Matteus 26
1 Þegar Jesús hafði lokið ræðu sinni, sagði hann við lærisveinana:
And it happened, when Jesus had finished all these words, that he said to his disciples,
2 „Þið vitið að eftir tvo daga koma páskarnir og þá verð ég svikinn og krossfestur.“
"You know that after two days the Passover is coming, and the Son of Man will be delivered up to be crucified."
3 Um svipað leyti héldu prestarnir fund, ásamt öðrum embættismönnum Gyðinga, í höll Kaífasar æðsta prests.
Then the chief priests and the scribes and the elders of the people gathered together in the court of the high priest, who was called Caiaphas.
4 Þeir voru að bollaleggja hvernig þeir gætu handtekið Jesú svo lítið bæri á og líflátið hann.
They took counsel together that they might take Jesus by deceit, and kill him.
5 „En ekki á sjálfum páskunum, því þá er svo margt aðkomufólk í borginni og hætt við óeirðum, “samþykktu þeir.
But they said, "Not during the feast, lest a riot occur among the people."
6 Jesús fór til Betaníu, heim til Símonar holdsveika.
Now when Jesus was in Bethany, in the house of Simon the leper,
7 Meðan hann mataðist, kom þangað inn kona sem hélt á flösku með mjög dýrri ilmolíu, og hellti henni yfir höfuð hans.
a woman came to him having an alabaster jar of very expensive ointment, and she poured it on his head as he sat at the table.
8 Lærisveinarnir urðu gramir og sögðu sín á milli: „Til hvers er þessi sóun? Þetta hefði mátt selja fyrir stórfé og gefa peningana fátækum.“
But when the disciples saw this, they were indignant, saying, "Why this waste?
For this ointment might have been sold for much, and given to the poor."
10 Jesús las hugsanir þeirra og sagði: „Hví eruð þið að hryggja konuna? Hún gerði góðverk á mér.
However, knowing this, Jesus said to them, "Why do you trouble the woman? Because she has done a good work for me.
11 Þið hafið ávallt fátæka hjá ykkur, en ekki mig.
For you always have the poor with you; but you do not always have me.
12 Hún hellti ilmvatni þessu yfir mig til þess að búa líkama minn til greftrunar.
For in pouring this ointment on my body, she did it to prepare me for burial.
13 Hennar mun verða minnst og þess getið sem hún gerði, hvar sem fagnaðarboðskapurinn verður fluttur.“
Truly I tell you, wherever this Good News is preached in the whole world, what this woman has done will also be spoken of as a memorial of her."
14 Þá fór einn postulanna tólf, Júdas Ískaríot, til æðstu prestanna
Then one of the twelve, who was called Judas Iscariot, went to the chief priests,
15 og spurði: „Hve mikið viljið þið borga mér fyrir að koma Jesú í hendur ykkar?“Þeir greiddu honum þrjátíu silfurpeninga.
and said, "What are you willing to give me, that I should deliver him to you?" They weighed out for him thirty pieces of silver.
16 Upp frá því beið Júdas eftir hentugu tækifæri til að svíkja Jesú í hendur þeirra.
From that time he sought opportunity to betray him.
17 Á fyrsta degi páskahátíðarinnar (Gyðingar fjarlægðu þegar allt súrdeig – gerbrauð – af heimilum sínum) komu lærisveinarnir til Jesú og spurðu hann: „Hvar eigum við að undirbúa páskamáltíðina?“
Now on the first day of unleavened bread, the disciples came to Jesus, saying, "Where do you want us to prepare for you to eat the Passover?"
18 „Farið inn í borgina, “svaraði Jesús, „finnið mann nokkurn og segið við hann: „Meistari okkar segir: Minn tími er kominn. Hjá þér vil ég halda páska með lærisveinum mínum.““
He said, "Go into the city to a certain person, and tell him, 'The Teacher says, "My time is near. I will keep the Passover at your house with my disciples."'"
19 Lærisveinarnir gerðu eins og Jesús sagði og undirbjuggu páskamáltíðina.
The disciples did as Jesus commanded them, and they prepared the Passover.
20 Þetta kvöld, þegar hann var sestur til borðs ásamt lærisveinunum tólf, sagði hann: „Ég veit að einn ykkar mun svíkja mig.“
Now when evening had come, he was reclining at the table with the twelve.
As they were eating, he said, "Truly I tell you that one of you will betray me."
