Lúkas 8
1 Skömmu síðar fór Jesús borg úr borg og þorp úr þorpi, predikaði og boðaði komu guðsríkisins.
AND it was after these things that Jeshu itinerated among the cities and villages, and preached and announced the kingdom of Aloha, and his twelve with him,
2 Með í förinni voru postularnir tólf, og einnig nokkrar konur, sem hann hafði rekið illa anda út af eða læknað. Þeirra á meðal voru María Magdalena (en út af henni hafði Jesús rekið sjö illa anda),
and those women who had been healed from infirmities and from evil spirits, Mariam who was called Magdalitha, she from whom he had cast out seven devils,
3 Jóhanna (kona Kúsa, sem var ráðsmaður Heródesar konungs og hafði umsjón með höll hans og hirð), Súsanna og margar aðrar. Veittu þær Jesú og lærisveinum hans fjárhagslegan stuðning.
and Juchana the wife of Kusa, chief of the household of Herodes, and Shushan, and many others, who ministered unto him from their possessions.
4 Einu sinni sem oftar hópaðist fólkið að Jesú til að hlusta á hann. Fólkið kom víðs vegar að úr ýmsum bæjum. Þá sagði hann þessa dæmisögu:
And when a great multitude had assembled, and from all the cities had come to him, he discoursed in parables.
5 „Bóndi gekk út á akur sinn til að sá korni. Meðan hann var að sá, féll sumt af útsæðinu á götuslóðann og tróðst niður, en síðan komu fuglar og átu það upp.
A sower went forth to sow his seed. And as he sowed, some fell by the road-side; and it was trodden down, and the fowl devoured it.
6 Annað féll þar sem grunnt var á klöpp. Það óx, en skrælnaði fljótlega og dó, því raka vantaði í grunnan jarðveginn.
And other fell upon the rock; and it immediately sprang up, and, because it had no moisture, it withered.
7 Sumt lenti meðal þyrna, sem kæfðu viðkvæma kornstönglana.
And other fell among thorns, and they sprang up with it, and choked it.
8 En annað lenti í frjósömum jarðvegi og óx og gaf af sér hundraðfalda uppskeru. Um leið og Jesús sagði þetta hrópaði hann: „Hver sem hefur eyru til að heyra, hann heyri.“
And other fell into ground good and fair, and sprang up, and made fruit an hundredfold. And when he had said these (words), he cried, Whoever hath ears to hear, let him hear.
9 Lærisveinarnir spurðu þá Jesú hvað sagan þýddi.
And his disciples asked him, What is (the signification of) this parable?
10 Hann svaraði: „Guð hefur ætlað ykkur að skilja þessar líkingar, því þær kenna ykkur margt um guðsríki. Fólk almennt heyrir þær, en skilur ekki, rétt eins og spámennirnir fornu sögðu fyrir.
But he said to them, To you it is given to know the mysteries of the kingdom of Aloha; but to those who are the rest in similitudes is it spoken; that while seeing they may not see, and while hearing they may not understand.
11 Merking sögunnar er þessi: Útsæðið er Guðs orð.
But this is the parable: The seed is the word of Aloha.
12 Hjörtu margra sem heyra Guðs orð eru hörð eins og gatan, þar sem fræið féll. Síðan kemur djöfullinn, tekur burt orðið og kemur í veg fyrir að fólkið trúi og frelsist.
Now they by the road-side are they who hear the word; and the adversary cometh, and taketh up the word from their hearts, that they should not believe and be saved.
13 Grýtti jarðvegurinn táknar þá sem taka við orðinu með fögnuði, en það festir ekki rætur hjá þeim. Þeir trúa um stund, en falla frá trúnni þegar á reynir.
But those who fell upon the rock are those who, when they hear, with joy receive the word; yet root they have not, but for a time is their faith, and in the time of temptation they are offended.
14 Kornið sem lenti meðal þyrnanna, táknar þá sem hlusta og trúa orðum Guðs. En síðar kafnar trú þeirra í áhyggjum, auðæfum og alls konar lífsgæðakapphlaupi. Það fólk ber engan þroskaðan ávöxt trúarinnar.
