Matteus 27
1 Við dagrenningu hittust æðstu prestarnir og leiðtogarnir á ný til að ræða hvernig þeir ættu að fá Jesú dæmdan til dauða.
When the morning came, all the chief priests and elders of the people held a consultation against Jesus, that they might put him to death.
2 Eftir það bundu þeir hann og sendu til Pílatusar, rómverska landstjórans.
And they bound him and led him away, and delivered him to Pontius Pilate the governor.
3 Þegar Júdasi, þeim er sveik hann, varð ljóst að Jesús hafði verið dæmdur til dauða, iðraðist hann gjörða sinna. Hann fór aftur með peningana til æðstu prestanna og hinna leiðtoganna og sagði:
Then Judas, who had delivered him up, when he saw that he was condemned, stung by remorse, brought back the thirty pieces of silver to the chief priests and elders,
4 „Ég hef syndgað með því að svíkja saklausan mann.“„Það er þitt mál og þú um það!“svöruðu þeir hranalega.
saying: I have sinned in having delivered up innocent blood. They replied: What is that to us? You will see to that.
5 Þá hljóp hann inn í musterið, fleygði peningunum á gólfið, fór síðan burt og hengdi sig.
And he threw down the money in the temple, and departed, and went and hanged himself.
6 Æðstu prestarnir tíndu peningana upp og sögðu: „Okkur er óheimilt að setja þá í samskotabaukinn, því það er ólöglegt að leggja í hann peninga sem greiddir eru fyrir morð.“
And the chief priests took the money, and said: It is not lawful to put it into the sacred treasury, because it is the price of blood.
7 Síðan ræddu þeir málið og ákváðu loks að kaupa akur nokkurn fyrir peningana, en þar fannst leir sem leirkerasmiðir notuðu við iðn sína. Þetta svæði gerðu þeir síðan að grafreit fyrir útlendinga sem létust í Jerúsalem,
And they took counsel, and bought with it the potter’s field, as a burial-place for foreigners.
8 og það er ástæða þess að grafreiturinn er enn kallaður „Blóðakur“.
For this reason, that field is called the field of blood, to this day.
9 Þar með rættist spádómur Jeremía: „Og ég tók þessa þrjátíu silfurpeninga – en á það mátu Ísraelsmenn hann –
Then the word was fulfilled which was spoken by Jeremiah the prophet, saying: And they took the thirty pieces of silver, the price of him that had a price set upon him, on whom some of the children of Israel did set a price,
10 og keypti akur leirkerasmiðsins, eins og Drottinn hafði sagt mér að gera.“
and gave them for the potter’s field, as the Lord appointed me.
11 Nú stóð Jesús frammi fyrir Pílatusi, rómverska landsstjóranum. „Ert þú Kristur, konungur Gyðinga, “spurði landstjórinn. „Já, “svaraði Jesús.
And Jesus stood before the governor; and the governor asked him, saying: Are you the king of the Jews? Jesus replied to him: You say it.
12 Þá tóku æðstu prestarnir og leiðtogar þjóðarinnar að bera fram ákærur, en hann svaraði engu.
And when he was accused by the chief priests and elders, he made no answer.
13 „Heyrirðu ekki hvað þeir segja?“spurði Pílatus,
Then Pilate said to him: Do you not hear how many things they testify against you?
14 og honum til mikillar furðu svaraði Jesús engu orði.
And he gave him answer to not one word, so that the governor was greatly astonished.
15 Landstjórinn var vanur að náða einn fanga ár hvert, á páskahátíðinni, einhvern þann sem fólkið kysi.
Now at the feast, the governor was in the habit of releasing to the multitude one prisoner, whom they chose.
16 Þetta árið var alræmdur glæpamaður að nafni Barrabas í fangelsi.
They then had a notorious prisoner, called Barabbas.
17 Pílatus spurði fólkið sem hafði safnast saman framan við höllina: „Hvorn viljið þið að ég náði, Barrabas eða Jesú, sem kallast Kristur?“
Therefore, while they were together, Pilate said to them: Which do you wish me to release to you, Barabbas, or Jesus, who is called Christ?
