Lucas 1
1 Adu nga tattao ti nangpadas a mangisurat kadagiti istorya maipapan kadagiti banbanag nga naipatungpal kadatayo.
Forasmuch as many have undertaken to compose a narrative of those things, which have been accomplished amongst us,
2 Dagiti nakasaksi manipud idi damo ken nagbalin nga ad-adipen ti sao, ket inpakaammoda kadatayo.
as they, who were from the beginning, eye-witnesses, and afterwards ministers of the word, delivered them to us;
3 Ngarud, nakitak nga nasayaatsa met kaniak, kalpasan nga inad-adalko nga naimbag manipud idi rugrugina, nga ilanadko a para kenka nga naurnos, patpatgek unay a Teopilo.
I have also determined, having exactly traced everything from the first, to write a particular account for you, most excellent Theophilus;
4 Kayatko nga mammoam ti kinasigurado dagiti banbanag nga naisuro kenka.
that you might know the certainty of those matters wherein you have been instructed.
5 Idi panawen ni Herodes, ari iti Judea, adda maysa nga padi a managan Zacarias, manipud iti bunggoy ni Abias. Ti asawana ket manipud kadagiti annak nga babbai ni Aaron, ket ti naganna ket Elisabet.
In the days of Herod, king of Judea, there was a priest named Zacharias, of the course of Abijah; and his wife, named Elizabeth, was of the daughters of Aaron.
6 Dagitoy nga dua ket nalinteg iti sangoanan ti Dios, magmagnada iti amin nga bilbilin ken ordinansa iti Apo nga awan pakababalawanda.
They were both righteous before God, blameless observers of all the Lord's commandments and ordinances.
7 Ngem awan nga pulos ti anakda, gapu ta ni Elisabet ket baog, ken agpadpadada nga nataengan unayen.
And they had no child, because Elizabeth was barren, and they were advanced in years.
8 Maysa nga aldaw idi madama nga ar-aramiden ni Zacarias iti pagrebbenganna iti Dios a kas padi a naituding iti bunggoyda,
Now when he came to officiate as priest in the order of his course,
9 sinurot dagiti papadi iti gagangay nga ar-aramidenda, ket napili ngarud isuna babaen iti panagbibinnunotda tapno sumrek iti templo ti Apo a mangpuor ti insenso.
it fell to him by lot, according to the custom of the priesthood, to offer incense in the sanctuary.
10 Dagiti amin nga tattao a naummong ket agkarkararag iti ruar idi tiempo nga mapuoran ti insenso.
And while the incense was burning, the whole congregation were praying without.
11 Nagparang iti maysa nga anghel iti Dios kenkuana, sitatakder iti makanawan nga paset iti altar ti insenso.
Then there appeared to him an angel of the Lord, standing on the right side of the altar of incense.
12 Nariribukan ni Zacarias iti pannakakitana iti anghel, ket nakaru ti butengna.
And Zacharias was discomposed at the sight, and in great terror.
13 Ngem kinuna ti anghel kenkuana, “dika nga agbuteng Zacarias gapu ta nadenggeg ti kararagmo.” Ti asawam a ni Elisabet, ipasyangannakanto iti maysa a lalaki, ken panaganamto isuna iti Juan.
But the angel said to him, Fear not, Zacharias; for your prayer is heard, and Elizabeth your wife shall bear you a son, whom you shall name John.
14 Kastanto unay iti rag-om ken ragsakmo gapu kenkuana, ken adu a tao iti maragsakan iti pannaka-ipasngayna.
He shall be to you matter of joy and transport; and many shall rejoice because of his birth.
15 Ta agbalin nga natan-ok isuna iti imatang ti Apo, ket dinto uminom iti arak wenno aniaman nga inumen a naingel. Mapnonto isuna iti Espiritu Santo, uray kabayatan ti kaaddana iti aanakan ti inana.
For he shall be great before the Lord; he shall not drink wine nor any fermented liquor; but he shall be filled with the Holy Spirit, even from his mother's womb.
