Lúkas 11
1 Eitt sinn er Jesús hafði verið í einrúmi á bæn, kom einn lærisveinanna til hans og sagði: „Drottinn, kenndu okkur að biðja eins og Jóhannes kenndi sínum lærisveinum.
И бысть внегда быти Ему на месте некоем молящуся, (и) яко преста, рече некий от ученик Его к Нему: Господи, научи ны молитися, якоже и Иоанн научи ученики своя.
2 Þá kenndi hann þeim þessa bæn: „Faðir, helgist þitt nafn, komi þitt ríki.
Рече же им: егда молитеся, глаголите: Отче наш, иже на небесех, да святится имя Твое: да приидет Царствие Твое: да будет воля Твоя, яко на небеси, и на земли:
3 Gefðu okkur það sem við þörfnumst frá degi til dags.
хлеб наш насущный подавай нам на всяк день:
4 Fyrirgefðu okkur syndir okkar, eins og við fyrirgefum þeim sem syndga gegn okkur, og lát okkur ekki verða fyrir freistingu.“
и остави нам грехи нашя, ибо и сами оставляем всякому должнику нашему: и не введи нас во искушение, но избави нас от лукаваго.
5 Hann hélt áfram að fræða þá um bænina og sagði: „Gerum ráð fyrir að einhver ykkar fari til vinar síns um miðja nótt, veki hann og segi: „Lánaðu mér þrjú brauð, því að vinur minn var að koma í heimsókn og ég á ekki nokkurn matarbita handa honum.“
И рече к ним: кто от вас имать друга, и идет к нему в полунощи, и речет ему: друже, даждь ми взаим три хлебы:
понеже друг прииде с пути ко мне, и не имам чесо предложити ему.
7 Þá mundi hinn kalla á móti úr rúminu: „Æ, vertu nú ekki að ónáða mig. Það er búið að læsa húsinu og allir eru löngu háttaðir. Ég nenni ekki að fara á fætur um miðja nótt vegna þessara smámuna.“
И той извнутрь отвещав речет: не твори ми труды: уже двери затворены суть, и дети моя со мною на ложи суть: (и) не могу востав дати тебе.
8 Ég segi: Ef haldið er áfram að nauða nógu lengi, þá fer hann að lokum fram úr og lánar vini sínum allt sem hann þarf; ekki af greiðasemi, heldur vegna þess að hinn gefst ekki upp.
Глаголю же вам: аще и не даст ему востав, зане друг ему есть: но за безочьство его, востав даст ему, елика требует.
9 Þannig er það með bænina. Biðjið og þið munuð öðlast. Leitið og þið munuð finna. Knýið á og þá mun verða lokið upp.
И Аз вам глаголю: просите, и дастся вам: ищите, и обрящете: толцыте, и отверзется вам:
10 Hver sá sem biður, mun öðlast, sá finnur er leitar og fyrir þeim mun opnað, sem á knýr.
всяк бо просяй приемлет, и ищяй обретает, и толкущему отверзется.
11 Þið feður, gefið þið drengnum ykkar stein ef hann biður um fisk?
Котораго же вас отца воспросит сын хлеба, еда камень подаст ему? Или рыбы, еда в рыбы место змию подаст ему?
12 Og biðji hann um egg, gefið þið honum þá sporðdreka? Nei, auðvitað ekki!
Или аще попросит яица, еда подаст ему скорпию?
13 Fyrst þið syndugir menn gefið börnum ykkar góðar gjafir, þá er víst að faðirinn á himnum gefur þeim heilagan anda sem biðja um hann.“
Аще убо вы зли суще, умеете даяния блага даяти чадом вашым, кольми паче Отец, иже с небесе, даст Духа Святаго просящым у Него?
14 Jesús rak illan anda út af mállausum manni og fékk hann þá málið. Mannfjöldinn varð undrandi,
И бе изгоня беса, и той бе нем: бысть же бесу изшедшу, проглагола немый: и дивишася народи.
15 en sumir sögðu: „Það er ekkert skrýtið þótt hann geti rekið út illa anda, því hann fær kraft sinn frá Satan, konungi illu andanna.“
Нецыи же от них реша: о веельзевуле князи бесовстем изгонит бесы.
16 Aðrir báðu hann um tákn á himni, til að sanna að hann væri Kristur.
Друзии же искушающе, знамения от Него искаху с небесе.
17 Jesús vissi hvað þeir hugsuðu og sagði: „Það ríki sem logar í borgarastyrjöld fær ekki staðist, og sama er að segja um heimili þar sem hver höndin er upp á móti annarri.
Он же ведый помышления их, рече им: всяко царство само в себе разделяяся, запустеет: и дом на дом, падает.
18 Sé það satt sem þið segið að Satan berjist gegn sjálfum sér, með því að gefa mér vald til að reka út hans eigin illu anda, hvernig fær þá ríki hans staðist?
Аще же и сатана сам в себе разделися, како станет царство его, якоже глаголете, о веельзевуле изгонящя Мя бесы.
