Matteus 26
1 Þegar Jesús hafði lokið ræðu sinni, sagði hann við lærisveinana:
Now it happened, when Jesus had finished all these words, that He said to His disciples,
2 „Þið vitið að eftir tvo daga koma páskarnir og þá verð ég svikinn og krossfestur.“
“You know that after two days the Passover takes place, and the Son of the Man will be handed over to be crucified.”
3 Um svipað leyti héldu prestarnir fund, ásamt öðrum embættismönnum Gyðinga, í höll Kaífasar æðsta prests.
Then the chief priests, the scribes and the elders of the people assembled at the palace of the high priest, the one called Caiaphas,
4 Þeir voru að bollaleggja hvernig þeir gætu handtekið Jesú svo lítið bæri á og líflátið hann.
and they plotted to seize Jesus by trickery and kill Him.
5 „En ekki á sjálfum páskunum, því þá er svo margt aðkomufólk í borginni og hætt við óeirðum, “samþykktu þeir.
But they said, “Not during the feast, in order not to have an uproar among the people.”
6 Jesús fór til Betaníu, heim til Símonar holdsveika.
Now when Jesus was in Bethany at the house of Simon the leper,
7 Meðan hann mataðist, kom þangað inn kona sem hélt á flösku með mjög dýrri ilmolíu, og hellti henni yfir höfuð hans.
a woman approached Him, having an alabaster flask of very expensive perfume, and she began to pour it on His head as He reclined at the table.
8 Lærisveinarnir urðu gramir og sögðu sín á milli: „Til hvers er þessi sóun? Þetta hefði mátt selja fyrir stórfé og gefa peningana fátækum.“
But upon seeing it His disciples were indignant saying: “Why this waste?
For this perfume could have been sold for a good deal and given to the poor.”
10 Jesús las hugsanir þeirra og sagði: „Hví eruð þið að hryggja konuna? Hún gerði góðverk á mér.
But being aware Jesus said to them: “Why are you bothering the woman? She has done something beautiful to me.
11 Þið hafið ávallt fátæka hjá ykkur, en ekki mig.
You will always have the poor with you, but you will not always have me.
12 Hún hellti ilmvatni þessu yfir mig til þess að búa líkama minn til greftrunar.
In putting this perfume on my body she did it with a view to my burial.
13 Hennar mun verða minnst og þess getið sem hún gerði, hvar sem fagnaðarboðskapurinn verður fluttur.“
Assuredly I say to you, wherever this gospel may be proclaimed in the whole world, what this woman did will also be told in her memory.”
14 Þá fór einn postulanna tólf, Júdas Ískaríot, til æðstu prestanna
Then one of the twelve, the one called Judas Iscariot, went to the chief priests
15 og spurði: „Hve mikið viljið þið borga mér fyrir að koma Jesú í hendur ykkar?“Þeir greiddu honum þrjátíu silfurpeninga.
and said, “What are you willing to give me so that I deliver Him to you?” So they counted out to him thirty silver coins.
16 Upp frá því beið Júdas eftir hentugu tækifæri til að svíkja Jesú í hendur þeirra.
From then on he kept looking for an opportunity to betray Him.
17 Á fyrsta degi páskahátíðarinnar (Gyðingar fjarlægðu þegar allt súrdeig – gerbrauð – af heimilum sínum) komu lærisveinarnir til Jesú og spurðu hann: „Hvar eigum við að undirbúa páskamáltíðina?“
Now on the first day of Unleavened Bread the disciples came to Jesus saying to Him, “Where do you want us to prepare for You to eat the Passover?”
18 „Farið inn í borgina, “svaraði Jesús, „finnið mann nokkurn og segið við hann: „Meistari okkar segir: Minn tími er kominn. Hjá þér vil ég halda páska með lærisveinum mínum.““
So He said: “Go into the city to ‘you know who’ and say to him, ‘The Teacher says, “My time is near, I will do the Passover with my disciples at your place.”’”
19 Lærisveinarnir gerðu eins og Jesús sagði og undirbjuggu páskamáltíðina.
And the disciples did as Jesus directed them and prepared the Passover.
20 Þetta kvöld, þegar hann var sestur til borðs ásamt lærisveinunum tólf, sagði hann: „Ég veit að einn ykkar mun svíkja mig.“
When it was evening He was reclining at the table with the twelve.
And as they were eating He said, “Assuredly I say to you that one of you will betray me.”
22 Hryggð og ótti greip lærisveinana og þeir spurðu hver um sig: „Ekki þó ég?“Jesús svaraði:
This really upset them and they each began to say to Him, “It isn't me, is it, Lord?”