16 Isuna ti mangpasubli kadagiti adu nga annak a lallaki iti Israel, iti Apo a Diosda.
And many of the sons of Israel he shall bring back to the Lord their God.
17 Umunanto nga mapan ngem isuna babaen iti espiritu ken pannakabalin ni Elias. Iturongnanto dagiti puspuso dagiti am-amma kadagiti annakda, ken mangipapagna kadagiti nasusukir nga maibatay iti kinasirib dagiti nalilinteg. Aramidenna daytoy tapno pagbalinenna a nakasagana dagiti tattao nga sisasagana para iti Apo.
Moreover, he shall go before him in the spirit and power of Elijah, to reconcile fathers to their children, and by the wisdom of the righteous, to render the disobedient a people well disposed for the Lord.
18 Kinuna ni Zacarias iti anghel, “Kasano nga maammoak nga daytoy ket mapasamak? Ta lakayakun, ken ti asawak ket baketen.”
And Zacharias said to the angel, How shall I know this: for I am old man, and my wife is advanced in years?
19 Simmungbat ti anghel kenkuana, “Siak ni Gabriel. Agtaktakderak iti presensia ti Dios, ken naibaunak a makisao kenka ken mangted kenka iti daytoy nga naimbag a damag.
The angel answering, said to him, I am Gabriel, who attend in the presence of God, and am sent to tell you this joyful news.
20 Kitaem, agulimekkanto ken dikanto nga makasao agingga iti aldaw nga dagitoy a banbanag ket mapasamak, agsipud ta dika namati iti sasaok, nga maipatungpalto iti umno nga tiempo.”
But know that you shall be dumb, and shall not recover your speech, till the day when these things happen, because you have not believed my words, which shall be fulfilled in due time.
21 Kabayatanna, agur-uray dagiti tattao ken ni Zacarias ket panpanunotenda nu apay nga nabayag unay isuna idiay templo.
Meanwhile the people waited for Zacharias, and wondered that he staid so long in the sanctuary.
22 Idi rimmuar isuna, saanen nga makasarita kadakuada, ket naamirisda nga nakaimatang isuna iti sirmata idiay templo. Nagsinsinyas isuna kadakuada, ngem nagtalinaed nga saan nga makasao.
But when he came out, he could not speak to them; and they perceived that he had seen a vision in the sanctuary; for he made them understand by signs, and remained speechless.
23 Idi natungpalen ti tiempo nga panagserbina, nagsubli isuna idiay balayna.
And when his days of officiating were expired, he returned home.
24 Kalpasan dagitoy nga al-aldaw, nagsikog ti asawana a ni Elisabet. Naglimmeng isuna iti lima nga bulan, a kunana,
Soon after, Elizabeth his wife conceived, and lived in retirement five months, and said,
25 “Daytoy ti inaramid ti Apo para kaniak. Tinarabaynak, tapno ikkatenna iti pannaikaibabainko kadagiti tattao.”
The Lord has done this for me, purposing now to deliver me from the reproach I lay under among men.
26 Ita, iti maika-innem a bulan iti panagsikog ni Elisabet, ti anghel a ni Gabriel ket inbaon iti Apo iti maysa nga siudad idiay Galilea, a managan Nazaret,
Now, in the sixth month, God sent Gabriel his angel, to Nazareth, a city of Galilee;
27 iti maysa a birhen a naitulag iti lalaki a managan Jose. Isuna ket kaputotan ni David, ken iti nagan ti birhen ket Maria.
to a virgin betrothed to a man called Joseph, of the house of David, and the virgin's name was Mary.
28 Immay ti anghel kenkuana, ken kinunana, “Kablaaw, kenka a kagagasatan! Ti Dios adda kenka!”
When the angel entered, he said to her, Hail, favorite of heaven! the Lord be with you, happiest of women!
