Jóhannes 6
1 Eftir þetta fór Jesús til landsvæðisins hinum megin Galíleuvatnsins, sem kennt er við Tíberías,
After these things Jesus went over the sea of Galilee, which is the sea of Tiberias.
2 og fylgdi honum gífurlegur mannfjöldi. Margt af þessu fólki var pílagrímar á leið til Jerúsalem á páskahátíðina,
And a great multitude followed Him, because they saw his miracles which He performed on them that were diseased.
3 en það langaði til að sjá Jesú lækna hina sjúku og því fylgdi það honum hvert fótmál.
So Jesus went up to a mountain, and there He sat down with his disciples.
4 Jesús gekk upp á fjallið ásamt lærisveinum sínum og settist, og sá þá að mannfjöldinn var að koma.
And the passover, a feast of the Jews, was near.
5 Hann sneri sér að Filippusi og sagði: „Filippus, hvar getum við keypt brauð til að gefa fólkinu að borða?“
Then Jesus lifted up his eyes, and seeing a great multitude come to Him, saith to Philip, Whence shall we buy bread that these people may eat?
6 (Jesús hafði ákveðið með sjálfum sér hvað hann ætlaði að gera, en með þessu var hann að reyna Filippus.)
(and this He said to try him, for He knew what He was going to do: )
7 Filippus svaraði: „Þótt við keyptum ekki nema handa hluta þeirra, mundi það kosta mikla peninga!“
Philip answered Him, Two hundred penny-worth of bread is not sufficient for them, that every one may take a little.
8 Þá sagði Andrés, bróðir Símonar Péturs:
One of his disciples, to wit, Andrew the brother of Simon Peter,
9 „Hér er ungur drengur með fimm byggbrauð og tvo fiska, en það dugar að vísu skammt handa öllum þessum fjölda.“
saith unto Him, There is a lad here, that hath five barley loaves, and two small fishes; but what are they among so many?
10 „Látið fólkið setjast niður, “sagði Jesús. Þá settist allt fólkið niður í grasigróna brekkuna og voru karlmennirnir einir um fimm þúsund.
And Jesus said, Make the men sit down: (now there was much grass in the place: ) so the men sat down in number about five thousand.
11 Því næst tók hann brauðin, flutti þakkarbæn og skipti þeim meðal fólksins, og fengu allir eins mikið og þeir vildu.
And Jesus took the loaves, and when He had given thanks, He distributed them to the disciples, and the disciples to them that were sat down; and of the fishes likewise, as much as they would take.
12 Þegar allir höfðu borðað nægju sína sagði Jesús: „Tínið nú saman leifarnar svo að ekkert fari til spillis.“
And when they were filled, He saith to his disciples, Gather up the fragments that are left, that nothing may be lost.
13 Það var gert og afgangs urðu tólf sneisafullar körfur!
They therefore gathered them together, and filled twelve baskets with the fragments of the five barley-loaves, which remained after they had eaten.
14 Þegar fólkinu varð ljóst hvílíkt kraftaverk hafði gerst hrópaði það: „Hann er áreiðanlega spámaðurinn, sem við höfum beðið eftir!“
Therefore the people when they had seen the miracle that Jesus wrought, said, this is certainly the Prophet who was to come into the world.
15 Þegar Jesús sá að fólkið ætlaði að taka hann með valdi og gera hann að konungi, gekk hann enn hærra upp á fjallið, einn síns liðs.
Jesus therefore knowing that they would come, and take Him by force if possible, to make Him king, retired again to the mountain Himself alone.
16 Um kvöldið fóru lærisveinarnir niður að vatninu og biðu hans.
And when evening was come, his disciples went down to the sea:
17 Þegar myrkrið skall á og Jesús var enn ókominn, stigu þeir í bátinn, héldu út á vatnið og stefndu til Kapernaum.
and having entered into a ship were going over the Sea towards Capernaum: and it was now dark, and Jesus was not yet come to them.
18 En á leiðinni hvessti skyndilega svo vatnið varð mjög úfið.
And the sea rose high by reason of a violent wind.
19 Þeir höfðu róið um sex kílómetra þegar þeir sáu Jesú koma gangandi í átt til sín. Þeir urðu skelkaðir,
So when they had rowed about five and twenty or thirty furlongs, they see Jesus walking on the sea, and near the ship: and they were affrighted.
20 en þá kallaði hann til þeirra og sagði: „Verið óhræddir, þetta er ég!“
But He saith unto them, It is I: be not afraid.
21 Þeir tóku hann upp í bátinn og um leið sáu þeir að þeir voru komnir þangað sem þeir ætluðu sér.
They desired therefore to take Him into the ship: and immediately the vessel was at the land to which they were going.
22 Morguninn eftir fór fólkið að safnast saman á ströndinni hinum megin vatnsins (í von um að hitta Jesú), því það vissi að hann hafði komið þangað með lærisveinum sínum, og að lærisveinarnir höfðu síðan farið á sínum bát, en skilið Jesú eftir.
