< Mak 4 >
1 Nʼoge ọzọ, ọ malitere izi ihe nʼakụkụ osimiri. Igwe mmadụ dị ukwuu gbara ya gburugburu, nke mere na ọ banyere nʼime ụgbọ nọdụ ala nʼime ya nʼelu mmiri ahụ, ma igwe mmadụ ahụ nọkwa nʼakụkụ osimiri ahụ.
Jesus desceu de novo ao Lago [da Galileia ]e começou a ensinar as pessoas. [Enquanto fazia isso], uma grande multidão se congregou em volta dele. Por isso ele entrou num barco no lago, e lá se sentou [para poder ensinar a multidão desde o próprio barco]. Ao mesmo tempo, a multidão ficava na praia, perto do lago.
2 O bidoro i kuziri ha ọtụtụ ihe nʼilu, ma nʼozizi ya, ọ sịrị ha,
Então ele ensinou muitas coisas às pessoas por meio de comparações e exemplos. Durante o ensino, ele lhes contou este exemplo:
3 “Geenụ ntị! Otu onye ọrụ ubi pụrụ gaa ịkụ mkpụrụ ya.
– Pensem [sobre o significado da seguinte parábola: ]Um fazendeiro saiu ao campo dele para semear.
4 Mgbe ọ na-agha mkpụrụ, ụfọdụ mkpụrụ dara nʼakụkụ ụzọ, ụmụ nnụnụ bịara tụtụrịa ha.
Ao semear, uma parte da semente caiu na pista e ficou exposta. Então vieram alguns pássaros e comeram aquela semente.
5 Ụfọdụ mkpụrụ dara nʼala nkume, ebe aja ntakịrị dị. Ha puputara ngwangwa nʼihi na ala dị nʼebe ahụ emighị emi.
Outra parte da semente caiu nas pedras, onde faltava solo. Logo as sementes brotaram porque o sol esquentava rapidamente o solo pouco profundo.
6 Ma mgbe anwụ wara, ọ chagburu ha, ha kpọnwụọ nʼihi na ha enweghị mgbọrọgwụ.
Depois, quando o sol subiu alto, as plantinhas se queimaram e murcharam por falta de raízes profundas.
7 Mkpụrụ ndị ọzọ dara nʼetiti ogwu; ogwu ahụ tolitere kpagbuo ha. Ha amịkwaghị mkpụrụ.
Enquanto esse homem semeava, outra parte da semente caiu num solo contendo muitas raízes de espinhos. Os espinhos cresceram e sufocaram as plantinhas, após a semente germinar. Portanto, a(s) semente/plantinhas não produziram grãos.
8 Mkpụrụ ndị ọzọ nke dara nʼezi ala, puru, tolite, ma mịa mkpụrụ na mmụba iri atọ, iri isii, ọ bụladị otu narị.”
E enquanto ele semeava, outra parte da semente caiu numa terra bem boa. Como resultado, ela brotou, cresceu, e chegou a produzir muitíssimo fruto. Especificamente, algumas das plantas deram 30 [grãos], outras deram 60 [grãos ]e algumas deram 100 [grãos].
9 Ọ sịrị ha, “Onye ọbụla nwere ntị ịnụ ihe, ya nụrụ.”
Então Jesus disse: - Se vocês quiserem entender isto, devem [considerar com cuidado] aquilo que acabam de ouvir.
10 Ma mgbe ọ nọ naanị ya, ndị ozi iri na abụọ ahụ na ndị ọzọ nọ ya gburugburu jụrụ ya ajụjụ banyere ilu ahụ.
Depois disso, quando Jesus estava sozinho, os doze [discípulos ]e [outras ]pessoas que acompanhavam Jesus lhe perguntaram sobre o significado da parábola.
11 Ọ gwara ha sị, “Enyela unu ihe omimi nke alaeze Chineke. Ma ndị nọ nʼezi, a na-agwa ha ihe niile nʼilu,
Ele disse a eles: - A vocês faço entender como Deus reina soberano, algo que antigamente não se entendia. Mas digo isto [somente ]em figuras àqueles que ainda não se submeteram às regras de Deus.