29 Ngem kasta unay a nariribukan isuna gapu iti sasao iti anghel, ket pinannunotna no ania a kita iti kablaaw daytoy.
At his appearance and words, she was perplexed, and revolved in her mind what this salutation could mean.
30 Kinuna ti anghel kenkuana, “Dika nga agbuteng, Maria, ta naay-ayo kenka iti Dios.
And the angel said to her, Fear not, Mary, for you have found favor with God.
31 Kitaem, agsikogkanto ket agipasngayka iti maysa a lalaki, ken awagam isuna ti Hesus.
And behold, you shall conceive and bear a son, whom you shall name Jesus.
32 Agbalinto nga naindaklan isuna, ken maawaganto iti Anak ti Kangatoan. Itedto ni Apo Dios kenkuana iti trono ni tatangna a David.
He shall be great, and shall be called the Son of the Highest. And the Lord God will give him the throne of David his Father.
33 Agnanayonto nga agturay kadagiti kaputotan ni Jacob, ken awanto ti pagpatinggaan ti pagarianna.” (aiōn g165)
And he shall reign over the house of Jacob forever: his reign shall never end. (aiōn g165)
34 Ket kinuna ni Maria iti anghel, “Kasano nga mapasamak daytoy, idinto a maysaak nga birhen?”
Then said Mary to the angel, How shall this be, since I have no intercourse with man?
35 Insungbat ti anghel kenkuana, “Umayto kenka ti Espiritu Santo ken salinongannakanto ti pannakabalin iti Kangatoan. Ngarud, ti nasantoan nga maipasngayto ket maawaganto nga Anak ti Dios.
The angel answering, said to her, The Holy Spirit will descend upon you, and the power of the Highest will overshadow you; therefore the holy progeny shall be called the Son of God.
36 Kitaem, ti kabagiam a ni Elisabet ket nagsikog met iti maysa a lalaki iti kinabaketna; isuna ket adda iti maikainnem nga bulan ti panagsikogna, nupay isuna ket naawagan a baog.
And lo! your cousin Elizabeth also has conceived, a son in her old age; and she who is called barren, is now in her sixth month;
37 Agsipud ta awan iti saan a kabaelan ti Dios!”
for nothing is impossible with God.
38 Kinuna ni Maria, “Pudno, siak ti adipen ti Apo. Mapasamak ngarud kaniak a kas iti saom “Ket pinanawan isuna ti anghel.
And Mary said, Behold the handmaid of the Lord. Be it to me according to your word. Then the angel departed.
39 Ita, kadagidi nga al-aldaw, timmakder ni Maria ken nagapura nga napan idiay turturod nga paset ti siudad iti Judea, ket idiay,
In those days Mary set out, and traveled expeditiously into the hill country; to a city of Judah;
40 napan iti balay ni Zacarias ket kinablaawanna ni Elisabet.
where having entered the house of Zacharias, she saluted Elizabeth.
41 Idi nangngeg ni Elisabet ti kablaaw ni Maria, limmagto ti ubbing iti tianna; ket ni Elisabet, napno ti Espiritu Santo.
As soon as Elizabeth heard Mary's salutation, the babe leaped in her womb; and Elizabeth was filled with the Holy Spirit,
42 Inngatona ti timekna nga adda papukkawna, ket kinunana, “Sika ti nabendisionan kadagiti babbai, ken nabendisionan iti bunga ti aanakam.
and cried with a loud voice, You are the most blessed of women, and blessed is the fruit of your womb.
43 Kasano nga iti ina ti Apok ket umay kaniak?
But how have I deserved this honor, to be visited by the mother of my Lord!
44 Ta idi nangngegko ti kablaawmo, ti ubing iti aanakak ket limmagto gapu iti ragsakna.
for know, that as soon as the sound of your salutation reached my ears, the babe leaped in my womb for joy.
45 Isuna nga namati ket nabendisionan, agsipud ta dagiti banbanag nga naibaga kenkuana manipud iti Apo ket mautngpalto.”
And happy is she who believed that the things which the Lord has promised her, shall be performed.
