Matteus 15
1 Nokkrir farísear og lögfræðingar komu frá Jerúsalem að ræða við Jesú.
Then some Pharisees and scribes came to Jesus from Jerusalem and asked,
2 „Hvers vegna fara lærisveinar þínir ekki eftir siðum þjóðar okkar?“spurðu þeir valdsmannslega, og bættu síðan við: „Þeir virða til dæmis ekki regluna um að þvo sér um hendur fyrir máltíðir.“
“Why do Your disciples break the tradition of the elders? They do not wash their hands before they eat.”
3 „En hvers vegna eru þessar siðvenjur ykkar í andstöðu við boðorð Guðs?“spurði Jesús á móti.
Jesus replied, “And why do you break the command of God for the sake of your tradition?
4 „Eitt af boðorðum Guðs er þannig: „Heiðra skaltu föður þinn og móður, hver sá sem formælir foreldrum sínum er dauðasekur.“
For God said, ‘Honor your father and mother’ and ‘Anyone who curses his father or mother must be put to death.’
5 Þið segið hins vegar: „Þótt foreldrar þínir þarfnist hjálpar, máttu gefa musterinu það fé sem þú hefur lagt til hliðar handa þeim.“Með þessu mannaboðorði ónýtið þið þá skipun Guðs að menn heiðri og annist foreldra sína.
But you say that if anyone says to his father or mother, ‘Whatever you would have received from me is a gift devoted to God,’
he need not honor his father or mother with it. Thus you nullify the word of God for the sake of your tradition.
7 Hræsnarar! Orð Jesaja eiga við um ykkur:
You hypocrites! Isaiah prophesied correctly about you:
8 „Þessir menn heiðra mig með vörunum en hjarta þeirra er langt í burtu frá mér.
‘These people honor Me with their lips, but their hearts are far from Me.
9 Trúrækni þeirra er gagnslaus, því þeir kenna sín eigin boðorð í stað boðorða Guðs!““
They worship Me in vain; they teach as doctrine the precepts of men.’”
10 Síðan hrópaði Jesús til mannfjöldans og sagði: „Hlustið á og reynið að skilja þetta:
Jesus called the crowd to Him and said, “Listen and understand.
11 Þið saurgist ekki af matnum sem þið neytið, heldur af orðum ykkar og hugsunum!“
A man is not defiled by what enters his mouth, but by what comes out of it.”
12 Þá komu lærisveinar hans til hans og sögðu: „Þú móðgaðir faríseana með því sem þú sagðir.“
Then the disciples came to Him and said, “Are You aware that the Pharisees were offended when they heard this?”
13 Jesús svaraði: „Hver sú jurt sem ekki er gróðursett af föður mínum, verður slitin upp með rótum. Látið þá afskiptalausa. Þeir eru blindir leiðtogar, ef blindur leiðir blindan, falla báðir í sömu gryfjuna.“
But Jesus replied, “Every plant that My heavenly Father has not planted will be pulled up by its roots.
Disregard them! They are blind guides. If a blind man leads a blind man, both will fall into a pit.”
15 Þá bað Pétur Jesú að útskýra hvers vegna fólk saurgaðist ekki við að borða mat sem lögin teldu óhreinan.
Peter said to Him, “Explain this parable to us.”
16 „Skilurðu það ekki?“spurði Jesús.
“Do you still not understand?” Jesus asked.
17 „Veistu ekki að það sem við borðum fer í gegnum meltingarfærin og síðan úr líkamanum?
“Do you not yet realize that whatever enters the mouth goes into the stomach and then is eliminated?
18 Ljót orð koma hins vegar frá illu innræti og spilla þeim sem segir þau.
But the things that come out of the mouth come from the heart, and these things defile a man.
19 Illar hugsanir, morð, hórdómur, saurlifnaður, þjófnaður, lygi og illt umtal, allt á þetta upphaf sitt í huga og sál mannsins.
For out of the heart come evil thoughts, murder, adultery, sexual immorality, theft, false testimony, and slander.
20 Það er þetta sem mengar mannlífið. Það er ekki syndsamlegt að neyta matar með óþvegnum höndum.“
These are what defile a man, but eating with unwashed hands does not defile him.”
21 Jesús hélt síðan burt og fór norður til Týrusar og Sídonar, en þangað voru um 80 kílómetrar.
Leaving that place, Jesus withdrew to the district of Tyre and Sidon.