12 nke mere na, “‘Ha ga na-ele anya, hụkwa, ma ha agaghị ahụ ihe ọbụla, ha ga na-anụ, nụkwa, ma ha agaghị aghọta ihe ọbụla, ma ọ bụghị ya, ha nwere ike chigharịa bụrụ ndị a gbaghaara.’”
Como resultado, é bem [como o profeta escreveu]: “Embora eles vejam [o que faço], e ouvem o que falo, [não entendem o significado]; por isso não se arrependem dos seus pecados para que Deus possa perdoar”.
13 Mgbe ahụ, ọ jụrụ ha sị, “Ọ bụ na unu aghọtaghị ilu a? Unu ga-esikwa aṅaa ghọta ilu ndị ọzọ?
Também disse a eles: - [Fico decepcionado por ]vocês não entenderem este exemplo, pois se não entendem isto com certeza não vão entender nenhuma das minhas [outras ]parábolas. [Portanto, vou explicar a vocês].
14 Ọgha mkpụrụ ahụ na-agha okwu Chineke.
No exemplo que contei, o fazendeiro que semeia os grãos representa uma pessoa que declara a mensagem de Deus.
15 Mmadụ ụfọdụ dị ka mkpụrụ ndị ahụ dara nʼakụkụ ụzọ, ebe a kụrụ okwu ahụ. Ngwangwa ha nụrụ ya, ekwensu na-abịa napụ ha okwu ahụ nke a kụrụ nʼime ha.
Acontece com algumas pessoas que [ouvem ]a mensagem [de Deus ]exatamente aquilo que aconteceu à semente que caiu na pista. [Especificamente], ao ouvirem a mensagem, vem logo Satanás e faz com que se esqueçam daquilo que ouviram.
16 Ndị ọzọ dị ka mkpụrụ a kụrụ nʼala nkume. Ha nụrụ okwu ahụ, were ọṅụ nabata ya nʼotu mgbe ahụ.
Acontece com outras pessoas exatamente aquilo que aconteceu quando a semente caiu na terra cheia de pedras, [sem muito solo. Especificamente, embora ]recebam com alegria a mensagem de Deus,
17 Ma ebe ha na-enweghị mgbọrọgwụ nʼime ha, ha na-anọ nwa oge nta. Mgbe nsogbu maọbụ mkpagbu bịara nʼihi okwu ahụ, ngwangwa ha na-adachapụ.
creem apenas superficialmente na mensagem dele; portanto, como as plantas que precisam de boas raízes, eles creem na mensagem de Deus por pouco tempo. O que acontece é que, quando outras pessoas causam sofrimento para estas pessoas, ou quando são perseguidas por outros, elas logo deixam de crer na mensagem de Deus.
18 Ndị nke ọzọkwa, dị ka mkpụrụ dara nʼetiti ogwu, nụrụ okwu ahụ;
Acontece com outras pessoas exatamente o que aconteceu à semente que caiu na terra contendo raízes de espinhos. Especificamente, embora tais pessoas ouçam a mensagem de Deus,
19 ma nchekasị nke ndụ a, na nghọgbu nke akụnụba, na oke ọchịchọ, nakwa ihe ndị ọzọ na-abata, kpagbuo okwu ahụ, mee ka ọ ghara ịmị mkpụrụ. (aiōn )
elas se preocupam somente sobre aquilo que pertence a este mundo porque desejam ser ricas, possuindo muitas outras coisas; o resultado é que elas se esquecem da mensagem de Deus e deixam de fazer as coisas que agradam a Deus durante as suas vidas. (aiōn )
20 Ndị ọzọ, dị ka mkpụrụ a kụrụ nʼezi ala, nụrụ okwu ahụ, nabata ya ma mịa mkpụrụ dị iri atọ, iri isii, maọbụ otu narị.”
Finalmente, acontece com outras pessoas exatamente o que aconteceu quando a semente caiu na terra boa. [Especificamente, por ]ouvirem a mensagem de Deus, aceitando [e acreditando ]aquilo que ouviram, elas fazem as coisas que agradam a Deus durante as suas vidas, [como as boas plantas que produziram 30, 60 ou 100 grãos.]