23 „Það er sá sem ég þjónaði fyrst í kvöld.“
In answer He said: “It is the one who dipped his hand in the bowl with me, he will betray me.
24 „Ég verð að deyja eins og spáð var, en vei þeim manni sem því veldur. Betra væri honum að hann hefði aldrei fæðst.“
The Son of the Man is really going just as it is written about Him, but woe to that man by whom the Son of the Man is betrayed! It would have been better for that man not to have been born.”
25 Júdas sem varð til þess að svíkja hann, spurði líka: „Er það ég?“Og Jesús svaraði: „Já.“
Then Judas, who was betraying Him, answered and said, “It isn't me, is it, Rabbi?” He says to him, “You said it!”
26 Meðan á máltíðinni stóð tók Jesús brauð, blessaði það og braut í sundur, rétti lærisveinunum og sagði: „Takið þetta og neytið, það er líkami minn.“
Now as they were eating, after taking the bread and blessing it, Jesus broke it, gave it to the disciples and said, “Take, eat; this is my body.”
27 Og hann tók bikar með víni, gjörði þakkir, rétti þeim og sagði: „Drekkið allir hér af,
And taking the cup and giving thanks He gave it to them saying: “Drink of it, all of you;
28 því þetta er blóð mitt, innsigli nýja sáttmálans. Því er úthellt til syndafyrirgefningar fyrir marga.
for this is my blood, that of the new covenant, that which is being shed on behalf of many for forgiveness of sins.
29 Takið eftir þessum orðum mínum: Ég mun ekki drekka vín á ný fyrr en ég drekk það nýtt með ykkur í ríki föður míns.“
Furthermore, I tell you that I will not drink of this fruit of the vine from now on until that day when I drink it new with you in my Father's kingdom.”
30 Þegar þeir höfðu sungið lofsöng fóru þeir út til Olíufjallsins.
And after hymn-singing they went out to the Mount of Olives.
31 Jesús sagði við þá: „Í nótt munuð þið allir yfirgefa mig. Í Ritningunni stendur að Guð muni slá hirðinn og hjörðin tvístrast.
Then Jesus says to them: “All of you will be caused to stumble because of me this night, for it is written: ‘I will strike the Shepherd and the sheep of the flock will be scattered.’
32 En eftir að ég er risinn upp frá dauðum fer ég til Galíleu og hitti ykkur þar.“
But after I am raised I will go before you to Galilee.”
33 „Þótt allir aðrir yfirgefi þig, mun ég ekki gera það, “sagði Pétur.
Peter answered and said to Him, “Even if everyone else is caused to stumble because of you, I will never be caused to stumble.”
34 Jesús svaraði: „Sannleikurinn er þó sá, að einmitt í nótt, áður en hani galar við sólarupprás, munt þú afneita mér þrisvar.“
Jesus said to him, “Assuredly I say to you that this night, before any rooster crows, you will deny me three times.”
35 „Fyrr mun ég deyja!“svaraði Pétur og allir hinir tóku í sama streng.
Peter says to Him, “Even if I have to die with you, I will not deny you!” And all the other disciples said the same.
36 Jesús fór síðan með lærisveinana inn í garð sem heitir Getsemane, og bað þá að setjast niður meðan hann færi spölkorn lengra til að biðjast fyrir.
Then Jesus comes with them to a place called Gethsemane, and He says to the disciples, “Sit here while I go over there and pray.”
37 Hann fékk með sér þá Pétur og bræðurna Jakob og Jóhannes Sebedeussyni. Mikill ótti og örvænting kom yfir Jesú og hann sagði:
And taking Peter and the two sons of Zebedee along He began to be troubled and distressed.
38 „Sál mín er buguð af ótta og angist allt til dauða. Bíðið hér og vakið með mér.“
Then Jesus says to them: “My soul is in anguish, to the point of death. Stay here and watch with me.”
39 Hann gekk lítið eitt lengra, hneig til jarðar og bað: „Faðir minn! Taktu þennan bikar frá mér ef mögulegt er, en verði þó þinn vilji en ekki minn.“
And going a little farther He fell on His face and prayed saying, “My Father, if it is possible, let this cup pass me by; nevertheless not as I wish, but as you do.”
40 Síðan kom hann aftur til lærisveinanna þriggja og fann þá sofandi. „Pétur!“kallaði hann, „gastu ekki einu sinni vakað með mér eina stund?
