Dagiti Proverbio 24
1 Saanmo nga ap-apalan dagiti dakes, wenno saanmo a tarigagayan ti makikadua kadakuada,
Do not be envious of evil men, And do not desire to be with them.
2 gapu ta agpangpanggep dagiti pusoda kadagiti rinaranggas, ken agibagbaga dagiti bibigda iti maipanggep iti riribuk.
For their heart meditates [on] destruction, And their lips speak perverseness.
3 Babaen iti kinasirib, adda maipatakder a balay, ken babaen iti pannakaawat, naipasdek daytoy.
A house is built by wisdom, And it establishes itself by understanding.
4 Babaen iti pannakaammo, napunno dagiti siled kadagiti agkakapateg ken agkakapintas a kinabaknang.
And the inner parts are filled by knowledge, [With] all precious and pleasant wealth.
5 Paneknekan ti masirib a tao a napigsa isuna, ken nasaysayaat ti tao nga addaan iti pannakaammo ngem iti tao a napigsa,
The wise [is] mighty in strength, And a man of knowledge is strengthening power,
6 ta babaen kadagiti nainsiriban a wagas ket mapagballigiam ti pannakigubatmo, ken adda balligi babaen kadagiti adu a mammagbaga.
For you make war for yourself by plans, And deliverance [is] in a multitude of counselors.
7 Ti kinasirib ket nangato unay para iti maag, saanna nga ilukat ti ngiwatna kadagiti ruangan.
Wisdom [is] high for a fool, he does not open his mouth in the gate.
8 Adda maysa a tao nga agpangpanggep nga agaramid iti dakes-nalaing nga agaramid iti linuloko ti iyaw-awag kenkuana dagiti tattao.
Whoever is devising to do evil, They call him a master of wicked thoughts.
9 Ti minamaag a panggep ket basol, ken um-umsien dagiti tattao ti mananglais.
The thought of folly [is] sin, And a scorner [is] an abomination to man.
10 No ipakpakitam ti kinatakrutmo iti aldaw ti riribuk, nakapuyka ngarud.
You have showed yourself weak in a day of adversity, Your power is restricted,
11 Ispalem dagiti maipanpanaw maiyap-apan iti ipapatay, ken tenglem dagiti agibar-ibar nga agturong iti pannakatayda.
If [from] delivering those taken to death, And you take back those slipping to the slaughter.
12 No ibagam, “Awan ammomi maipanggep iti daytoy.” Saan kadi nga ammo ti Mangtimtimbang iti puso ti ibagbagam? Ken saan kadi nga ammo daytoy ti Mangsalsalaknib iti biagmo? Ken saan kadi nga itedto ti Dios no ania ti maikari iti tunggal maysa?
When you say, “Behold, we did not know this.” Is the Ponderer of hearts not He who understands? And the Keeper of your soul He who knows? And He has rendered to man according to his work.
13 Anakko, manganka iti diro gapu ta nasayaat daytoy, gapu ta ti tedted ti diro ket nasam-it iti panagramanmo.
My son, eat honey that [is] good, And the honeycomb [is] sweet to your palate.
14 Kasta met ti kinasirib para iti kararuam- no birukem daytoy, addanto masakbayan ken saanto a mapukaw ti namnamam.
So [is] the knowledge of wisdom to your soul, If you have found that there is a posterity And your hope is not cut off.
15 Saanka nga aglemmeng nga aguray a kas kadagiti nadangkes a tattao a mangdarup iti balay dagiti agar-aramid iti nalinteg. Saanmo a dadaelen ti pagtaenganna!
Do not lay wait, O wicked one, At the habitation of the righteous. Do not spoil his resting place.
16 Ta no matuang a maminpito ti tao nga agar-aramid ti nalinteg, bumangonto manen isuna, ngem dagiti nadangkes ket parmeken ti didigra.
For the righteous fall and rise seven [times], And the wicked stumble in evil.