19 Og hvað um fylgjendur ykkar, ef ég starfa í krafti Satans? Þeir reka út illa anda! Er það þá sönnun þess að Satan sé í þeim? Spyrjið þessa menn hvort þið hafið á réttu að standa!
Аще же Аз о веельзевуле изгоню бесы, сынове ваши о ком изгонят? Сего ради тии будут вам судии.
20 En ef ég rek út illa anda með krafti Guðs, þá er það staðfesting þess að guðsríki sé komið.
Аще ли же о персте Божии изгоню бесы, убо постиже на вас Царствие Божие.
21 Þegar sterkur maður ver hús sitt alvopnaður, þá er það ekki í hættu
Егда крепкий вооружився хранит свой двор, во смирении суть имения его:
22 – ekki fyrr en einhver sterkari gerir árás, yfirbugar hann og afvopnar, og tekur eigur hans.
егда же креплей его нашед победит его, все оружие его возмет, на неже уповаше, и корысть его раздает.
23 Sá sem ekki er með mér, er á móti mér. Sá sem ekki vinnur mér gagn, veldur mér tjóni.
Иже несть со Мною, на Мя есть: и иже не собирает со Мною, расточает.
24 Þegar illur andi er rekinn út úr manni, fer hann út í eyðimörkina og leitar þar hvíldar. Finni hann enga hvíld, leitar hann að manninum sem hann var í
Егда (же) нечистый дух изыдет от человека, преходит сквозе безводная места, ищя покоя: и не обретая, глаголет: возвращуся в дом мой, отнюдуже изыдох.
25 og finnur hann opinn og andvaralausan.
И пришед обрящет и пометен и украшен:
26 Þá fer hann og sækir sjö aðra anda ennþá verri og þeir fara allir í manninn, sem verður því mun verr settur en áður.“
тогда идет и поймет седмь других духов горших себе, и вшедше живут ту: и бывают последняя человеку тому горша первых.
27 Meðan Jesús var að tala, hrópaði kona ein í mannfjöldanum: „Guð blessi móður þína, sem bar þig og nærði.“
Бысть же егда глаголаше сия, воздвигши некая жена глас от народа, рече Ему: блажено чрево носившее Тя, и сосца, яже еси ссал.
28 „Já, “svaraði hann, „en enn meiri blessun hljóta þeir sem heyra orð Guðs og fara eftir því.“
Он же рече: темже убо блажени слышащии слово Божие и хранящии е.
29 Fólkið hélt áfram að streyma að honum og þá sagði hann því þessa líkingu. „Við lifum á vondum tímum og fólkið er vont. Það biður stöðugt um tákn á himnum (til sönnunar því að ég sé Kristur) en eina táknið sem það fær er Jónasartáknið. Fólkið í Niníve áleit reynslu Jónasar sönnun þess að Guð hefði sent hann. Á sama hátt verður það sem gerist með mig, tákn þess að Guð hafi sent mig til ykkar.
Народом же собирающымся начат глаголати: род сей лукав есть: знамения ищет, и знамение не дастся ему, токмо знамение Ионы пророка:
якоже бо бысть Иона знамение Ниневитом, тако будет и Сын Человеческий роду сему.
31 Drottningin af Saba mun rísa upp á dómsdegi, benda á þessa kynslóð og dæma hana seka. Hún lagði á sig langt og erfitt ferðalag til að hlusta á visku Salómons og hér er sá sem er æðri Salómon.
Царица южская востанет на суд с мужи рода сего, и осудит их: яко прииде от конец земли слышати премудрость Соломонову: и се множае Соломона зде.
32 Íbúar Niníve munu einnig rísa upp og fordæma þessa þjóð, því þeir gerðu iðrun við predikun Jónasar, og þótt hér sé sá sem er miklu æðri Jónasi, vill þessi þjóð ekki hlusta.
Мужие Ниневитстии востанут на суд с родом сим и осудят и: яко покаяшася проповедию Иониною: и се, множае Ионы зде.
33 Hver kveikir á lampa og felur hann síðan niðri í kjallara? Enginn! Lampinn er settur á lampastæðið, svo að hann lýsi öllum sem inn koma.
Никтоже (убо) светилника вжег, в скрове полагает, ни под спудом, но на свещнице, да входящии свет видят.
34 Augu þín lýsa upp þinn innri mann. Sé auga þitt heilbrigt, þá hleypir það birtu inn í sál þína. Auga sem brennur af fýsn, lokar ljósið úti og steypir þér í myrkur.
Светилник телу есть око: егда убо око твое просто будет, все тело твое светло будет: егда же лукаво будет, и тело твое темно:
35 Gættu þess að ljósið sé ekki lokað úti.
блюди убо, еда свет, иже в тебе, тма есть.
36 Ef þinn innri maður er baðaður ljósi og hvergi ber skugga á, þá ljómar andlit þitt.“
Аще бо тело твое все светло, не имый некия части темны, будет светло все, якоже егда светилник блистанием прсвещает тя.