22 Hryggð og ótti greip lærisveinana og þeir spurðu hver um sig: „Ekki þó ég?“Jesús svaraði:
And they were greatly distressed, and each one began to ask him, "It is not me, is it, Lord?"
23 „Það er sá sem ég þjónaði fyrst í kvöld.“
He answered, "He who dipped his hand with me in the dish, the same will betray me.
24 „Ég verð að deyja eins og spáð var, en vei þeim manni sem því veldur. Betra væri honum að hann hefði aldrei fæðst.“
The Son of Man goes, even as it is written of him, but woe to that man through whom the Son of Man is betrayed. It would be better for that man if he had not been born."
25 Júdas sem varð til þess að svíkja hann, spurði líka: „Er það ég?“Og Jesús svaraði: „Já.“
Judas, who betrayed him, answered, "It is not me, is it, Rabbi?" He said to him, "You said it."
26 Meðan á máltíðinni stóð tók Jesús brauð, blessaði það og braut í sundur, rétti lærisveinunum og sagði: „Takið þetta og neytið, það er líkami minn.“
As they were eating, Jesus took bread, gave thanks for it, and broke it. He gave to the disciples, and said, "Take, eat; this is my body."
27 Og hann tók bikar með víni, gjörði þakkir, rétti þeim og sagði: „Drekkið allir hér af,
He took a cup, gave thanks, and gave to them, saying, "All of you drink it,
28 því þetta er blóð mitt, innsigli nýja sáttmálans. Því er úthellt til syndafyrirgefningar fyrir marga.
for this is my blood of the new covenant, which is poured out for many for the forgiveness of sins.
29 Takið eftir þessum orðum mínum: Ég mun ekki drekka vín á ný fyrr en ég drekk það nýtt með ykkur í ríki föður míns.“
But I tell you that I will not drink of this fruit of the vine from now on, until that day when I drink it anew with you in my Father's Kingdom."
30 Þegar þeir höfðu sungið lofsöng fóru þeir út til Olíufjallsins.
When they had sung the hymn, they went out to the Mount of Olives.
31 Jesús sagði við þá: „Í nótt munuð þið allir yfirgefa mig. Í Ritningunni stendur að Guð muni slá hirðinn og hjörðin tvístrast.
Then Jesus said to them, "All of you will be made to stumble because of me tonight, for it is written, 'I will strike the shepherd, and the sheep of the flock will be scattered.'
32 En eftir að ég er risinn upp frá dauðum fer ég til Galíleu og hitti ykkur þar.“
But after I am raised up, I will go before you into Galilee."
33 „Þótt allir aðrir yfirgefi þig, mun ég ekki gera það, “sagði Pétur.
But Peter answered him, "Even if all will be made to stumble because of you, I will never be made to stumble."
34 Jesús svaraði: „Sannleikurinn er þó sá, að einmitt í nótt, áður en hani galar við sólarupprás, munt þú afneita mér þrisvar.“
Jesus said to him, "Truly I tell you that tonight, before the rooster crows, you will deny me three times."
35 „Fyrr mun ég deyja!“svaraði Pétur og allir hinir tóku í sama streng.
Peter said to him, "Even if I must die with you, I will not deny you." All of the disciples also said likewise.
36 Jesús fór síðan með lærisveinana inn í garð sem heitir Getsemane, og bað þá að setjast niður meðan hann færi spölkorn lengra til að biðjast fyrir.
Then Jesus came with them to a place called Gethsemane, and said to his disciples, "Sit here, while I go there and pray."
37 Hann fékk með sér þá Pétur og bræðurna Jakob og Jóhannes Sebedeussyni. Mikill ótti og örvænting kom yfir Jesú og hann sagði:
He took with him Peter and the two sons of Zebedee, and began to be sorrowful and severely troubled.
38 „Sál mín er buguð af ótta og angist allt til dauða. Bíðið hér og vakið með mér.“
Then he said to them, "My soul is exceedingly sorrowful, even to death. Stay here, and watch with me."
39 Hann gekk lítið eitt lengra, hneig til jarðar og bað: „Faðir minn! Taktu þennan bikar frá mér ef mögulegt er, en verði þó þinn vilji en ekki minn.“
He went forward a little, fell on his face, and prayed, saying, "My Father, if it is possible, let this cup pass away from me; nevertheless, not what I desire, but what you desire."
40 Síðan kom hann aftur til lærisveinanna þriggja og fann þá sofandi. „Pétur!“kallaði hann, „gastu ekki einu sinni vakað með mér eina stund?