21 Ọ sịrị ha, “A na-ebute oriọna ka e jiri efere kpuchie ya maọbụ dọnye ya nʼokpuru akwa ndina? Ọ bụghị ka a dọba ya nʼelu ihe ịdọba iheọkụ?
Ele também disse a eles [em figuras]: - As pessoas não [acendem ]uma lamparina para depois trazer [para casa ]e colocar debaixo de um cesto ou de uma cama. Ao invés disso, elas acendem a lamparina para colocar num lugar onde possa iluminar a casa.
22 Nʼihi na ihe niile e zoro ezo ga-apụta ihe ma ihe niile e kpuchiri ekpuchi ka a ga-emesịa kpughee.
De igual forma, [Deus deseja que tudo que as demais pessoas ainda não sabem sobre a mensagem dele, mas que vocês já sabem], seja divulgado [a elas mais tarde]; quer dizer, que tudo aquilo que ainda é segredo [para elas agora ]possa ser bem conhecido [depois].
23 Onye ọbụla nwere ntị ịnụ ihe, ya nụrụ.”
Se vocês quiserem entender isto, devem considerar com cuidado aquilo que acabam de ouvir.
24 Ọ sịrị ha, “Kpacharanụ anya ihe unu na-anụ. Ọ bụkwa ihe unu ji tụọrọ ndị ọzọ ka a ga-eji tụọrọ unu, maọbụ karịa.
Então ele disse a eles: - Pensem bem naquilo que digo [a vocês], pois Deus vai deixar que vocês entendam na medida em que prestam atenção naquilo que digo, e Deus vai fazer com que vocês entendam ainda mais.
25 Onye nwere ihe ka a ga-enye karịa; onye na-enweghị, ọ bụladị nke o nwere ka a ga-anapụ ya.”
Quando alguém presta atenção naquilo que digo e entende bem, Deus vai capacitá-lo para entender mais; mas, quando uma pessoa não presta atenção naquilo que digo, vai esquecer até aquilo que já sabe.
26 Ọ sịkwara, “Alaeze Chineke yiri ihe dị otu a. Ọ dịka mgbe otu onye ghara mkpụrụ nʼala ubi.
Jesus disse também: [– Vou ilustrar como vai crescer aos poucos o número de pessoas ]sobre quem Deus governa soberanamente, [até o dia quando Deus vai julgar as pessoas]. Um homem planta sementes no solo.
27 Ehihie na abalị, ma ọ nọ nʼụra ma o tetara, mkpụrụ ahụ na-epupụte na-etokwa, ma ọ maghị ka o si na-eme.
Depois ele dorme todas as noites e se levanta todos os dias sem se preocupar. Ao mesmo tempo, as sementes brotam, crescem e produzem frutos, não sabendo ele como isso aconteceu.
28 Ala ahụ nʼonwe ya na-eme ka mkpụrụ ahụ puo. Ọ na-epupụte na mbụ, too oko, emesịa isi ọka, nʼikpeazụ ọ mịkwara mkpụrụ kara aka nʼoko ya.
Especificamente, os talos aparecem, depois as espigas e, por último, o grão cheio na espiga.
29 Mgbe ọka ahụ chara ịghọ ya, o na-eji mma iwe ihe ubi ya bịa gbutuo ọka ahụ, ghọrọkwa ogbe ọka laa, nʼihi na oge iwe ihe nʼubi eruola.”
Quando os grãos estão maduros, ele manda ceifeiros pois está na hora de ceifar os grãos.
30 Ọzọkwa, ọ sịrị, “Gịnị ọzọ ka anyị pụrụ ịsị na alaeze Chineke yiri? Ụdị ilu dị aṅaa ka anyị ga-eji kọwaa ya?
Depois Jesus falou [com um exemplo]: [– Vou falar com vocês usando outro exemplo ]para mostrar [como o número de pessoas ]governadas por Deus de forma soberana [vai aumentar]; [espero que ]este exemplo possa mostrar isso a vocês.