17 Saanka nga agrambak no marigrigatan ti kabusormo, ken saan koma nga aragsak ta pusom no maitublak isuna,
Do not rejoice in the falling of your enemy, And do not let your heart be joyful in his stumbling,
18 ta no saan ket makita ni Yahweh ken amangan no saannaka a kanunongan gapu iti dayta ket saannan a kapungtot dayta a tao.
Lest YHWH see, and [it be] evil in His eyes, And He has turned His anger from off him.
19 Saanka nga agdanag gapu kadagiti agar-aramid kadagiti dakes a banbanag, ken saanmo nga apalan dagiti nadangkes a tattao,
Do not fret yourself at evildoers, do not be envious at the wicked,
20 ta awan masakbayan ti dakes a tao, ken arigna a maiddepto ti lampara ti nadangkes.
For there is not a posterity to the evil, The lamp of the wicked is extinguished.
21 Agbutengka kenni Yahweh, ken agbutengka iti ari, anakko; saanka a makikadua kadagiti mangsuksukir kadakuada,
Fear YHWH, my son, and the king, Do not mix yourself up with changers,
22 ta giddatonto a dumteng ti didigrada ket siasino ti makaammo iti kadakkel ti pannakadadael a dumteng manipud kadakuada?
For their calamity rises suddenly, And the ruin of them both—who knows!
23 Dagitoy ket sasao met laeng dagiti masirib. No maipapan iti linteg, saan a nasayaat no adda panangidumduma iti panangukom.
These are also for the wise: [It] is not good to discern faces in judgment.
24 Siasinoman a mangibaga iti nagbasol, “Sika ti husto,” ket ilunodto dagiti tattao ken guraento dagiti nasion.
Whoever is saying to the wicked, “You [are] righteous,” Peoples execrate him—nations abhor him.
25 Ngem maaddaanto iti kasta unay a ragsak dagiti mangtubngar kadagiti nadangkes, ken addanto dumteng kadakuada a sagsagut a nasasayaat.
And it is pleasant to those reproving, And a good blessing comes on them.
26 Ti mangmangted iti pudno a sungbat ket arigna a mangmangted iti agek iti bibig.
He who is returning straightforward words kisses lips.
27 Aramidem ti trabahom iti ruar, samo isagana ti talon; kalpasan dayta, ipatakdermon ti balaymo.
Prepare your work in an out-place, And make it ready in the field—go afterward, Then you have built your house.
28 Saanka nga agsaksi iti maibusor iti kaarubam nga awan ti gapgapuna, ken saanka a mangallilaw babaen kadagiti bibigmo.
Do not be a witness against your neighbor for nothing, Or you have enticed with your lips.
29 Saanmo nga ibaga, “Aramidekto kenkuana ti inaramidna kaniak; pagbayadekto isuna iti inaramidna.”
Do not say, “As he did to me, so I do to him, I render to each according to his work.”
30 Nagnaak iti talon ti tao a sadut, limmabasak iti kaubasan ti tao nga awan ammona.
I passed by near the field of a slothful man, And near the vineyard of a man lacking heart.
31 Nagtubtuboanen dagiti sisiit ti talonna, naabbonganen ti daga kadagiti siitan a mula, ken narban ti bato nga aladna.
And behold, it has gone up—all of it—thorns! Nettles have covered its face, And its stone wall has been broken down.
32 Kalpasanna, nakitak ket pinanunotko; kimmitaak ket nakasursuroak.
And I see—I set my heart, I have seen—I have received instruction,
33 Maturog pay bassit, iridep pay bassit, idalikepkep pay biit tapno makainana-
A little sleep—a little slumber—A little folding of the hands to lie down.
34 ket dumteng kenka ti kinapanglaw a kas iti agtatakaw, ken dumteng kenka dagiti panagkasapulam a kasla dagitoy ket nakaarmas a soldado.
And your poverty has come [as] a traveler, And your want as an armed man!