Then He comes to the disciples and finds them sleeping, and He says to Peter: “So, you (pl.) were not able to watch with me one hour!
41 Vakið og biðjið, til þess að þið fallið ekki í freistni. Andinn er fús, en holdið er veikt!“
Watch and pray, so that you do not enter into temptation. The spirit on its part is willing, but the flesh is weak.”
42 Hann fór frá þeim aftur og bað: „Faðir! Ef ekki er unnt að taka þennan bikar frá mér án þess að ég tæmi hann, þá verði þinn vilji.“
And going away a second time He prayed saying, “My Father, if this cup cannot pass from me unless I drink it, let your will be done.”
43 Síðan sneri hann aftur til þeirra og fann þá enn sofandi, því þeir gátu ekki haldið augunum opnum.
And coming He finds them sleeping again, because their eyes had been weighed down.
44 Hann yfirgaf þá enn og baðst fyrir í þriðja sinn með sömu orðum.
So leaving them He went away and prayed a third time, saying the same thing.
45 Eftir það fór hann aftur til lærisveinanna og sagði: „Sofið þið enn og hvílist? Stundin er komin! Ég hef verið svikinn í hendur vondra manna.
Then He comes to His disciples and says to them: “Sleep some more and take your rest! Actually, the hour is here and the Son of the Man is being betrayed into sinners' hands.
46 Standið upp, förum! Sjáið! Þarna kemur sá sem svíkur mig.“
Get up, let's go; see, the one who is betraying me has come!”
47 Meðan hann var enn að tala kom Júdas, einn postulana tólf, og með honum fjöldi manna, sem vopnaðir voru sverðum og bareflum. Þessa menn höfðu leiðtogar Gyðinga sent.
And while He was still speaking, there was Judas, one of the twelve, and with him a large crowd with swords and clubs, sent from the chief priests and elders of the people.
48 Júdas hafði sagt þeim að handtaka þann sem hann heilsaði með kossi, því að hann væri maðurinn sem þeir vildu ná.
(Now His betrayer had given them a sign saying, “Whomever I kiss, it is He; take Him!”)
49 Júdas gekk því beint til Jesú og sagði: „Sæll, meistari!“
And he went right up to Jesus and said, “Greetings, Rabbi!” and kissed Him.
50 „Vinur minn, “sagði Jesús, „hvers vegna komstu hingað?“Þá gripu sendimennirnir Jesú.
So Jesus said to him, “Friend, what brings you here?” Then approaching they laid hands on Jesus and took Him.
51 Einn lærisveina Jesú dró þá sverð úr slíðrum og hjó annað eyrað af þjóni æðsta prestsins.
And then, one of those with Jesus stretched out his hand and drew his sword, and striking the servant of the high priest he cut off his ear!
52 „Slíðraðu sverðið!“sagði Jesús. „Þeir sem beita sverði munu falla fyrir sverði.
But Jesus says to him: “Put your sword back into its place, for all who take the sword will die by the sword.
53 Veistu ekki að ég gæti beðið föður minn um þúsundir engla okkur til varnar og hann mundi þegar í stað senda þá?
Do you actually suppose that I cannot call upon my Father right now and He will place beside me more than twelve legions of angels?
54 En hvernig ættu orð Biblíunnar þá að rætast?“
But how then would the Scriptures be fulfilled that it has to happen this way?”
55 Síðan ávarpaði Jesús mennina og sagði: „Er ég hættulegur afbrotamaður, fyrst þið þurftuð að koma vopnaðir sverðum og bareflum til að handtaka mig? Ég hef gengið um á meðal ykkar og kennt daglega í musterinu en þið handtókuð mig ekki.
At that time Jesus said to the crowd: “Have you come out with swords and clubs, as against a bandit, to arrest me? I used to sit daily with you in the temple, teaching, and you did not seize me.
56 En þetta, sem nú er að gerast er uppfylling spádóma Biblíunnar.“Þá yfirgáfu allir lærisveinarnir hann og flúðu.
But all this has happened so that the Scriptures of the prophets should be fulfilled.” Then all the disciples forsook Him and ran away.
57 Þeir sem handtóku Jesú fóru nú með hann til bústaðar Kaífasar, æðsta prestsins, því þar voru allir leiðtogar Gyðinga saman komnir.
So those who had seized Jesus led Him away to Caiaphas the high priest, where the scribes and the elders were assembled.
58 Pétur læddist í humátt á eftir og smeygði sér inn í hallargarð æðsta prestsins og settist niður hjá þjónunum. Þar beið hann þess að sjá hvað yrði um Jesú.