46 Kinuna ni Maria, “Itagtag-ay iti kararwak ti Apo,
Then Mary said, My soul magnifies the Lord,
47 ken agragrag-o ti espirituk iti Dios nga Mangisalakanko.
and my spirit rejoices in God my Saviour;
48 Agsipud ta inikanna iti pateg ti nababa a kasasaad iti adipenna. Manipud ita awagandak dagiti amin nga henerasion a nabendisioanan,
because he has not disdained the low condition of his handmaid; for henceforth, all posterity will pronounce me happy.
49 Agsipud ta iti Mannakabalin ket nagaramid iti nakakaskasdaaw a banbanag kaniak; Ken ti naganna ket nasantoan.
For the Almighty, whose name is venerable, has done wonders for me.
50 Iti asina ket para kadagiti amin nga henerasion ti tattao nga agbuteng kenkuana.
His mercy on them who fear him, extends to generations of generations.
51 Nangaramid isuna kadagiti agkakabileg nga banbanag babaen iti imana; inwarawarana dagiti natangsit iti pusoda.
He displays the strength of his arm, and dispels the vain imaginations of the proud.
52 Ingguyodna nga pababa dagiti mangiturturay manipud kadagiti tronoda, ken intag-ayna dagiti nabababa nga tattao.
He pulls down potentates from their thrones, and exalts the lowly.
53 Inikkanna iti naimbag nga banbanag dagiti mabisin nga tattao, ken pinapanawna dagiti babaknang a tattao nga awanan iti uray aniaman a banag.
The needy he loads with benefits; but the rich he spoils of everything.
54 Tinulunganna iti Israel nga adipenna, tapno kaasianna
He supports Israel his servant, ever inclined to mercy,
55 ni Abraham ken dagiti kaputotanna iti agnanayon, a kas inkarina kadagiti kapuonantayo nga aramidenna. (aiōn g165)
(as he promised to our fathers) toward Abraham and his race. (aiōn g165)
56 Nakipagnaed ni Maria ken ni Elisabet iti agarup tallo nga bulan, sa nagawid iti balayna.
And Mary, after staying with Elizabeth about three months, returned home.
57 Ita, idi dimteng iti tiempo nga panangipasngay ni Elisabet iti anakna, nagpasngay isuna iti anak a lalaki.
When the time for Elizabeth's delivery was come, she brought forth a son;
58 Nangngegan dagiti karrubana ken kakabagianna nga iti Dios ket naasi unay kenkuana, ket nakipagragsakda kenkuana.
and her neighbors and relations who heard that the Lord had shown her great kindness, rejoiced with her.
59 Ket iti maikawalo nga aldaw kalpasan dayta, immayda nga mangkugit iti maladaga; ken awaganda koma isuna iti Zacarias, nga isurotda iti nagan ni tatangna.
And, on the eighth day, when they came to the circumcision of the child, they would have called him by his father's name, Zacharias.
60 Ngem simmungbat ni inangna a kinunana, “Saan, ngem ketdi maawagan isuna iti Juan.”
And his mother interposed, saying, No; but he shall be called John.
61 Kinunada kenkuana, “Awan kadagiti kakabagiam iti naawagan iti kastoy a nagan.”
They said to her, There is none of your kindred of that name.
62 Sininyasanda ti amana tapno ammoenda no ania ti kayatna nga iyawagda iti ubing.
They, therefore, asked his father by signs, how he would have him called.
63 Isu nga dimmawat iti pagsuratan ken insuratna ditoy, “Ti naganna ket Juan.” Aminda ket nasdaaw unay.
He, having demanded a table-book, wrote upon it, His name is John, which surprised them all.
64 Dagdagus nga nalukatan iti ngiwatna ken nawayawayaan ti dilana, ken nangrugi nga nagsao, nga agdaydayaw iti Dios.
And his mouth was opened directly, and his tongue loosed. And he spoke, praising God.
