Dagiti Proverbio 16
1 Dagiti panggep ti puso ket kukua ti makinpuso, ngem ti sungbat ni Yahweh ket agtaud iti mismo a dilana.
The plans of the heart belong to man, but the answer of the tongue is from Adonai.
2 Amin a wagas ti maysa a tao ket nadalus iti panagkitana, ngem timtimbangen ni Yahweh dagiti pangpanggepenna.
All the ways of a man are clean in his own eyes; but Adonai weighs the motives.
3 Ikamangmo kenni Yahweh dagiti aramidmo, ket agballiginto dagiti panggepmo.
Commit your deeds to Adonai, and your plans shall succeed.
4 Inaramid ni Yahweh dagiti amin a banag para iti rumbeng a pakaaramatanda, uray dagiti nadangkes para iti aldaw ti riribuk.
Adonai has made everything for its own end— yes, even the wicked for the day of evil.
5 Kagurgura ni Yahweh ti amin nga addaan iti natangsit a puso, uray puotenyo, madusadanto.
Everyone who is proud in heart is an abomination to Adonai: they shall certainly not be unpunished.
6 Babaen iti kinapudno ti tulag ken kinamatalek ket naakkoban ti kinamanagbasol, ken babaen iti panagbuteng kenni Yahweh ket matallikudan dagiti tattao ti panagar-aramidda iti dakes.
By chesed ·loving-kindness· and truth depravity (moral evil) is atoned for. By the fear of Adonai men depart from evil.
7 No dagiti wagas ti maysa a tao ket makaay-ayo kenni Yahweh, uray dagiti kabusor dayta a tao ket pagbalinen ni Yahweh a gayyemna.
When a man’s ways please Adonai, he makes even his enemies to be at peace with him.
8 Nasaysayaat ti addaan iti bassit nga addaan iti kinalinteg, ngem ti addaan iti dakkel a sapul babaen iti kinadakes.
Better is a little with righteousness, than great revenues with lo'mishpat ·injustice·.
9 Agplanplano ti maysa a tao iti kaunggan ti pusona, ngem iturturong ni Yahweh dagiti addangna.
A man’s heart plans his course, but Adonai directs his steps.
10 Adda nadiosan a panggeddeng kadagiti bibig ti ari, saan nga agisawang ti ngiwatna iti makaallilaw a pangngeddeng.
Inspired charges are on the lips of the king. His mouth shall not betray his judgments.
11 Aggapu kenni Yahweh dagiti napudno a pagtimbangan; isuna ti mangikedkeddeng iti dagsen dagiti adda iti supot.
Mishpat ·Honest· balances and scales are Adonai’s; all the weights in the bag are his work.
12 Tunggal agaramid dagiti ari iti nadangkes a banbanag, dayta ket maysa a rumbeng a malais, ta naipasdek ti trono babaen iti panagaramid iti nalinteg.
It is an abomination for kings to do ethical wickedness, for the throne is established by righteousness.
13 Maragragsakan ti maysa nga ari kadagiti bibig a mangibagbaga iti umno ken ay-ayatenna ti tao nga agsasao iti pudno.
Righteous lips are the delight of kings. They 'ahav ·affectionately love· one who speaks the truth.
14 Ti pungtot ti maysa nga ari ket maiyarig a mensahero ti patay ngem padasen ti nasirib a tao a pagkalmaen isuna.
The king’s wrath is a messenger of death, but a wise man will pacify it.
15 Ti kinaraniag ti rupa ti ari ket biag, ken ti paraburna ket kasla ulep a mangiyeg iti tudo.
In the light of the king’s face is life. His favor is like a cloud of the spring rain.
16 Anian a nasaysayaat ti maaddaan iti kinasirib ngem iti maaddaan iti balitok. Rumbeng nga ad-adda a mapili ti maaddaan iti pannakaawat ngem iti maaddaan iti pirak.
How much better it is to get wisdom than gold! Yes, to get understanding is to be chosen rather than silver.