The day following the people that staid on the other side of the sea, seeing there was no other boat there, but that one into which his disciples embarked, and that Jesus went not with his disciples into the boat, but that his disciples went away alone:
23 Þarna voru margir smábátar frá Tíberías.
though there came other vessels from Tiberias, near the place where they had eaten bread after the Lord had given thanks: when therefore the people saw that Jesus was not there,
24 Þegar fólkinu varð ljóst að hvorki Jesús né lærisveinar hans voru þar, þá steig það í bátana og fór yfir vatnið til Kapernaum, til að leita hans.
nor his disciples; they also went into those vessels, and came to Capernaum seeking Jesus.
25 Þegar fólkið kom þangað og fann hann, spurði það: „Herra, hvernig komstu hingað?“
And when they found Him on the other side of the Sea, they said unto Him, Rabbi, when camest thou hither?
26 Jesús svaraði: „Ég segi ykkur satt, þið leitið mín vegna þess að ég gaf ykkur að borða, en ekki vegna þess að þið trúið á mig.
Jesus answered them and said, Verily, verily, I say unto you, Ye seek me, not because ye saw miracles, but because ye did eat of the loaves, and were filled.
27 Hugsið ekki um það sem eyðist, eins og til dæmis mat. Leitið heldur eilífa lífsins sem ég, Kristur, get gefið ykkur, og einmitt þess vegna sendi Guð mig hingað.“ (aiōnios g166)
Labour not so much for the meat that perisheth, but rather for that food which endureth unto life eternal, which the Son of man will give you: for Him hath God the Father sealed. (aiōnios g166)
28 „Hvað eigum við þá að gera til að þóknast Guði?“spurði fólkið.
Therefore said they unto Him, What should we do, that we may work the works approved of God?
29 „Guðs vilji er að þið trúið þeim sem hann sendi, “svaraði Jesús.
Jesus answered and said unto them, This is the work of God, that ye believe on Him, whom He hath sent.
30 „Þá verður þú að sýna okkur fleiri kraftaverk, ef þú vilt að við trúum því að þú sért Kristur, “svaraði fólkið.
Therefore said they unto Him, What sign dost thou shew, that we may see it, and believe Thee? What work dost thou do?
31 „Gefðu okkur ókeypis brauð á hverjum degi eins og forfeður okkar fengu á leið sinni yfir eyðimörkina. Það stendur í Biblíunni að Móse hafi gefið þeim brauð frá himni.“
Our fathers did eat manna in the desert, as it is written, He gave them bread from heaven to eat.
32 „Það var ekki Móse, sem gaf þeim það, “svaraði Jesús, „heldur faðir minn. En nú vill hann gefa ykkur hið sanna brauð af himni.
Therefore Jesus said unto them, Verily, verily, I tell you, Moses gave you not that bread from heaven, but my Father giveth you the true bread from heaven.
33 Brauð Guðs er sá sem Guð sendi frá himni og gefur heiminum líf.“
For the bread of God is that which descendeth from heaven, and giveth life to the world.
34 „Herra, “sögðu þeir, „gefðu okkur slíkt brauð á hverjum degi!“
Therefore said they unto Him, Lord, evermore give us this bread.
35 „Ég er brauð lífsins, “svaraði Jesús, „þann mun ekki hungra sem til mín kemur og þann aldrei þyrsta sem á mig trúir.
Then Jesus said unto them, I am the bread of life: he that cometh to me shall never hunger, and he that believeth on me shall never thirst.
36 Ég segi enn: Vandi ykkar er að þið trúið ekki á mig þótt þið hafið séð mig.
But I have told you, so that ye have seen me, and yet ye do not believe.
37 Allir þeir sem faðirinn gefur mér, koma til mín, og þann sem til mín kemur, mun ég alls ekki reka burt.
All that the Father giveth me, will come unto me; and him that cometh to me I will not cast out.
38 Ég kom hingað frá himni til að gera vilja Guðs sem sendi mig, en ekki minn eigin vilja.
For I came down from heaven, not to do my own will, but the will of Him that sent me.
39 Vilji Guðs er sá að ég týni ekki neinum þeirra sem hann hefur gefið mér, heldur veki þá til eilífs lífs á dómsdegi.
And this is the will of the Father who sent me, that of all that He hath given me, I should lose none, but should raise them up at the last day.
40 Það er vilji föður míns að allir sem sjá soninn og trúa á hann, eignist eilíft líf og að ég reisi þá upp á efsta degi.“ (aiōnios g166)
And this is the will of Him that sent me, that every one who looketh attentively at the Son, and so believeth on Him, may have eternal life: and I will raise him up at the last day. (aiōnios g166)
41 Þegar Gyðingarnir heyrðu hann segja að hann væri brauð frá himni, gagnrýndu þeir hann sín á milli og hrópuðu:
The Jews then murmured about Him; because He said, I am the bread that came down from heaven.