31 Ọ dị ka mkpụrụ mọstaadị, nke bụ mkpụrụ dịkarịsịrị nta nke a na-akụ nʼala.
O número de pessoas aumenta como cresce uma sementinha de mostarda.
32 Ma mgbe a kụrụ ya, ọ na-eto bukarịa ihe niile a kụrụ nʼubi, ọ na-enwe alaka dị ukwuu nke bụ na ụmụ anụ ufe nke eluigwe na-ezukwa ike nʼokpuru ya.”
Mesmo sendo uma das menores sementes da terra, [ela se torna uma planta imensa quando crescida]. Especificamente, é plantada, logo brota e fica sendo a maior das plantas anuais. Ela bota grandes ramos, tão grandes que os pássaros podem fazer ninhos à sombra dela.
33 O jiri ọtụtụ ilu yiri ndị a gwa ha okwu dị ka ha pụrụ ịghọta.
Com muitos exemplos como estes, Jesus falou de Deus [às pessoas. Ele lhes contou ]tudo quanto eram capazes de entender.
34 O nweghị oge ọbụla ọ gwara ha okwu hapụ iji ilu. Ma ya na ndị na-eso ụzọ ya naanị nọdụ, ọ na-akọwara ha ihe niile.
Ele falava com as pessoas somente através de exemplos, mas explicava todas as comparações aos seus próprios discípulos em particular.
35 Nʼụbọchị ahụ nʼoge uhuruchi, ọ gwara ndị na-eso ụzọ ya sị, “Ka anyị gafee nʼofe nke ọzọ.”
Naquele mesmo dia, ao anoitecer, Jesus disse [aos seus discípulos]: - Vamos no barquinho ao outro lado do Lago da Galileia.
36 Ha hapụrụ igwe mmadụ ahụ ma kpọrọ ya, otu ọ dị, ya na ha banyere nʼime ụgbọ. Ụgbọ ndị ọzọ dịkwa na-eso ya.
Eles deixaram a multidão e entraram no barco, onde Jesus se encontrava, sem outros preparativos; logo depois saíram. Outras pessoas iam com eles em outros barcos.
37 Oke ifufe dị ike bidoro ife, ebili mmiri na-awụbakwa nʼụgbọ ahụ ruo na ụgbọ ha fọdụrụ ntakịrị ka mmiri mie ya.
Começou a soprar um vento forte, e as ondas estavam entrando no barco; assim, o barco logo ficou quase cheio de água.
38 Ma Jisọs nọ nʼazụ azụ ụgbọ ahụ na-arahụ ụra nʼelu ohiri isi. Ndị na-eso ụzọ ya kpọtere ya sị ya, “Onye ozizi, o metụghị gị nʼobi na anyị nʼala nʼiyi?”
Jesus ficava na popa do barco, dormindo, com a cabeça numa almofada. Por isso eles o acordaram e disseram: - Mestre, você deve estar preocupado, pois logo vamos morrer!
39 Ọ biliri ọtọ, baara ifufe ahụ mba sịkwa osimiri ahụ, “Kwụsị! Dere jii!” Ifufe ahụ kwụsịrị, ebe niile dajụrụ deere jii.
Jesus se levantou e ordenou ao vento e às ondas: - Calma! Fiquem quietos! O vento parou, e o lago ficou bem calmo.
40 Ọ sịrị ndị na-eso ụzọ ya, “Gịnị mere unu ji atụ oke egwu? Ọ bụ na unu enwebeghị okwukwe?”
Ele disse aos discípulos: - Estou decepcionado por causa do medo de vocês, pois nem acreditam que posso salvá-los.
41 Ha niile tụrụ egwu, jụrịta onwe ha sị, “Onye bụ onye a? Ọ bụladị ifufe na ebili mmiri na-erubere ya isi!”
Eles ficaram espantados e disseram uns aos outros: - Que homem maravilhoso! Não somente os demônios, como também o vento e as ondas, obedecem a ele!