22 Kanversk kona, sem þar bjó, kom til Jesú og sagði: „Hjálpaðu mér Drottinn, sonur Davíðs konungs! Dóttir mín er með illan anda, sem kvelur hana dag og nótt.“
And a Canaanite woman from that region came to Him, crying out, “Lord, Son of David, have mercy on me! My daughter is miserably possessed by a demon.”
23 Jesús svaraði henni engu orði. Lærisveinarnir hvöttu hann til að vísa henni burt og sögðu: „Segðu henni að fara, hún ónáðar með þessu kvabbi.“
But Jesus did not answer a word. So His disciples came and urged Him, “Send her away, for she keeps crying out after us.”
24 Jesús sagði þá við konuna: „Ég var sendur til að hjálpa Gyðingum, en ekki heiðingjum.“
He answered, “I was sent only to the lost sheep of the house of Israel.”
25 Þá kom hún enn nær, hneigði sig og bað á nýjan leik: „Drottinn, hjálpaðu mér!“
The woman came and knelt before Him. “Lord, help me!” she said.
26 „Það er ekki rétt að taka brauðið frá börnunum og gefa það hvolpunum, “sagði Jesús.
But Jesus replied, “It is not right to take the children’s bread and toss it to the dogs.”
27 „Satt er það, “sagði hún, „en hvolparnir fá þó að tína molana sem falla á gólfið.“
“Yes, Lord,” she said, “even the dogs eat the crumbs that fall from their master’s table.”
28 „Kona, “sagði Jesús, „þú hefur mikla trú og þú skalt fá það sem þú baðst um.“Dóttir hennar varð heilbrigð á sömu stundu.
“O woman,” Jesus answered, “your faith is great! Let it be done for you as you desire.” And her daughter was healed from that very hour.
29 Eftir þetta fór Jesús aftur að Galíleuvatni. Þar gekk hann upp á fjall og settist niður.
Moving on from there, Jesus went along the Sea of Galilee. Then He went up on a mountain and sat down.
30 Mannfjöldinn kom til hans með lamaða menn, blinda og mállausa, einnig marga aðra sjúklinga. Þeir lögðu þá við fætur Jesú og hann læknaði þá alla.
Large crowds came to Him, bringing the lame, the blind, the crippled, the mute, and many others, and laid them at His feet, and He healed them.
31 Þetta var stórkostleg sjón! Þeir sem mállausir höfðu verið frá fæðingu töluðu nú reiprennandi. Þeir sem höfðu verið lamaðir gengu um og hlupu. Þeir sem voru blindir áður, horfðu nú furðu lostnir í kringum sig! Allir voru glaðir og undrandi og lofuðu Guð Ísraels.
The crowd was amazed when they saw the mute speaking, the crippled restored, the lame walking, and the blind seeing. And they glorified the God of Israel.
32 Þá kallaði Jesús á lærisveina sína og sagði: „Ég finn til með þessu fólki. Það hefur verið hér í þrjá daga samfleytt, og nú er það orðið matarlaust. Ég vil ekki senda það frá mér þannig á sig komið, því þá örmagnast það á leiðinni heim.“
Then Jesus called His disciples to Him and said, “I have compassion for this crowd, because they have already been with Me three days and have nothing to eat. I do not want to send them away hungry, or they may faint along the way.”
33 „Hvernig eigum við að útvega mat hér í óbyggðinni handa öllum þessum fjölda?“spurðu lærisveinarnir.
The disciples replied, “Where in this desolate place could we find enough bread to feed such a large crowd?”
34 „Hvað tókuð þið mikið með ykkur?“spurði Jesús. „Sjö brauð og nokkra smáfiska, “svöruðu þeir.
“How many loaves do you have?” Jesus asked. “Seven,” they replied, “and a few small fish.”
35 Jesús bauð þá fólkinu að setjast niður.
And He instructed the crowd to sit down on the ground.
36 Síðan tók hann brauðin og fiskana, og þakkaði Guði. Að því búnu skipti hann matnum í skammta, sem lærisveinarnir báru til fólksins.
Taking the seven loaves and the fish, He gave thanks and broke them. Then He gave them to the disciples, and the disciples gave them to the people.
37 Allir fengu nóg, 4.000 karlmenn auk kvenna og barna! Þegar leifunum hafði verið safnað saman, fylltu þær sjö körfur!
They all ate and were satisfied, and the disciples picked up seven basketfuls of broken pieces that were left over.
A total of four thousand men were fed, in addition to women and children.
39 Eftir þetta sendi Jesús fólkið heim, sjálfur fór hann í bátnum yfir til Magadanhéraðs.
After Jesus had dismissed the crowds, He got into the boat and went to the region of Magadan.