Now Peter was following Him at a distance, up to the high priest's courtyard. And going inside he sat down with the attendants, to see the end.
59 Æðstu prestarnir – og reyndar allur hæstiréttur Gyðinga – leituðu nú manna er borið gætu lognar sakir á Jesú. Ætlun þeirra var að höfða mál gegn honum og fá hann dæmdan til dauða.
The chief priests and the elders, in fact the whole Council, kept looking for false witnesses against Jesus so that they could put Him to death,
60 En þótt þeir fyndu marga sem vildu bera falsvitni, þá bar vitnisburði þeirra ekki saman. Að lokum fundust þó tveir sem sögðu: „Þessi maður sagði: „Ég er fær um að brjóta niður musteri Guðs og reisa það aftur á þrem dögum.““
but did not find any. Even though many false witnesses came forward, they did not find any. But at last two false witnesses came forward
and said, “This fellow said, ‘I am able to destroy the temple of God and to rebuild it in three days.’”
62 Þá stóð æðsti presturinn upp og sagði við Jesú: „Sagðir þú þetta? Svaraðu! Já, eða nei!“
And standing up the high priest said to Him: “Do you answer nothing? What is it that these men are testifying against you?”
63 Jesús þagði. Þá hélt æðsti presturinn áfram og sagði: „Ég krefst þess í nafni hins lifandi Guðs, að þú svarir eftirfarandi spurningu: Heldur þú því fram að þú sért Kristur, Guðssonurinn?“
But Jesus kept silent. So reacting the high priest said to Him, “I put you under oath by the Living God so that you tell us if you are the Messiah, the Son of God!”
64 „Já, ég er hann og þú munt síðar sjá mig, Krist, sitja við hægri hönd Guðs og koma á skýjum himinsins, “svaraði Jesús.
Jesus says to him: “You said it. Furthermore, I tell you, hereafter you will see the Son of the Man sitting at the Power's right, and coming on the clouds of heaven.”
65 Þá reif æðsti presturinn klæði sín og hrópaði: „Guðlast! Nú þurfum við ekki frekar vitnanna við. Þið heyrðuð hann allir segja það! Hver er nú dómur ykkar?“Þeir hrópuðu: „Hann skal deyja!“
Then the high priest tore his clothes saying: “He has blasphemed! Why do we still need witnesses? See, now you have heard His blasphemy!
What do you think?” So in answer they said, “He deserves death!”
67 Síðan hræktu þeir í andlit hans og slógu með prikum og sögðu:
Then they spat in His face and punched Him, while others slapped Him
68 „Kristur! Gettu hver sló þig núna?“
saying, “Messiah, prophesy to us! Who is the one who hit you?”
69 Á meðan þetta fór fram sat Pétur úti í hallargarðinum. Þá kom til hans stúlka og sagði: „Þú varst líka með Jesú og þið eruð báðir frá Galíleu.“
Now Peter sat outside in the courtyard. And a certain servant girl approached him saying, “You too were with Jesus the Galilean.”
70 Þessu neitaði Pétur svo allir heyrðu og hrópaði reiðilega: „Ég veit ekki um hvað þú ert að tala!“
But he denied before them all saying, “I don't know what you are saying.”
71 Seinna tók önnur stúlka eftir honum úti við hliðið og sagði við nærstadda: „Þessi maður var með Jesú frá Nasaret.“
And having gone out to the gateway, another girl saw him and says to those who were there, “This fellow also was with Jesus the Natsorean.”
72 Pétur sór og sárt við lagði: „Ég þekki alls ekki manninn.“
And he denied again, with an oath, “I do not know the man!”
73 Stuttu seinna komu þeir, sem þarna stóðu, til Péturs og sögðu: „Við vitum vel að þú ert einn af lærisveinum hans, því við heyrum á málfari þínu að þú ert frá Galíleu.“
But a little later the bystanders came up and said to Peter, “Really, you too are one of them, because your very accent gives you away!”
74 Þá tók Pétur að blóta og sverja og sagði: „Ég þekki alls ekki þennan mann!“Og um leið og hann sleppti orðinu gól hani. Þá minntist Pétur orða Jesú:
Then he began to curse and to swear, “I do not know the man!” And immediately a rooster crowed.
75 „Áður en hani galar, muntu þrisvar afneita mér.“Og hann gekk út fyrir og grét sárt.
And Peter remembered the word that Jesus had said to him, “Before any rooster crows, you will deny me three times.” And going out he cried bitterly.