18 Pílatusi var fullljóst að ástæðan fyrir því að leiðtogar Gyðinga höfðu handtekið Jesú var öfund vegna vinsælda hans meðal fólksins.
For he knew that through envy they had delivered him up.
19 En rétt í þessu, meðan Pílatus var að stjórna málaferlunum, var komið með eftirfarandi skilaboð frá konu hans: „Láttu þennan góða mann í friði, því í nótt fékk ég hræðilega martröð hans vegna.“
While he was sitting on the judgment-seat, his wife sent to him, saying: Have nothing to do with that just man, for I have suffered much to-day in a dream, because of him.
20 Meðan Pílatus var að íhuga skilaboðin frá konu sinni, kepptust æðstu prestarnir og leiðtogar fólksins við að telja mannfjöldanum trú um að best væri að fá Barrabas lausan, en Jesú tekinn af lífi.
But the chief priests and the elders persuaded the multitude to ask Barabbas, and destroy Jesus.
21 Þegar Pílatus spurði aftur: „Hvorn þeirra viljið þið fá lausan?“hrópaði múgurinn hátt: „Barrabas!“
The governor answered and said to them: Which of the two do you wish me to release to you? They replied: Barabbas.
22 „Hvað á ég þá að gera við Jesú, sem kallast Kristur?“spurði Pílatus. „Krossfestu hann!“hrópaði mannfjöldinn.
Pilate said to them: What then shall I do with Jesus, who is called Christ? They all said to him: Let him be crucified.
23 „Hvers vegna?“spurði Pílatus ákveðinn. „Hvað illt hefur hann gert?“Þá hrópaði fólkið enn hærra: „Krossfestu hann! Krossfestu hann!“
But the governor said: Why, what evil has he done? But they cried vehemently, saying: Let him be crucified.
24 Þegar Pílatus sá að hann kom engu til leiðar, og allt var að fara í upplausn, bað hann um skál með vatni, þvoði hendur sínar í augsýn mannfjöldans og sagði: „Ég er saklaus af blóði þessa góða manns. Þið berið ábyrgðina!“
When Pilate saw that he gained nothing, but rather that a tumult was rising, he took water, and washed his hands before the multitude, and said: I am innocent of the blood of this just man; you will see to it.
25 Og múgurinn kallaði á móti: „Blóð hans komi yfir okkur og börnin okkar!“
And all the people answered and said: His blood be upon us and upon our children.
26 Þá lét Pílatus Barrabas lausan, en lét húðstrýkja Jesú og afhenti hann rómversku hermönnunum til krossfestingar.
Then he released to them Barabbas; but after he had scourged Jesus, he delivered him up to be crucified.
27 Fyrst fóru þeir með hann í vopnabúrið og kölluðu saman alla herdeildina.
Then the soldiers of the governor took Jesus into the palace, and brought together to him the whole band.
28 Þeir afklæddu hann og færðu í skarlatsrauða skikkju.
And they stripped him, and put on him a scarlet cloak;
29 Síðan fléttuðu þeir kórónu úr hvössum þyrnum og settu hana á höfuð hans. Að því búnu létu þeir prik í hægri hönd hans – það átti að vera veldissproti – og krupu síðan frammi fyrir honum, hæddu hann og æptu: „Lengi lifi konungur Gyðinga!“
and when they had plaited a crown of thorn branches, they put it upon his head, and a reed in his right hand; and kneeling before him, they derided him, saying: Hail, King of the Jews!
30 Og þeir hræktu á hann, rifu af honum prikið og börðu hann með því í höfuðið.
And they spit upon him, and took the reed, and struck him on the head.
31 Eftir þessa niðurlægingu færðu hermennirnir hann úr skikkjunni klæddu hann í hans eigin föt og fóru með hann til krossfestingar.
And when they had derided him, they took off the cloak from him, and put his own clothes on him, and led him away to crucify him.