37 Þegar Jesús hafði lokið máli sínu, bauð einn af faríseunum honum heim til sín í mat. Þegar Jesús var kominn inn til hans, settist hann strax að matnum, án þess að þvo sér fyrst eins og venja var hjá Gyðingum. Faríseinn varð undrandi.
Егда же глаголаше, моляше Его фарисей некий, да обедует у него: вшед же возлеже.
Фарисей же видев дивися, яко не прежде крестися прежде обеда.
39 Jesús sagði þá við hann: „Þið farísear þvoið það sem út snýr, en að innan eruð þið enn óhreinir – fullir illsku og girndar!
Рече же Господь к нему: ныне вы, фарисее, внешняя сткляницы и блюда очищаете, внутреннее же ваше полно грабления есть и лукавства.
40 Þið farið heimskulega að ráði ykkar! Var hið innra ekki eins vel af Guði gert og hið ytra eða hvað?
Безумнии, не Иже ли сотвори внешнее, и внутреннее сотворил есть?
41 Göfuglyndi er besta sönnun þess að inni fyrir búi hreint hugarfar.
Обаче от сущих дадите милостыню: и се, вся чиста вам будут.
42 Ég ávíta ykkur, farísear! Þið gætið þess að gjalda tíund og það jafnvel af hverju smáatriði, en gleymið svo öllu réttlæti og kærleika til Guðs. Það er rétt að gjalda tíund en hitt skuluð þið ekki vanrækja.
Но горе вам фарисеом, яко одесятствуете от мятвы и пигана и всякаго зелия, и мимоходите суд и любовь Божию: сия подобаше сотворити, и онех не оставляти.
43 Vei ykkur, farísear! Þið sækist eftir heiðurssætum í samkomuhúsum og virðingu fólksins á götunum.
Горе вам фарисеом, яко любите председания на сонмищих и целования на торжищих.
44 Ykkar bíður hræðilegur dómur. Þið eruð eins og grónar grafir sem fólk gengur yfir, grunlaust um alla rotnunina fyrir neðan.
Горе вам, книжницы и фарисее, лицемери, яко есте яко гроби неведоми, и человецы ходящии верху не ведят.
45 „Herra, “sagði lögfræðingur sem sat rétt hjá honum, „þú lítilsvirðir einnig starf mitt með þessum orðum.“
Отвещав же некий от законник рече Ему: Учителю, сия глаголя и нам досаждаеши.
46 „Já, “sagði Jesús, „ekki eruð þið betri! Þið leggið óbærilegar byrðar á fólk með trúar- og siðferðiskröfum ykkar – kröfum sem ykkur sjálfum dytti aldrei í hug að hlýða.
Он же рече: и вам законником горе, яко накладаете на человеки бремена не удобь носима, и сами единем перстом вашим не прикасаетеся бременем.
47 Vei ykkur! Þið eruð ekki betri en forfeður ykkar, sem drápu spámennina.
Горе вам, яко зиждете гробы пророк, отцы же ваши избиша их:
48 Þið leggið blessun yfir verk forfeðra ykkar með því að prýða legstaði spámannanna, sem þeir myrtu.
убо свидетелствуете и соблаговолите делом отец ваших: яко тии убо избиша их, вы же зиждете их гробы.
49 Guð segir um ykkur: „Ég mun senda til ykkar spámenn og postula, suma þeirra munuð þið drepa en ofsækja hina.“
Сего ради и премудрость Божия рече: послю в них пророки и Апостолы, и от них убиют и изженут:
50 Þið sem nú lifið, berið ábyrgðina á morðunum sem framin hafa verið á þjónum Guðs frá upphafi.
да взыщется кровь всех пророк, проливаемая от сложения мира, от рода сего,
51 Frá morðinu á Abel til morðsins á Sakaría, sem drepinn var milli altarisins og musterisins. Já, ákærunni verður áreiðanlega beint gegn ykkur.
от крове Авеля даже до крове Захарии, погибшаго между олтарем и храмом: ей, глаголю вам, взыщется от рода сего.
52 Vei ykkur, lögvitringar! Þið felið sannleikann fyrir fólkinu. Sjálfir viljið þið ekki beygja ykkur fyrir honum og síðan hindrið þið aðra í að treysta Guði.“
Горе вам законником, яко взясте ключь разумения: сами не внидосте, и входящым возбранисте.
53 Þegar Jesús hafði lokið máli sínu gekk hann út, en eftir stóðu farísearnir og lögvitringarnir, æfir af reiði. Upp frá þessu voru þeir sífellt að leggja fyrir hann spurningar í þeim tilgangi að fá hann til að segja eitthvað, sem hægt væri að handtaka hann fyrir.
Глаголющу же Ему сия к ним, начаша книжницы и фарисее бедне гневатися Нань и престати Его о мнозе,
лающе Его, ищуще уловити нечто от уст Его, да Нань возглаголют.
