Ilu 25
1 Ndị a bụkwa ilu Solomọn, nke ndị ozi Hezekaya eze ndị Juda dekọtara nʼakwụkwọ.
| גם אלה משלי שלמה אשר העתיקו אנשי חזקיה מלך יהודה׃ |
2 Ọ bụ nsọpụrụ Chineke izobe okwu, ma nsọpụrụ ndị eze bụ ịchọpụta ala okwu.
| כבד אלהים הסתר דבר וכבד מלכים חקר דבר׃ |
3 Dịka ịdị elu nke eluigwe, dịka ịdị omimi nke ala, otu a ka obi ndị eze bụ ihe a na-apụghị ịchọpụta.
| שמים לרום וארץ לעמק ולב מלכים אין חקר׃ |
4 Wepụ ihe ahụ niile na-ekpuchi mma ọlaọcha, onye ọkpụ ụzụ ọla ga-arụpụta efere;
| הגו סיגים מכסף ויצא לצרף כלי׃ |
5 wezugakwa ndịisi nʼeme ajọ ihe nʼihu eze, ocheeze ya ga-eguzosikwa ike site nʼezi omume.
| הגו רשע לפני מלך ויכון בצדק כסאו׃ |
6 Egosipụtala onwe gị nʼihu eze, ewerela ọnọdụ nʼetiti ndị oke mmadụ,
| אל תתהדר לפני מלך ובמקום גדלים אל תעמד׃ |
7 ọ ga-aka mma ma ọ bụrụ na ọ si gị, “Rigota nʼebe a,” karịa na o wedara gị ala nʼihu ndị oke mmadụ. Ihe iji anya gị abụọ hụ
| כי טוב אמר לך עלה הנה מהשפילך לפני נדיב אשר ראו עיניך׃ |
8 e mekwala ngwangwa ịga nʼụlọikpe, nʼihi na ọ bụ gịnị ka ị ga-eme nʼikpeazụ ma ọ bụrụ nʼonye agbataobi gị etinye gị nʼọnọdụ ihere?
| אל תצא לרב מהר פן מה תעשה באחריתה בהכלים אתך רעך׃ |
9 Ọ bụrụ na gị na onye ọzọ enwee esemokwu, dozienụ ya nʼonwe unu, emekwala ka ndị ọzọ mata okwu nzuzo gị na onye ọzọ kwuru,
| ריבך ריב את רעך וסוד אחר אל תגל׃ |
10 ma ọ bụghị ya, onye nụrụ ya nwere ike menye gị ihere, agwa ọjọọ gị agaghị enwekwa ọgwụgwụ.
| פן יחסדך שמע ודבתך לא תשוב׃ |
11 Ndụmọdụ e nyere nʼoge kwesiri ekwesi dị ka mkpụrụ osisi apụl ọlaedo e tinyere nʼefere ọlaọcha.
| תפוחי זהב במשכיות כסף דבר דבר על אפניו׃ |
12 Dịka ọlantị ọlaedo maọbụ ihe ịchọ mma nke ọlaedo mara mma ka mba onye maara ihe bụ na ntị onye na-anụ ya.
| נזם זהב וחלי כתם מוכיח חכם על אזן שמעת׃ |
13 Onyeozi kwesiri ntụkwasị obi na-eweta ntute na ndụ, dịka mmiri oyi si eme ka ahụ dị jụụ nʼoge okpomọkụ owuwe ihe ubi.
| כצנת שלג ביום קציר ציר נאמן לשלחיו ונפש אדניו ישיב׃ |
14 Onye ahụ na-adịghị emezu nkwa o kwere dịka igwe ojii nke na-adịghị ezo mmiri.
| נשיאים ורוח וגשם אין איש מתהלל במתת שקר׃ |
15 Nwee ndidi, nʼikpeazụ ị ga-enwe mmeri, nʼihi na ire dị nro na-agbaji ọkpụkpụ.
| בארך אפים יפתה קצין ולשון רכה תשבר גרם׃ |
16 Mmanụ aṅụ ọ na-atọ gị ụtọ? Arachala ya karịa, ka ọ ghara iwetara gị ọrịa.
| דבש מצאת אכל דיך פן תשבענו והקאתו׃ |
17 Ejela ileta onye agbataobi gị mgbe mgbe, ka ị ghara ire ugwu gị.
| הקר רגלך מבית רעך פן ישבעך ושנאך׃ |
18 Onye na-agbagịde onye agbataobi ya ama ụgha, dịka mkpọrọ osisi maọbụ mma agha, maọbụ àkụ a pịziri apịzi.
| מפיץ וחרב וחץ שנון איש ענה ברעהו עד שקר׃ |
19 Ịtụkwasị onye aghụghọ obi nʼoge nsogbu dị ka iji eze na-eme ndakapụ ata ihe, maọbụ iji ụkwụ jiri eji agba ọsọ.
| שן רעה ורגל מועדת מבטח בוגד ביום צרה׃ |
20 Dịka onye e yipụrụ uwe nʼụbọchị oyi ụgụrụ, maọbụ iwere nnu tee nʼelu ọnya, otu a ka onye na-abụrụ onye iwe na-ewe abụ dị.
| מעדה בגד ביום קרה חמץ על נתר ושר בשרים על לב רע׃ |
21 Ọ bụrụ na agụụ na-agụ onye iro gị, nye ya nri ka o rie, ọ bụrụkwa na akpịrị na-akpọ ya nkụ, nye ya mmiri ka ọ ṅụọ.
| אם רעב שנאך האכלהו לחם ואם צמא השקהו מים׃ |
22 Mgbe ị na-eme nke a, ị na-agụkwasị icheku ọkụ na-ere ere nʼisi ya, Onyenwe anyị ga-akwụghachikwa gị.
| כי גחלים אתה חתה על ראשו ויהוה ישלם לך׃ |
23 Dịka ifufe si nʼugwu si eweta mmiri ozuzo, otu a ka ikwu mmadụ okwu azụ si eweta iwe.
| רוח צפון תחולל גשם ופנים נזעמים לשון סתר׃ |
24 Ọ ka mma ibi nʼotu akụkụ elu ụlọ karịa ibinyere nwanyị na-ese okwu.
| טוב שבת על פנת גג מאשת מדונים ובית חבר׃ |
25 Oziọma e sitere na mba dị anya nata dị ka mmiri jụrụ oyi nye onye akpịrị na-akpọ nkụ.
| מים קרים על נפש עיפה ושמועה טובה מארץ מרחק׃ |
26 Onye ezi omume nke kwenyere nʼihe onye na-emebi iwu kwuru dị ka iyi a gwọrụrụ nʼisi ya.
| מעין נרפש ומקור משחת צדיק מט לפני רשע׃ |
27 Dịka ịracha mmanụ aṅụ hie nne si jọọ njọ, otu a ka o si bụrụ ihe na-enweghị nsọpụrụ, mmadụ ịchọpụta ihe ndị ezomiri ezomi.
| אכל דבש הרבות לא טוב וחקר כבדם כבוד׃ |
28 Nwoke ọbụla na-adịghị achị mmụọ ya dị ka obodo na-enweghị ndị na-eche ya nche, nke e tikpọrọ mgbidi ya etikpọ.
| עיר פרוצה אין חומה איש אשר אין מעצר לרוחו׃ |
