Dagiti Proverbio 24
1 Saanmo nga ap-apalan dagiti dakes, wenno saanmo a tarigagayan ti makikadua kadakuada,
NO tengas envidia de los hombres malos, ni desees estar con ellos:
2 gapu ta agpangpanggep dagiti pusoda kadagiti rinaranggas, ken agibagbaga dagiti bibigda iti maipanggep iti riribuk.
Porque su corazón piensa en robar, é iniquidad hablan sus labios.
3 Babaen iti kinasirib, adda maipatakder a balay, ken babaen iti pannakaawat, naipasdek daytoy.
Con sabiduría se edificará la casa, y con prudencia se afirmará:
4 Babaen iti pannakaammo, napunno dagiti siled kadagiti agkakapateg ken agkakapintas a kinabaknang.
Y con ciencia se henchirán las cámaras de todo bien preciado y agradable.
5 Paneknekan ti masirib a tao a napigsa isuna, ken nasaysayaat ti tao nga addaan iti pannakaammo ngem iti tao a napigsa,
El hombre sabio es fuerte; y de pujante vigor el hombre docto.
6 ta babaen kadagiti nainsiriban a wagas ket mapagballigiam ti pannakigubatmo, ken adda balligi babaen kadagiti adu a mammagbaga.
Porque con ingenio harás la guerra: y la salud está en la multitud de consejeros.
7 Ti kinasirib ket nangato unay para iti maag, saanna nga ilukat ti ngiwatna kadagiti ruangan.
Alta está para el insensato la sabiduría: en la puerta no abrirá él su boca.
8 Adda maysa a tao nga agpangpanggep nga agaramid iti dakes-nalaing nga agaramid iti linuloko ti iyaw-awag kenkuana dagiti tattao.
Al que piensa mal hacer le llamarán hombre de malos pensamientos.
9 Ti minamaag a panggep ket basol, ken um-umsien dagiti tattao ti mananglais.
El pensamiento del necio es pecado: y abominación á los hombres el escarnecedor.
10 No ipakpakitam ti kinatakrutmo iti aldaw ti riribuk, nakapuyka ngarud.
Si fueres flojo en el día de trabajo, tu fuerza será reducida.
11 Ispalem dagiti maipanpanaw maiyap-apan iti ipapatay, ken tenglem dagiti agibar-ibar nga agturong iti pannakatayda.
Si dejares de librar los que son tomados para la muerte, y los que son llevados al degolladero;
12 No ibagam, “Awan ammomi maipanggep iti daytoy.” Saan kadi nga ammo ti Mangtimtimbang iti puso ti ibagbagam? Ken saan kadi nga ammo daytoy ti Mangsalsalaknib iti biagmo? Ken saan kadi nga itedto ti Dios no ania ti maikari iti tunggal maysa?
Si dijeres: Ciertamente no lo supimos; ¿no lo entenderá el que pesa los corazones? El que mira por tu alma, él lo conocerá, y dará al hombre según sus obras.
13 Anakko, manganka iti diro gapu ta nasayaat daytoy, gapu ta ti tedted ti diro ket nasam-it iti panagramanmo.
Come, hijo mío, de la miel, porque es buena, y del panal dulce á tu paladar:
14 Kasta met ti kinasirib para iti kararuam- no birukem daytoy, addanto masakbayan ken saanto a mapukaw ti namnamam.
Tal será el conocimiento de la sabiduría á tu alma: si la hallares tendrá recompensa, y al fin tu esperanza no será cortada.
15 Saanka nga aglemmeng nga aguray a kas kadagiti nadangkes a tattao a mangdarup iti balay dagiti agar-aramid iti nalinteg. Saanmo a dadaelen ti pagtaenganna!
Oh impío, no aceches la tienda del justo, no saquees su cámara;
16 Ta no matuang a maminpito ti tao nga agar-aramid ti nalinteg, bumangonto manen isuna, ngem dagiti nadangkes ket parmeken ti didigra.
Porque siete veces cae el justo, y se torna á levantar; mas los impíos caerán en el mal.