17 Arigna a ti dalan dagiti nalinteg a tattao ket adayo iti kinadakes; ti tao a mangsalsalaknib iti biagna ket arigna a banbantayanna ti dalanna.
The highway of the upright is to depart from evil. He who keeps his way preserves his soul.
18 Umuna ti kinatangsit sakbay ti pannakadadael, ken umuna ti napalangguad nga espiritu sakbay ti pannakatinnag.
Pride goes before destruction, and a haughty spirit before a fall.
19 Nasaysayaat ti agbalin a napakumbaba a kadua dagiti napanglaw a tattao ngem ti makibingay kadagiti napalangguad a tattao kadagiti sinamsamda.
It is better to be of a lowly spirit with the poor, than to divide the plunder with the proud.
20 Makabirok iti nasayaat ti siasinoman a mang-utob kadagiti naisuro kadakuada, ken agragsak dagiti agtalek kenni Yahweh.
He who heeds the Word finds prosperity. Whoever trusts in Adonai is blessed.
21 Ti tao a nasirib iti kaungganna ket makuna a nanakem, ken ti kinasam-it ti balikas pasayaatenna ti kabaelan a mangisuro.
The wise in heart shall be called prudent. Pleasantness of the lips promotes instruction.
22 Ti pannakaawat ket maiyarig a burayok ti biag ti tao nga addaan iti daytoy, ngem ti dusa dagiti maag ket ti kinamaagda.
Understanding is a fountain of life to one who has it, but the punishment of fools is their folly.
23 Ti puso ti nasirib a tao ket mangmangted iti saririt iti ngiwatna ken mangnaynayon iti panangallukoy dagiti bibigna.
The heart of the wise instructs his mouth, and adds learning to his lips.
24 Ti makaay-ayo a sasao ket maiyarig a balay ti ayukan—nasam-it iti kararua ken pannakapaimbag kadagiti tulang.
Pleasant words are a honeycomb, sweet to the soul, and health to the bones.
25 Adda dalan a kasla nalinteg iti maysa a tao, ngem ti murdongna ket dalan nga agturong iti patay.
There is a way which seems right to a man, but in the end it leads to death.
26 Ti ganas iti pannangan ti maysa a mangmangged ket mangparegta kenkuana nga agtrabaho; guyguyugoyen isuna ti bisinna nga agtultuloy nga agtrabaho.
The appetite of the laboring man labors for him; for his mouth urges him on.
27 Agkalkali iti dakes ti awan serserbina a tao, ken ti sasaona ket kasla makasinit nga apuy.
A worthless man devises mischief. His speech is like a scorching fire.
28 Ti ballikug a tao ket rubrubanna ti riri, kasta met a pagsisinaen ti tsismis dagiti nasinged nga aggagayyem.
A perverse man stirs up strife. A whisperer separates close friends.
29 Ul-ulbodan ti naranggas a tao ti kaarrubana ken iturturongna daytoy a pababa iti dalan a saan a nasayaat.
A man of violence entices his neighbor, and leads him in a way that is not good.
30 Ti tao nga agkidda-kidday ket agpangpanggep iti dakes; dagiti mangikakaem iti bibigda ket agar-aramid iti dakes.
One who winks his eyes to plot perversities, one who compresses his lips, is bent on evil.
31 Ti uban ket korona ti kinadayag; magun-od daytoy babaen iti panagbiag iti nalinteg a wagas.
Gray hair is a crown of glory. It is attained by a life of righteousness.
32 Nasaysayaat ti saan a nalaka a makaunget ngem ti agbalin a maingel, ken ti tao nga iturturayanna ti espirituna ket napigpigsa ngem iti tao a makababael a mangsakup iti maysa a siudad.
One who is slow to anger is better than the mighty; one who rules his spirit, than he who takes a city.
33 Maipuruak iti saklot dagiti bato a mangikeddeng iti gasat, ngem ti pangngeddeng ket aggapu kenni Yahweh.
The lot is cast into the lap, but its every mishpat ·decision· is from Adonai.
