Matteus 15
1 Nokkrir farísear og lögfræðingar komu frá Jerúsalem að ræða við Jesú.
Then Pharisees and scribes came to Yeshua from Jerusalem, saying,
2 „Hvers vegna fara lærisveinar þínir ekki eftir siðum þjóðar okkar?“spurðu þeir valdsmannslega, og bættu síðan við: „Þeir virða til dæmis ekki regluna um að þvo sér um hendur fyrir máltíðir.“
“Why do your disciples disobey the tradition of the elders? For they don’t wash their hands when they eat bread.”
3 „En hvers vegna eru þessar siðvenjur ykkar í andstöðu við boðorð Guðs?“spurði Jesús á móti.
He answered them, “Why do you also disobey the commandment of God because of your tradition?
4 „Eitt af boðorðum Guðs er þannig: „Heiðra skaltu föður þinn og móður, hver sá sem formælir foreldrum sínum er dauðasekur.“
For God commanded, ‘Honor your father and your mother,’ and, ‘He who speaks evil of father or mother, let him be put to death.’
5 Þið segið hins vegar: „Þótt foreldrar þínir þarfnist hjálpar, máttu gefa musterinu það fé sem þú hefur lagt til hliðar handa þeim.“Með þessu mannaboðorði ónýtið þið þá skipun Guðs að menn heiðri og annist foreldra sína.
But you say, ‘Whoever may tell his father or his mother, “Whatever help you might otherwise have gotten from me is a gift devoted to God,”
he shall not honor his father or mother.’ You have made the commandment of God void because of your tradition.
7 Hræsnarar! Orð Jesaja eiga við um ykkur:
You hypocrites! Well did Isaiah prophesy of you, saying,
8 „Þessir menn heiðra mig með vörunum en hjarta þeirra er langt í burtu frá mér.
‘These people draw near to me with their mouth, and honor me with their lips; but their heart is far from me.
9 Trúrækni þeirra er gagnslaus, því þeir kenna sín eigin boðorð í stað boðorða Guðs!““
And they worship me in vain, teaching as doctrine rules made by men.’”
10 Síðan hrópaði Jesús til mannfjöldans og sagði: „Hlustið á og reynið að skilja þetta:
He summoned the multitude, and said to them, “Hear, and understand.
11 Þið saurgist ekki af matnum sem þið neytið, heldur af orðum ykkar og hugsunum!“
That which enters into the mouth doesn’t defile the man; but that which proceeds out of the mouth, this defiles the man.”
12 Þá komu lærisveinar hans til hans og sögðu: „Þú móðgaðir faríseana með því sem þú sagðir.“
Then the disciples came and said to him, “Do you know that the Pharisees were offended when they heard this saying?”
13 Jesús svaraði: „Hver sú jurt sem ekki er gróðursett af föður mínum, verður slitin upp með rótum. Látið þá afskiptalausa. Þeir eru blindir leiðtogar, ef blindur leiðir blindan, falla báðir í sömu gryfjuna.“
But he answered, “Every plant which my heavenly Father didn’t plant will be uprooted.
Leave them alone. They are blind guides of the blind. If the blind guide the blind, both will fall into a pit.”
15 Þá bað Pétur Jesú að útskýra hvers vegna fólk saurgaðist ekki við að borða mat sem lögin teldu óhreinan.
Peter answered him, “Explain the parable to us.”
16 „Skilurðu það ekki?“spurði Jesús.
So Yeshua said, “Do you also still not understand?
17 „Veistu ekki að það sem við borðum fer í gegnum meltingarfærin og síðan úr líkamanum?
Don’t you understand that whatever goes into the mouth passes into the belly and then out of the body?
18 Ljót orð koma hins vegar frá illu innræti og spilla þeim sem segir þau.
But the things which proceed out of the mouth come out of the heart, and they defile the man.
19 Illar hugsanir, morð, hórdómur, saurlifnaður, þjófnaður, lygi og illt umtal, allt á þetta upphaf sitt í huga og sál mannsins.
For out of the heart come evil thoughts, murders, adulteries, sexual sins, thefts, false testimony, and blasphemies.
20 Það er þetta sem mengar mannlífið. Það er ekki syndsamlegt að neyta matar með óþvegnum höndum.“
These are the things which defile the man; but to eat with unwashed hands doesn’t defile the man.”
21 Jesús hélt síðan burt og fór norður til Týrusar og Sídonar, en þangað voru um 80 kílómetrar.
Yeshua went out from there and withdrew into the region of Tyre and Sidon.