But that which fell among thorns are they who hear the word, and by the cares, and by the riches, and by the lusts of the world, they are choked, and fruit they give not.
15 Sæðið sem lenti í frjósama jarðveginum táknar þá sem heyrt hafa orðið, geyma það í göfugu og góðu hjarta, og eru stöðuglyndir, þannig að ávextir trúarinnar sjást í lífi þeirra.“
But that which (was) in good ground are they who, with hearts humble and good, hear the word and retain, and give fruits with perseverance.
16 Seinna spurði Jesús: „Hafið þið nokkru sinni heyrt um mann sem kveikti á lampa, en stakk honum síðan undir stól, svo að hann lýsti ekki frá sér? Nei, því að lampar eru settir á góðan stað, svo að birtan dreifist vel.
NO man lighteth a lamp, and covereth it with a measure, or setteth it under a bed; but setteth it upon a candlestick, that every one who cometh in may see the light of it.
17 Þetta auðveldar okkur að skilja að dag einn mun allt sem mannshugurinn geymir verða dregið fram í dagsljósið og verða öllum augljóst.
For there is nothing hidden which shall not be revealed, and nothing secret that shall not be known and come into openness.
18 Gætið því vel að því sem þið heyrið. Því að þeim sem hefur, mun verða gefið enn meira, en frá þeim sem ekkert á, mun jafnvel verða tekið það sem hann telur sig eiga.“
Take heed how you hear: for unto him who hath, it shall be given; and from him who hath not, that also which he thinketh that he hath shall be taken from him.
19 Eitt sinn, er móðir Jesú og bræður komu og ætluðu að hitta hann, komust þau ekki inn í húsið þar sem hann var að kenna, vegna mannfjöldans.
Now came to him his mother and his brethren, and could not speak with him on account of the assembly.
20 Þegar Jesús heyrði að þau væru fyrir utan og vildu finna hann,
And they said to him, Thy mother and thy brethren are standing without, desiring to see thee.
21 sagði hann: „Móðir mín og bræður mínir eru þeir sem heyra orð Guðs og fara eftir því.“
But he answered and said to them, These are my mother and my brethren, they who hear the word of Aloha, and do it.
22 Dag einn var Jesús með lærisveinum sínum í báti úti á vatni. Lagði hann þá til að þeir færu yfir vatnið og í land hinum megin.
NOW it was on one of the days that Jeshu ascended and sat in a vessel and his disciples: and he said to them, Let us pass to the other side of the water.
23 Á siglingunni sofnaði hann. Þá hvessti skyndilega á vatninu svo að gaf á hjá þeim og voru þeir hætt komnir.
But as they went, Jeshu himself slept. And there became a storm of wind on the water, and nigh was the vessel to be swallowed up.
24 Þeir þutu til, vöktu hann og hrópuðu: „Herra, við erum að farast!“Þá hastaði Jesús á storminn og sagði: „Hafðu hægt um þig!“Jafnskjótt lægði vindinn og öldurnar og gerði blíðalogn.
And they approached (and) awoke him, saying to him, Our master, our master, we perish! But he arose and rebuked the winds and the waves of the sea; and they quieted, and there was a calm.
25 Síðan sneri hann sér að lærisveinunum og spurði: „Hvar er trú ykkar?“Þá fundu þeir til ótta gagnvart honum og sögðu hver við annan: „Hver er hann eiginlega? Bæði vindar og vatn hlýða honum.“
And he said to them, Where is your faith? But they, afraid, wondered, saying one with another, Who is this that also commandeth the winds, and to whom the waves and the sea are obedient?
26 Þeir komu að landi í Gerasena, en það er landsvæði við vatnið, gegnt Galíleu.
And they went forward and came to the country of the Godroyee, which is over against Galila.
27 Þegar hann var að stíga upp úr bátnum, kom þar að maður frá nálægu þorpi. Maður þessi hafði lengi verið haldinn illum anda. Hann var heimilislaus og klæðlaus og hafðist við í gröfunum.