He came to the disciples, and found them sleeping, and said to Peter, "What, could you not watch with me for one hour?
41 Vakið og biðjið, til þess að þið fallið ekki í freistni. Andinn er fús, en holdið er veikt!“
Watch and pray, that you do not enter into temptation. The spirit indeed is willing, but the flesh is weak."
42 Hann fór frá þeim aftur og bað: „Faðir! Ef ekki er unnt að taka þennan bikar frá mér án þess að ég tæmi hann, þá verði þinn vilji.“
Again, a second time he went away, and prayed, saying, "My Father, if this cannot pass away unless I drink it, your desire be done."
43 Síðan sneri hann aftur til þeirra og fann þá enn sofandi, því þeir gátu ekki haldið augunum opnum.
He came again and found them sleeping, for their eyes were heavy.
44 Hann yfirgaf þá enn og baðst fyrir í þriðja sinn með sömu orðum.
He left them again, went away, and prayed a third time, saying the same words.
45 Eftir það fór hann aftur til lærisveinanna og sagði: „Sofið þið enn og hvílist? Stundin er komin! Ég hef verið svikinn í hendur vondra manna.
Then he came to the disciples, and said to them, "Sleep on now, and take your rest. Look, the hour is near, and the Son of Man is betrayed into the hands of sinners.
46 Standið upp, förum! Sjáið! Þarna kemur sá sem svíkur mig.“
Arise, let us be going. Look, he who betrays me is near."
47 Meðan hann var enn að tala kom Júdas, einn postulana tólf, og með honum fjöldi manna, sem vopnaðir voru sverðum og bareflum. Þessa menn höfðu leiðtogar Gyðinga sent.
While he was still speaking, look, Judas, one of the twelve, came, and with him a large crowd with swords and clubs, from the chief priests and elders of the people.
48 Júdas hafði sagt þeim að handtaka þann sem hann heilsaði með kossi, því að hann væri maðurinn sem þeir vildu ná.
Now he who betrayed him gave them a sign, saying, "Whoever I kiss, he is the one. Seize him."
49 Júdas gekk því beint til Jesú og sagði: „Sæll, meistari!“
Immediately he came to Jesus, and said, "Greetings, Rabbi." and kissed him.
50 „Vinur minn, “sagði Jesús, „hvers vegna komstu hingað?“Þá gripu sendimennirnir Jesú.
Jesus said to him, "Friend, why are you here?" Then they came and laid hands on Jesus, and took him.
51 Einn lærisveina Jesú dró þá sverð úr slíðrum og hjó annað eyrað af þjóni æðsta prestsins.
And look, one of those who were with Jesus stretched out his hand, and drew his sword, and struck the servant of the high priest, and struck off his ear.
52 „Slíðraðu sverðið!“sagði Jesús. „Þeir sem beita sverði munu falla fyrir sverði.
Then Jesus said to him, "Put your sword back into its place, for all those who take the sword will die by the sword.
53 Veistu ekki að ég gæti beðið föður minn um þúsundir engla okkur til varnar og hann mundi þegar í stað senda þá?
Or do you think that I could not ask my Father, and he would even now send me more than twelve legions of angels?
54 En hvernig ættu orð Biblíunnar þá að rætast?“
How then would the Scriptures be fulfilled that it must be so?"
55 Síðan ávarpaði Jesús mennina og sagði: „Er ég hættulegur afbrotamaður, fyrst þið þurftuð að koma vopnaðir sverðum og bareflum til að handtaka mig? Ég hef gengið um á meðal ykkar og kennt daglega í musterinu en þið handtókuð mig ekki.
In that hour Jesus said to the crowds, "Have you come out as against a robber with swords and clubs to seize me? I sat daily in the temple teaching, and you did not arrest me.
56 En þetta, sem nú er að gerast er uppfylling spádóma Biblíunnar.“Þá yfirgáfu allir lærisveinarnir hann og flúðu.
But all this has happened, that the Scriptures of the prophets might be fulfilled." Then all the disciples left him, and fled.
57 Þeir sem handtóku Jesú fóru nú með hann til bústaðar Kaífasar, æðsta prestsins, því þar voru allir leiðtogar Gyðinga saman komnir.
Those who had taken Jesus led him away to Caiaphas the high priest, where the scribes and the elders were gathered together.
58 Pétur læddist í humátt á eftir og smeygði sér inn í hallargarð æðsta prestsins og settist niður hjá þjónunum. Þar beið hann þess að sjá hvað yrði um Jesú.