22 Kanversk kona, sem þar bjó, kom til Jesú og sagði: „Hjálpaðu mér Drottinn, sonur Davíðs konungs! Dóttir mín er með illan anda, sem kvelur hana dag og nótt.“
Behold, a Canaanite woman came out from those borders and cried, saying, “Have mercy on me, Lord, you son of David! My daughter is severely possessed by a demon!”
23 Jesús svaraði henni engu orði. Lærisveinarnir hvöttu hann til að vísa henni burt og sögðu: „Segðu henni að fara, hún ónáðar með þessu kvabbi.“
But he answered her not a word. His disciples came and begged him, saying, “Send her away; for she cries after us.”
24 Jesús sagði þá við konuna: „Ég var sendur til að hjálpa Gyðingum, en ekki heiðingjum.“
But he answered, “I wasn’t sent to anyone but the lost sheep of the house of Israel.”
25 Þá kom hún enn nær, hneigði sig og bað á nýjan leik: „Drottinn, hjálpaðu mér!“
But she came and worshiped him, saying, “Lord, help me.”
26 „Það er ekki rétt að taka brauðið frá börnunum og gefa það hvolpunum, “sagði Jesús.
But he answered, “It is not appropriate to take the children’s bread and throw it to the dogs.”
27 „Satt er það, “sagði hún, „en hvolparnir fá þó að tína molana sem falla á gólfið.“
But she said, “Yes, Lord, but even the dogs eat the crumbs which fall from their masters’ table.”
28 „Kona, “sagði Jesús, „þú hefur mikla trú og þú skalt fá það sem þú baðst um.“Dóttir hennar varð heilbrigð á sömu stundu.
Then Yeshua answered her, “Woman, great is your faith! Be it done to you even as you desire.” And her daughter was healed from that hour.
29 Eftir þetta fór Jesús aftur að Galíleuvatni. Þar gekk hann upp á fjall og settist niður.
Yeshua departed from there and came near to the sea of Galilee; and he went up on the mountain and sat there.
30 Mannfjöldinn kom til hans með lamaða menn, blinda og mállausa, einnig marga aðra sjúklinga. Þeir lögðu þá við fætur Jesú og hann læknaði þá alla.
Great multitudes came to him, having with them the lame, blind, mute, maimed, and many others, and they put them down at his feet. He healed them,
31 Þetta var stórkostleg sjón! Þeir sem mállausir höfðu verið frá fæðingu töluðu nú reiprennandi. Þeir sem höfðu verið lamaðir gengu um og hlupu. Þeir sem voru blindir áður, horfðu nú furðu lostnir í kringum sig! Allir voru glaðir og undrandi og lofuðu Guð Ísraels.
so that the multitude wondered when they saw the mute speaking, the injured healed, the lame walking, and the blind seeing—and they glorified the God of Israel.
32 Þá kallaði Jesús á lærisveina sína og sagði: „Ég finn til með þessu fólki. Það hefur verið hér í þrjá daga samfleytt, og nú er það orðið matarlaust. Ég vil ekki senda það frá mér þannig á sig komið, því þá örmagnast það á leiðinni heim.“
Yeshua summoned his disciples and said, “I have compassion on the multitude, because they have continued with me now three days and have nothing to eat. I don’t want to send them away fasting, or they might faint on the way.”
33 „Hvernig eigum við að útvega mat hér í óbyggðinni handa öllum þessum fjölda?“spurðu lærisveinarnir.
The disciples said to him, “Where could we get so many loaves in a deserted place as to satisfy so great a multitude?”
34 „Hvað tókuð þið mikið með ykkur?“spurði Jesús. „Sjö brauð og nokkra smáfiska, “svöruðu þeir.
Yeshua said to them, “How many loaves do you have?” They said, “Seven, and a few small fish.”
35 Jesús bauð þá fólkinu að setjast niður.
He commanded the multitude to sit down on the ground;
36 Síðan tók hann brauðin og fiskana, og þakkaði Guði. Að því búnu skipti hann matnum í skammta, sem lærisveinarnir báru til fólksins.
and he took the seven loaves and the fish. He gave thanks and broke them, and gave to the disciples, and the disciples to the multitudes.
37 Allir fengu nóg, 4.000 karlmenn auk kvenna og barna! Þegar leifunum hafði verið safnað saman, fylltu þær sjö körfur!
They all ate and were filled. They took up seven baskets full of the broken pieces that were left over.
Those who ate were four thousand men, in addition to women and children.
39 Eftir þetta sendi Jesús fólkið heim, sjálfur fór hann í bátnum yfir til Magadanhéraðs.
Then he sent away the multitudes, got into the boat, and came into the borders of Magdala.