17 Saanka nga agrambak no marigrigatan ti kabusormo, ken saan koma nga aragsak ta pusom no maitublak isuna,
Cuando cayere tu enemigo, no te huelgues; y cuando tropezare, no se alegre tu corazón:
18 ta no saan ket makita ni Yahweh ken amangan no saannaka a kanunongan gapu iti dayta ket saannan a kapungtot dayta a tao.
Porque Jehová no lo mire, y le desagrade, y aparte de sobre él su enojo.
19 Saanka nga agdanag gapu kadagiti agar-aramid kadagiti dakes a banbanag, ken saanmo nga apalan dagiti nadangkes a tattao,
No te entrometas con los malignos, ni tengas envidia de los impíos;
20 ta awan masakbayan ti dakes a tao, ken arigna a maiddepto ti lampara ti nadangkes.
Porque para el malo no habrá [buen] fin, y la candela de los impíos será apagada.
21 Agbutengka kenni Yahweh, ken agbutengka iti ari, anakko; saanka a makikadua kadagiti mangsuksukir kadakuada,
Teme á Jehová, hijo mío, y al rey; no te entrometas con los veleidosos:
22 ta giddatonto a dumteng ti didigrada ket siasino ti makaammo iti kadakkel ti pannakadadael a dumteng manipud kadakuada?
Porque su quebrantamiento se levantará de repente; y el quebrantamiento de ambos, ¿quién lo comprende?
23 Dagitoy ket sasao met laeng dagiti masirib. No maipapan iti linteg, saan a nasayaat no adda panangidumduma iti panangukom.
También estas cosas [pertenecen] á los sabios. Tener respeto á personas en el juicio no es bueno.
24 Siasinoman a mangibaga iti nagbasol, “Sika ti husto,” ket ilunodto dagiti tattao ken guraento dagiti nasion.
El que dijere al malo, Justo eres, los pueblos lo maldecirán, y le detestarán las naciones:
25 Ngem maaddaanto iti kasta unay a ragsak dagiti mangtubngar kadagiti nadangkes, ken addanto dumteng kadakuada a sagsagut a nasasayaat.
Mas los que [lo] reprenden, serán agradables, y sobre ellos vendrá bendición de bien.
26 Ti mangmangted iti pudno a sungbat ket arigna a mangmangted iti agek iti bibig.
Besados serán los labios del que responde palabras rectas.
27 Aramidem ti trabahom iti ruar, samo isagana ti talon; kalpasan dayta, ipatakdermon ti balaymo.
Apresta tu obra de afuera, y disponla en tu heredad; y después edificarás tu casa.
28 Saanka nga agsaksi iti maibusor iti kaarubam nga awan ti gapgapuna, ken saanka a mangallilaw babaen kadagiti bibigmo.
No seas sin causa testigo contra tu prójimo; y no lisonjees con tus labios.
29 Saanmo nga ibaga, “Aramidekto kenkuana ti inaramidna kaniak; pagbayadekto isuna iti inaramidna.”
No digas: Como me hizo, así le haré; daré el pago al hombre según su obra.
30 Nagnaak iti talon ti tao a sadut, limmabasak iti kaubasan ti tao nga awan ammona.
Pasé junto á la heredad del hombre perezoso, y junto á la viña del hombre falto de entendimiento;
31 Nagtubtuboanen dagiti sisiit ti talonna, naabbonganen ti daga kadagiti siitan a mula, ken narban ti bato nga aladna.
Y he aquí que por toda ella habían ya crecido espinas, ortigas habían ya cubierto su haz, y su cerca de piedra estaba ya destruída.
32 Kalpasanna, nakitak ket pinanunotko; kimmitaak ket nakasursuroak.
Y yo miré, y púse[lo] en mi corazón: vi[lo], y tomé consejo.
33 Maturog pay bassit, iridep pay bassit, idalikepkep pay biit tapno makainana-
Un poco de sueño, cabeceando otro poco, poniendo mano sobre mano otro poco para dormir;
34 ket dumteng kenka ti kinapanglaw a kas iti agtatakaw, ken dumteng kenka dagiti panagkasapulam a kasla dagitoy ket nakaarmas a soldado.
Así vendrá como caminante tu necesidad, y tu pobreza como hombre de escudo.