And when he had gone forth to the land, there met him a certain man from the city, who had a devil in him a great time, and (who) wore no clothes, and in a house dwelt not, but in the place of the buried.
28 Um leið og hann sá Jesú, rak hann upp vein, féll til jarðar og hrópaði: „Hvað viltu mér, Jesús, sonur hins hæsta Guðs? Ég bið þig að kvelja mig ekki.“
But when he saw Jeshu, he cried out, and fell before him, and said in a high voice, What to us and to thee, Jeshu, son of Aloha Marima? I beseech of thee, torment me not.
29 Jesús hafði skipað óhreina andanum að fara út af manninum. Oft hafði þessi maður verið hlekkjaður á höndum og fótum, en þegar illi andinn hafði hann á valdi sínu sleit hann í sundur hlekkina og æddi viti sínu fjær út á eyðimörkina.
For Jeshu commanded the unclean spirit to come forth from the man. For long was the time that he had been enthralled of him; and (when) bound with chains, and kept with fetters, he had burst asunder his bonds, and had been driven by the demon into the waste.
30 „Hvað heitir þú?“spurði Jesús illa andann. „Hersing, “svaraði hann, því í manninum voru mjög margir illir andar.
And Jeshu demanded of him, What is thy name? He saith to him, Legion: because that many devils had entered into him.
And they besought from him that he would not cast them out to go into the abyss. (Abyssos g12)
32 Í fjallshlíðinni þar rétt hjá, var svínahjörð á beit. Nú báðu illu andarnir hann að leyfa sér að fara í svínin og leyfði hann það.
Now there was there a great herd of many swine which fed on the hill: and they besought from him that he would permit them to enter into the swine. And he permitted them.
33 Þeir fóru út af manninum og í svínin. Við það tók öll hjörðin á rás niður brekkuna og æddi fram af hengifluginu út í vatnið og drukknaði.
And the demons went forth from the man, and entered into the swine; and the whole herd went directly to the precipice, and plunged into the waters, and were suffocated.
34 Þegar svínahirðarnir sáu þetta, flýðu þeir í dauðans ofboði til næsta bæjar og sögðu fréttir af atburðinum.
And when the herdmen saw the thing that was done, they fled, and made known in the city and in the villages.
35 Menn fóru til að sjá með eigin augum hvað gerst hafði. Þeir sáu manninn, sem haft hafði illu andana, sitja við fætur Jesú, klæddan og alheilan! Og þeir urðu hræddir,
And the men went forth to see the thing which was done. And they came to Jeshu, and found the man from whom the demons had gone out, clothed, sober, and sitting at the feet of Jeshu. And they feared.
36 en hinir sem séð höfðu atburðinn gerast, sögðu frá hvernig maðurinn hafði læknast.
And they who had seen it showed to them how the man of the demon had been healed.
37 Fólkið bað Jesú að fara burt og leyfa sér að vera í friði, því mikil skelfing hafði gripið það. Hann steig því aftur í bátinn og fór yfir vatnið. Áður en hann fór,
And the whole multitude of the Godroyee besought of Jeshu that he would go from them, because great fear had taken them. And he, Jeshu, ascended the ship, and returned from them.
38 bað maðurinn sem illu andarnir höfðu verið í, hann um að leyfa sér að koma með.
But he, the man from whom had gone forth the demons, besought of him that he might be with him. But Jeshu dismissed him, and said to him,
39 „Nei, “svaraði Jesús, „farðu heldur heim til þín og segðu frá hve mikla hluti Guð hefur gert fyrir þig.“Og maðurinn fór um alla borgina og sagði hve mikið Jesús hafði gert fyrir hann.
Return to thine house, and show what Aloha hath done for thee. And he went and proclaimed in every city what Jeshu had done for him.
40 Hinum megin vatnsins beið mannfjöldinn eftir Jesú og tók honum opnum örmum.
WHEN Jeshu returned, a great multitude received him: for they were all expecting him.
41 Þá kom þar að maður, Jaírus að nafni, stjórnandi samkomuhússins. Hann kraup að fótum Jesú og grátbað hann að koma heim með sér.
