakah di dunia ini yang tidak tahu, bahwa kota Efesuslah yang memelihara baik kuil dewi Artemis, yang mahabesar, maupun patungnya yang turun dari langit?
Тунчи фороско пистросаримари успокоисардя о народо и пхэндя: — Эфесяноря, чи на жанэл варико, со форо Эфесо фэрисарэл храмо баря Артэмидако тай лако образо, саво пэля пав болыбэн?
36 Hal itu tidak dapat dibantah, karena itu hendaklah kamu tenang dan janganlah terburu-buru bertindak.
Када чячимос, саво на трэбуй тэ допхэнэс. Колэсти тумэнди трэбуй тэ успокоинпэ и тэ на терэн бигодяко.
37 Sebab kamu telah membawa orang-orang ini ke sini, walaupun mereka tidak merampok kuil dewi kita dan tidak menghujat namanya.
Тумэ андэ кардэ калэн манушэн, онэ на обчёрдэ храмо и на пхэндэ вырито лав пэ амари дэвли.
38 Jadi jika Demetrius dan tukang-tukangnya ada pengaduannya terhadap seseorang, bukankah ada sidang-sidang pengadilan dan ada gubernur, jadi hendaklah kedua belah pihak mengajukan dakwaannya ke situ.
Ай сар Димитриё и авэр рупунаря камэн варикас тэ ужылисарэн, пэ када амэндэ исин сындоря и проконсулоря. Кордэ мэк онэ и жан пэстирэ рындонца.
39 Dan jika ada sesuatu yang lain yang kamu kehendaki, baiklah kehendakmu itu diselesaikan dalam sidang rakyat yang sah.
Ай сар тумэндэ инке исин варисаво рындо, вов авэла продикхло андо стидимос пав законо.
40 Sebab kita berada dalam bahaya akan dituduh, bahwa kita menimbulkan huru-hara pada hari ini, karena tidak ada alasan yang dapat kita kemukakan untuk membenarkan kumpulan yang kacau-balau ini."
Мэ дарав, со пала кода, со тумэ адес вазглепэ, амэн терэна ужылэнца, колэстар со нинай черэз со тэ стидэн кацаво стидимос. Амэнди на авэла, со тэ пхэнэн.
41 (19-40b) Dan dengan kata-kata itu ia membubarkan kumpulan rakyat itu.
Тай кацавэ лавэнца вов розмукля о стидимос.