32 Á leiðinni til aftökustaðarins mættu þeir manni frá Kýrene í Afríku, Símoni að nafni, og neyddu hann til að bera kross Jesú.
And as they were going out, they found a man of Cyrene, named Simon: this man they compelled to carry his cross.
33 Þeir komu nú á stað sem kallast Golgata, en það þýðir „hauskúpuhæð“.
And when they had come to a place called Golgotha, which, when translated, is the place of a skull,
34 Þar gáfu hermennirnir Jesú beiskt vín til deyfingar, en þegar hann hafði bragðað það, vildi hann það ekki.
they gave him vinegar to drink, mingled with gall; and when he had tasted it, he refused to drink.
35 Eftir að hermennirnir höfðu krossfest Jesú vörpuðu þeir hlutkesti um föt hans,
And when they had crucified him, they divided his clothing among themselves, by casting the lot.
36 en síðan settust þeir niður til að halda vörð um hann.
And they sat down and watched him there.
37 Þeir settu skilti á krossinn og þar stóð: Jesús, konungur Gyðinga.
And they placed above his head the charge that was made against him, written: THIS IS JESUS THE KING OF THE JEWS.
38 Tveir ræningjar voru einnig krossfestir þennan sama morgun.
Then were two robbers crucified with him; one on his right hand, and the other on his left.
39 Fólk, sem leið átti hjá, hreytti ónotum í Jesú, hristi höfuðið og sagði:
And they that passed by reviled him, shaking their heads,
40 „Þú ert maðurinn sem getur brotið niður musterið og reist það aftur á þremur dögum. Komdu nú niður af krossinum, ef þú ert sonur Guðs!“
and saying: You that destroy the temple, and build it in three days, save yourself; if you are the Son of God, come down from the cross.
41 Og æðstu prestarnir og leiðtogarnir hæddu hann einnig og sögðu með fyrirlitningu: „Hann bjargaði öðrum, en sjálfum sér getur hann ekki bjargað. Þú þykist vera konungur Ísraels. Komdu nú niður af krossinum og þá skulum við trúa á þig! Hann sagðist treysta Guði. Hvers vegna bjargar Guð honum þá ekki, ef hann hefur mætur á honum? Hann sagðist vera sonur Guðs, var það ekki?“
In like manner also the chief priests, with the scribes and elders, derided him, and said:
He saved others; himself he can not save. If he is the King of Israel, let him now come down from the cross, and we will believe on him.
He trusted in God; let him deliver him now, if he delights in him; for he said: I am the Son of God.
44 Á sama hátt smánuðu ræningjarnir hann.
The robbers also that were crucified with him, uttered the same reproaches against him.
45 Um hádegið varð myrkur um alla jörðina í þrjár stundir, allt til klukkan þrjú.
From the sixth hour there was darkness over all the land till the ninth hour.
46 En þá hrópaði Jesús hátt: „Elí, Elí, lama sabaktaní!“Það þýðir „Guð minn, Guð minn, hví hefur þú yfirgefið mig?“
But about the ninth hour, Jesus cried out with a loud voice, saying: Eli, Eli, lamah sabachthani? that is, My God, my God, why hast thou forsaken me?
47 Sumir þeirra, sem þarna stóðu, misskildu þetta og héldu að hann væri að kalla á Elía spámann.
Some of those who were standing there, when they heard it, said: This man calls for Elijah.
48 Einn þeirra hljóp þá til og fyllti svamp af súru víni, setti hann á stöng og rétti Jesú það að drekka.
And immediately one of them ran, and took a sponge, and having filled it with vinegar, put it on a reed, and gave it to him to drink.
49 „Láttu hann eiga sig, “sögðu hinir. „Sjáum til hvort Elía kemur að bjarga honum.“
The rest said: Wait, let us see if Elijah is coming to save him.
50 Þá hrópaði Jesús aftur og gaf upp andann.
And Jesus again cried with a loud voice, and gave up his spirit.