But Peter followed him from a distance, to the court of the high priest, and entered in and sat with the officers, to see the end.
59 Æðstu prestarnir – og reyndar allur hæstiréttur Gyðinga – leituðu nú manna er borið gætu lognar sakir á Jesú. Ætlun þeirra var að höfða mál gegn honum og fá hann dæmdan til dauða.
Now the chief priests and the whole council sought false testimony against Jesus so they could put him to death;
60 En þótt þeir fyndu marga sem vildu bera falsvitni, þá bar vitnisburði þeirra ekki saman. Að lokum fundust þó tveir sem sögðu: „Þessi maður sagði: „Ég er fær um að brjóta niður musteri Guðs og reisa það aftur á þrem dögum.““
and they found none, even though many false witnesses came forward. But afterward two came forward,
and said, "This man said, 'I am able to destroy the temple of God, and to build it in three days.'"
62 Þá stóð æðsti presturinn upp og sagði við Jesú: „Sagðir þú þetta? Svaraðu! Já, eða nei!“
The high priest stood up, and said to him, "Have you no answer? What is this that these testify against you?"
63 Jesús þagði. Þá hélt æðsti presturinn áfram og sagði: „Ég krefst þess í nafni hins lifandi Guðs, að þú svarir eftirfarandi spurningu: Heldur þú því fram að þú sért Kristur, Guðssonurinn?“
But Jesus held his peace. The high priest answered him, "I adjure you by the living God, that you tell us whether you are the Christ, the Son of God."
64 „Já, ég er hann og þú munt síðar sjá mig, Krist, sitja við hægri hönd Guðs og koma á skýjum himinsins, “svaraði Jesús.
Jesus said to him, "You have said it. Nevertheless, I tell you, after this you will see the Son of Man sitting at the right hand of Power, and coming on the clouds of the sky."
65 Þá reif æðsti presturinn klæði sín og hrópaði: „Guðlast! Nú þurfum við ekki frekar vitnanna við. Þið heyrðuð hann allir segja það! Hver er nú dómur ykkar?“Þeir hrópuðu: „Hann skal deyja!“
Then the high priest tore his clothing, saying, "He has spoken blasphemy. Why do we need any more witnesses? See, now you have heard his blasphemy.
What do you think?" They answered, "He is worthy of death."
67 Síðan hræktu þeir í andlit hans og slógu með prikum og sögðu:
Then they spit in his face and beat him with their fists, and some slapped him,
68 „Kristur! Gettu hver sló þig núna?“
saying, "Prophesy to us, you Christ. Who hit you?"
69 Á meðan þetta fór fram sat Pétur úti í hallargarðinum. Þá kom til hans stúlka og sagði: „Þú varst líka með Jesú og þið eruð báðir frá Galíleu.“
Now Peter was sitting outside in the courtyard, and a servant girl came to him, saying, "You were also with Jesus, the Galilean."
70 Þessu neitaði Pétur svo allir heyrðu og hrópaði reiðilega: „Ég veit ekki um hvað þú ert að tala!“
But he denied it before them all, saying, "I do not know what you are talking about."
71 Seinna tók önnur stúlka eftir honum úti við hliðið og sagði við nærstadda: „Þessi maður var með Jesú frá Nasaret.“
And when he had gone out onto the porch, another girl saw him, and said to those who were there, "This man also was with Jesus the Nazorean."
72 Pétur sór og sárt við lagði: „Ég þekki alls ekki manninn.“
Again he denied it with an oath, "I do not know the man."
73 Stuttu seinna komu þeir, sem þarna stóðu, til Péturs og sögðu: „Við vitum vel að þú ert einn af lærisveinum hans, því við heyrum á málfari þínu að þú ert frá Galíleu.“
After a little while those who stood by came and said to Peter, "Surely you are also one of them, for your accent makes you known."
74 Þá tók Pétur að blóta og sverja og sagði: „Ég þekki alls ekki þennan mann!“Og um leið og hann sleppti orðinu gól hani. Þá minntist Pétur orða Jesú:
Then he began to curse and to swear, "I do not know the man." Immediately the rooster crowed.
75 „Áður en hani galar, muntu þrisvar afneita mér.“Og hann gekk út fyrir og grét sárt.
Peter remembered the word which Jesus had said, "Before the rooster crows, you will deny me three times." He went out and wept bitterly.