65 Ket buteng iti immay kadagiti amin nga agnanaed iti aglawlawda ken amin nga napasamak ket pagsasaritaan dagiti tattao iti amin nga lugar iti turturod nga pagilian ti Judea.
Now all in the neighborhood were struck with awe; and the fame of these things spread throughout all the hill country of Judea.
66 Amin dagiti nakangngeg iti daytoy ket pinanpanunotda ti maipanggep iti napasamak ken kinunada, “Ita ngarud, anianto ngata iti pagbalinan daytoy nga ubing? Ta naamirisda nga ti ima iti Apo ket adda kenkuana.
And all who heard these things, pondering them in their hearts, said, What will this child hereafter be? And the hand of the Lord was with him.
67 Ti amana nga ni Zacarias ket napno iti Espiritu Santo, ket insaona daytoy nga padto,
Then Zacharias, his father, being filled with the Holy Spirit, prophesied, saying,
68 “Madaydayaw ti Apo, nga Dios ti Israel, gapu ta immay isuna kadatayo ken nagaramid iti wagas tapno wayawayaanna dagiti tattaona.”
Blessed be the Lord, the God of Israel, because he has visited and redeemed his people;
69 Nangisabet isuna para kadatayo iti mannakabalin nga Mannangisalakan manipud iti kaputotan ti adipenna a ni David,
and has raised a Prince for our deliverance in the house of David his servant;
(as anciently he promised by his holy prophets) (aiōn g165)
71 Inkarina nga isabetna ti pannakaisalakantayo manipud kadagiti kabusortayo, ken manipud iti ima dagiti amin nga gumurgura kadatayo.
for our deliverance from our enemies, and from the hands of all who hate us;
72 Inaramidna daytoy tapno ipakitana ti asina kadagiti kapuonantayo, ken tapno lagipenna iti nasantoan nga tulagna.
in kindness to our forefathers, and remembrance of his holy institution;
73 Dayta a tulag ket isu ti sapata nga inbagana ken ni Abraham nga kapuonantayo.
the oath which he swore to our father Abraham,
74 Nangaramid isuna iti sapata tapno waya-wayaannatayo manipud iti ima dagiti kabusortayo ken ikkannatayo iti pannakabael nga agserbi kenkuana nga awan ti panagbuteng,
to grant to us, that being rescued out of the hands of our enemies, we might serve him boldly,
75 ken iti kinasanto ken kinalinteg iti sangwananna iti amin nga aldawtayo.
in piety and uprightness all our days.
76 Ken sika, anakko, ket maawaganto nga propeta ti Kangatoan, gapu ta unaam ti Apo tapno isaganam dagiti tattao para iti iyaayna,
And you, child, shall be called a prophet of the Most High; for you shall go before the Lord, to prepare his way,
77 ken tapno tulungam dagiti tattao nga mangammo no kasanoda nga maisalakan babaen iti pannakapakawan dagiti basbasolda.
by giving the knowledge of salvation to his people, in the remission of their sins,
78 Pakawanennatayo iti Diostayo gapu iti nalukneng nga asina. Babaen iti daytoy nga asi, ti Mannangisalakan, nga maiyarig iti singising ti init iti agsapa, ket umay manipud langit nga tumulong kadatayo.
through the tender compassion of our God, who has caused a light to spring from on high to visit us,
79 Lawaganna dagiti tattao nga agtugtugaw iti kinasipnget ken iti aniniwan ti patay; idalanna dagiti saksakatayo iti dalan ti kapia.”
to enlighten those who abide in darkness and in the shades of death; to direct our feet into the way of peace.
80 Dimmakkel ngarud ti ubing, ken nagbalin nga napigsa iti espiritu. Nagnaed isuna kadagiti let-ang a luglugar agginga a nangrugi nga nagparang a nalatak kadagiti tattao iti Israel.
Meantime the child grew, and acquired strength of mind, and continued in the deserts, until the time when he made himself known to Israel.