51 Og í sama bili rofnaði fortjaldið í musterinu í tvennt, – en það huldi hið allra helgasta, – ofan frá og niður úr, jörðin skalf og björgin klofnuðu.
And behold, the vail of the temple was rent in two from top to bottom. And the earth did shake, and the rocks were rent:
52 Þá opnuðust margar grafir og heilagt fólk, sem þar hafði legið, lifnaði við.
and the sepulchers were opened, and many bodies of the saints that slept, arose.
53 Eftir upprisu Jesú fór þetta fólk út úr gröfunum og gekk inn í Jerúsalem og birtist þar mörgum.
And they came out of their sepulchers after his resurrection, and entered the holy city, and appeared to many.
54 Þegar foringinn og hermenn hans, sem gættu Jesú, fundu jarðskjálftann og sáu hvað gerðist, greip þá skelfing og þeir hrópuðu: „Þessi maður hefur áreiðanlega verið sonur Guðs!“
Now the centurion, and those who were with him watching Jesus, when they saw the earthquake, and what was done, were greatly afraid, and said: Of a truth, this was the Son of God.
55 Margar konur, sem farið höfðu með Jesú frá Galíleu og þjónað honum, fylgdust úr fjarlægð með því sem fram fór.
Many women that had followed Jesus from Galilee, and had ministered to him, were there, looking on from a distance.
56 Þeirra á meðal var María Magdalena, María móðir Jakobs og Jóse, og móðir Jakobs og Jóhannesar (Sebedeussona.)
Among these was Mary Magdalene, and Mary the mother of James and Joses, and the mother of the sons of Zebedee.
57 Þegar kvöld var komið fór Jósef frá Arímaþeu, ríkur maður og vinur Jesú,
When the evening had come, there came a rich man of Arimathea, named Joseph; and he also was a disciple of Jesus.
58 til Pílatusar og bað um lík Jesú. Pílatus lét honum það eftir.
This man went to Pilate, and asked for the body of Jesus. Then Pilate commanded the body to be given.
59 Jósef tók þá líkið, vafði það í hreint léreft
And Joseph took the body and wrapped it in clean linen,
60 og lagði í gröf, sem hann hafði nýlega látið höggva handa sjálfum sér. Síðan velti hann stórum steini fyrir dyr grafarinnar og fór burt.
and laid it in his own new tomb, which he had hewn out in the rock. And he rolled a great stone to the door of the tomb, and departed.
61 María Magdalena og María hin sátu skammt frá og fylgdust með því sem gerðist.
And Mary Magdalene was there, and the other Mary, sitting opposite the tomb.
62 Daginn eftir – að kvöldi fyrsta dags páskahátíðarinnar – fóru farísearnir og æðstu prestarnir til Pílatusar
On the morrow, which was the day after the preparation, the chief priests and the Pharisees came together to Pilate,
63 og sögðu: „Herra, svikari þessi sagði eitt sinn: „Eftir þrjá daga mun ég rísa upp.“
and said: Sir, we remember that that deceiver said, while he was yet alive, After three days I will arise.
64 Við viljum því biðja þig að setja vörð við gröfina í þrjá daga til þess að lærisveinar hans komi ekki og steli líkinu, og segi svo öllum að hann hafi lifnað við. Ef svo færi, yrðu seinni svikin verri hinum fyrri!“
Therefore, command that the sepulcher be made safe till the third day, lest his disciples come and steal him away, and say to the people, He has risen from the dead; and the last error will be worse than the first.
65 „Notið ykkar eigin musterislögreglu, “svaraði Pílatus, „hún ætti að geta gætt grafarinnar nægilega vel.“
Pilate said to them: You have a guard; go, make it as safe as you know how.
66 Þeir fóru og gengu tryggilega frá gröfinni. Síðan settu þeir innsigli keisarans á steininn í viðurvist varðmannanna, til þess að gröfin yrði ekki opnuð.
And they went and made the sepulcher safe, by placing a seal upon the stone, and setting the guard.