And a certain man whose name was Jorush, head of the synagogue, fell before the feet of Jeshu, and besought him to enter into his house;
42 Einkadóttir hans, tólf ára gömul, lá fyrir dauðanum. Jesús fór með honum og þeir ruddu sér leið gegnum mannþröngina.
for he had an only daughter, as a daughter of twelve years, and she was nigh unto death. And as Jeshu went with him, the great multitude pressed him.
43 Á leiðinni gerðist það að kona ein, sem hafði innvortis blæðingar, kom að baki Jesú og snart hann. Hún hafði ekki fengið neina bót á meini sínu fram að þessu, þótt hún hefði eytt nær aleigu sinni í lækna. En jafnskjótt og hún snart faldinn á yfirhöfn Jesú stöðvuðust blæðingarnar.
And a certain woman whose blood had gushed forth twelve years, she who among the physicians had spent all her substance, but could not be healed by any one,
approached him from behind, and touched the border of his garment, and immediately stood the flowing of her blood.
45 „Hver kom við mig?“spurði Jesús. Þegar enginn gaf sig fram, sagði Pétur: „Meistari, hér er fullt af fólki sem þrengir að þér á allar hliðar.“
And Jeshu said, Who touched me? And when all denied, Shemun Kipha and those with him said, Raban, the crowd straiteneth and presseth thee, and sayest thou, Who touched me?
46 „Nei, einhver snart mig af ásettu ráði, því ég fann lækningakraft streyma út frá mér.“sagði Jesús.
But he said, Some one hath touched me, for I know that power hath gone forth from me.
47 Þegar konan sá að Jesús hafði orðið var við þetta, kom hún skjálfandi og kraup við fætur hans. Síðan útskýrði hún hvernig í öllu lá og sagði að nú væri hún orðin heilbrigð.
And she, the woman, when she saw that she was not hid, came trembling and fell (and) worshipped him. And she told before all the people for what cause she had touched him, and how at once she had been healed.
48 „Dóttir, trú þín hefur læknað þig. Farðu í friði, “sagði Jesús.
But he, Jeshu, said to her, Be comforted, my daughter: thy faith hath saved thee, go in peace.
49 Meðan hann var að tala við konuna, kom maður heiman frá Jaírusi með þær fréttir að litla stúlkan væri dáin. „Hún er skilin við, “sagði maðurinn við föður hennar, „það er óþarfi að ónáða meistarann lengur.“
And while he was speaking, there came a man from the chief of the synagogue and said to him, Thy daughter is dead, weary not the Malphona.
50 Þegar Jesús heyrði þetta, sagði hann við föður stúlkunnar: „Vertu ekki hræddur. Trúðu aðeins, og hún verður heilbrigð.“
But Jeshu heard, and said to the father of the damsel, Fear not, only believe, and she lives!
51 Þegar Jesús kom að húsinu, leyfði hann engum að fara inn með sér nema Pétri, Jakobi og Jóhannesi, auk foreldra stúlkunnar.
But Jeshu came to the house, and he suffered no man to enter with him, save Shemun, and Jakub, and Juchanon, and the father of the damsel, and her mother.
52 Inni í húsinu var margt syrgjandi fólk, sem grét hástöfum. „Hættið að gráta!“sagði Jesús, „hún er ekki dáin heldur sefur hún.“
And they were all weeping and wailing for her; but Jeshu said, Weep not, for she is not dead, but asleep.
53 Þá kváðu við háðsglósur frá fólkinu, því allir vissu að stúlkan var dáin.
And they laughed at him, for they knew that she was dead.
54 En Jesús tók í hönd stúlkunnar og kallaði: „Stúlka litla, rístu upp!“
But he put every man forth without. And he took her by the hand, and called and said, Damsel, arise.
55 Á sama andartaki lifnaði hún við og reis upp í rúminu! „Gefðu henni eitthvað að borða, “sagði Jesús við foreldrana sem voru frá sér numdir af gleði. Hann bað þau að segja engum hvernig þetta hefði gerst.
And her spirit returned, and she arose. And he directed that they should give her to eat.
And her parents were astonished; but he cautioned them that no man they should tell what he had done.
