Ilu 14
1 Nwanyị maara ihe na-ewu ụlọ ya, ma nwanyị nzuzu na-eji aka ya akwada ụlọ ya.
智慧妇人建立家室； 愚妄妇人亲手拆毁。
2 Ime ihe ziri ezi bụ ịtụ egwu Onyenwe anyị; ma ndị na-ejehie nʼụzọ ha na-akpọ ya asị.
行动正直的，敬畏耶和华； 行事乖僻的，却藐视他。
3 Ọnụ onye nzuzu na-ekwupụta okwu mpako, ma egbugbere ọnụ onye maara ihe na-echebe ha.
愚妄人口中骄傲，如杖责打己身； 智慧人的嘴必保守自己。
4 Mgbe ehi na-adịghị, ụlọ ebe a na-azụ anụ na-adị ọcha, ma site nʼike ehi ihe omume nke ubi na-ejupụta nʼụlọ.
家里无牛，槽头干净； 土产加多乃凭牛力。
5 Onye akaebe eziokwu adịghị aghọgbu mmadụ, ma onye akaebe ụgha na-agha ụgha mgbe ọbụla.
诚实见证人不说谎话； 假见证人吐出谎言。
6 Onye na-akwa emo na-achọ amamihe ma ọ dịghị achọta ya; ma ihe ọmụma na-abịara onye nwere nghọta ọsịịsọ.
亵慢人寻智慧，却寻不着； 聪明人易得知识。
7 Si nʼebe onye nzuzu wezuga onwe gị, nʼihi na ị gaghị achọta ihe ọmụma nʼọnụ ya.
到愚昧人面前， 不见他嘴中有知识。
8 Amamihe nke onye nwere uche bụ ihe na-eme ka ọ mata ebe ọ na-aga, ma enweghị uche nke ndị nzuzu bụ aghụghọ.
通达人的智慧在乎明白己道； 愚昧人的愚妄乃是诡诈。
9 Ndị nzuzu na-eji okwu idozi ihe mmehie mebiri akwa emo; ma obi ebere ka a na-achọta nʼetiti ndị omume ha ziri ezi.
愚妄人犯罪，以为戏耍； 正直人互相喜悦。
10 Ọ bụ naanị onye ihe na-eme maara ụfụ ya, ọ dịghị onye ọzọ ga-eso keta ọṅụ ya.
心中的苦楚，自己知道； 心里的喜乐，外人无干。
11 A ga-ala ụlọ onye ajọ omume nʼiyi, ma ụlọ ikwu onye omume ya ziri ezi ga-awasa ka igu.
奸恶人的房屋必倾倒； 正直人的帐棚必兴盛。
12 Ọ dị ụzọ nke ziri ezi nʼanya mmadụ, ma nʼikpeazụ ọ na-eduba nʼọnwụ.
有一条路，人以为正， 至终成为死亡之路。
13 Ọ bụladị nʼime ọchị obi mgbu na-adị, ma ọṅụ nwere ike kwụsị nʼiru ụjụ.
人在喜笑中，心也忧愁； 快乐至极就生愁苦。
14 Ndị na-ekwesighị ntụkwasị obi aghaghị inweta ụgwọ ọrụ ha, ma ezi mmadụ ga-enwetakwa ụgwọ ọrụ ya.
心中背道的，必满得自己的结果； 善人必从自己的行为得以知足。
15 Onye na-enweghị uche na-ekwenye ihe niile a gwara ya; ma onye nwere uche na-atule mara ebe ọ na-eje.
愚蒙人是话都信； 通达人步步谨慎。
16 Onye mara ihe na-atụ egwu Onyenwe anyị na-ewezugakwa onwe ya nʼihe ọjọọ, ma onye nzuzu na-ewebiga iwe oke ma na-eche na ọ ka bụ onye kwesiri ntụkwasị obi.
智慧人惧怕，就远离恶事； 愚妄人却狂傲自恃。
17 Onye iwe ọkụ na-eme ihe nzuzu, ma onye na-echepụta nzube ọjọọ ka a na-akpọ asị.
轻易发怒的，行事愚妄； 设立诡计的，被人恨恶。
18 Ndị na-enweghị uche na-enweta ụgwọ ọrụ nke uche gbagọrọ agbagọ, ma onye nwere uche na-enweta ihe ọmụma.
愚蒙人得愚昧为产业； 通达人得知识为冠冕。
19 Ndị ọjọọ ga-akpọ isiala nʼihu ndị ezi mmadụ, ndị ajọ omume ga-ada nʼọnụ ụzọ ama ndị ezi omume.
坏人俯伏在善人面前； 恶人俯伏在义人门口。
20 Ọ bụladị ndị agbataobi onye ogbenye na-akpọ ya asị, ma ọgaranya na-enwe ọtụtụ ndị enyi.
贫穷人连邻舍也恨他； 富足人朋友最多。
21 Onye na-eleda onye agbataobi ya anya na-emehie, ma onye na-emere ndị ogbenye ebere ka ihe ga-agara nke ọma.
藐视邻舍的，这人有罪； 怜悯贫穷的，这人有福。
22 Ndị na-ezube ihe ọjọọ, ha ọ naghị akpafu? Ma ndị na-ezube ihe ọma na-achọta ịhụnanya na ikwesi ntụkwasị obi.
谋恶的，岂非走入迷途吗？ 谋善的，必得慈爱和诚实。
23 Ịrụsị ọrụ ike na-eweta uru; ma oke okwu na-eweta ụkpa.
诸般勤劳都有益处； 嘴上多言乃致穷乏。
24 Okpueze nke ndị maara ihe bụ akụnụba ha, ma enweghị uche nke ndị nzuzu na-emepụta naanị ihe na-abaghị uru.
智慧人的财为自己的冠冕； 愚妄人的愚昧终是愚昧。
25 Onye na-agba akaebe eziokwu na-anapụta ndụ mmadụ, ma onye akaebe ụgha bụ onye aghụghọ.
作真见证的，救人性命； 吐出谎言的，施行诡诈。
26 Onye ọbụla na-atụ egwu Onyenwe anyị nwere ebe mgbaba; nye ụmụ ya ọ ga-abụkwa ebe ize ndụ.
敬畏耶和华的，大有倚靠； 他的儿女也有避难所。
27 Ịtụ egwu Onyenwe anyị bụ isi iyi nke ndụ; nke na-eme ka mmadụ ghara ịma nʼọnya ọnwụ.
敬畏耶和华就是生命的泉源， 可以使人离开死亡的网罗。
28 Otuto onye eze na-enwe dabeere nʼọnụọgụgụ ndị ọ na-achị, e wezuga ndị ọ na-achị, eze enweghị ugwu ọbụla.
帝王荣耀在乎民多； 君王衰败在乎民少。
29 Onye na-enwe ndidi nwere ọtụtụ nghọta, ma onye obi ọkụ na-egosi enweghị uche ya.
不轻易发怒的，大有聪明； 性情暴躁的，大显愚妄。
30 Ndụ dị jụụ na-eme ka ụbọchị mmadụ dị ogologo; ekworo na-eme ka o ree ure.
心中安静是肉体的生命； 嫉妒是骨中的朽烂。
31 Onye ọbụla na-emegbu onye ogbenye na-elelị Chineke kere ha anya, ma onye na-emere onye ogbenye ebere na-asọpụrụ Chineke.
欺压贫寒的，是辱没造他的主； 怜悯穷乏的，乃是尊敬主。
32 Ọ bụladị nʼọnwụ onye ezi omume nwere ebe mgbaba nʼime Chineke, ma ndị ajọ omume na-ala nʼiyi, mgbe mbibi bịara.
恶人在所行的恶上必被推倒； 义人临死，有所投靠。
33 Nʼobi onye nwere nghọta ka amamihe na-anọgide, ma ọ bụladị nʼetiti ndị nzuzu ọ na-eme ka amara ya.
智慧存在聪明人心中； 愚昧人心里所存的，显而易见。
34 Ezi omume na-ewuli mba elu, ma mmehie bụ ihe ihere nye ndị ọbụla.
公义使邦国高举； 罪恶是人民的羞辱。
35 Eze na-aṅụrị ọṅụ nʼihi odibo maara ihe; ma odibo na-eweta ihere na-akpali oke iwe ya.
智慧的臣子蒙王恩惠； 贻羞的仆人遭其震怒。