42 „Ha? Hvað á hann við? Þetta er bara hann Jesús Jósefsson! Við þekkjum föður hans og móður. Hvernig getur hann sagt að hann hafi komið niður af himni?“
And they said to one another, Is not this Jesus, the son of Joseph, whose father and mother we knew? How then does He say, I came down from heaven?
43 „Verið ekki með þennan kurr, “svaraði Jesús.
Jesus therefore said unto them, Murmur not among yourselves.
44 „Enginn getur komið til mín, nema faðirinn, sem sendi mig, leiði hann og á efsta degi mun ég reisa hann upp frá dauðum.
No one can come to me, unless the Father, who hath sent me, draw him, and I will raise him up at the last day.
45 Svo segir Biblían um þá: „Guð mun sjálfur fræða þá.“Þeir sem hlusta á föðurinn og læra sannleikann hjá honum, munu dragast að mér.
It is written in the prophets, "And they shall all be taught of God." Every one therefore that hath heard and learned from the Father, cometh unto me.
46 Ekki svo að skilja að þeir sjái föðurinn í raun og veru, ég er sá eini sem það hef gert.
Not that any one hath seen the Father, but He who is from God.
He hath seen the Father. Verily, verily, I declare unto you, He that believeth on me hath everlasting life. (aiōnios g166)
48 Ég er brauð lífsins!
I am the bread of life. Your fathers did eat manna in the wilderness, and are dead:
49 Það var ekkert líf í brauðinu sem féll af himni og forfeður ykkar átu í eyðimörkinni – þeir dóu allir um síðir.
but this is the bread which cometh down from heaven,
50 Það er aðeins til eitt himneskt brauð og þeir sem þess neyta munu ekki deyja.
that any one may eat thereof and not die.
51 Ég er þetta lifandi brauð, sem kom niður af himni, og sá sem neytir þess mun lifa að eilífu. Þetta brauð er ég sjálfur – hold mitt sem gefið er heiminum til lífs.“ (aiōn g165)
I am the living bread, which came down from heaven: if any one eat of this bread, he shall live for ever. And the bread, that I will give, is my flesh, which I will give up for the life of the world. (aiōn g165)
52 Þá tóku Gyðingarnir að þrátta sín á milli um það hvað hann ætti við og spurðu: „Hvernig getur þessi maður gefið okkur hold sitt að borða?“
The Jews therefore cavilled amongst themselves, saying, How can this man give us his flesh to eat?
53 Jesús sagði því aftur: „Ég segi ykkur satt og legg á það áherslu: Þið getið ekki átt eilíft líf í ykkur, nema þið etið hold Krists og drekkið blóð hans.
Then said Jesus unto them, I tell you truly, that unless ye eat the flesh of the Son of man and drink his blood, ye have no life in you.
54 Sá sem etur hold mitt og drekkur blóð mitt hefur eilíft líf, og ég mun vekja hann upp á efsta degi. (aiōnios g166)
He that eateth my flesh, and drinketh my blood, hath eternal life, and I will raise him up at the last day. (aiōnios g166)
55 Hold mitt er sönn fæða og blóð mitt sannur drykkur.
For my flesh is truly food, and my blood is truly drink: he that feedeth on my flesh and drinketh my blood,
56 Hver sem etur hold mitt og drekkur blóð mitt, er í mér og ég í honum.
abideth in me and I in him.
57 Ég lifi í krafti föðurins, hans sem lifir, og á sama hátt munu þeir lifa sem hlutdeild eiga í mér.
As the living Father hath sent me, and I live by the Father; so he that feedeth on me he also shall live by me.
58 Ég er hið sanna brauð sem kom niður af himni og hver sem etur þetta brauð, mun lifa að eilífu en ekki deyja eins og forfeður ykkar, sem átu brauð frá himni.“ (aiōn g165)
This is the bread that came down from heaven: not as your fathers did eat, and yet are dead. He that eateth this bread shall live for ever. (aiōn g165)
59 Þessa ræðu hélt Jesús í samkomuhúsinu í Kapernaum.
These things He said in the synagogue, when He was teaching in Capernaum.
60 Þá sögðu sumir lærisveina hans: „Þetta var hörð ræða! Hver getur hlýtt á annað eins?“
Many therefore of his disciples, when they heard Him, said, This discourse is hard to be understood, who can take it in?
61 Jesús vissi með sjálfum sér að lærisveinarnir voru óánægðir og sagði því við þá: „Hneykslar þetta ykkur?
But Jesus knowing in Himself, that his disciples were murmuring about it, said unto them, Does this offend you?
62 Hvað mynduð þið segja ef þið sæjuð mig, Krist, fara aftur til himins?
What then, if ye should see the Son of man ascending up, where He was before?
63 Það er aðeins heilagur andi sem getur lokið þessu upp fyrir ykkur, þið getið aldrei skilið það af eigin mætti. Nú hef ég sagt ykkur hvernig þið getið eignast þetta sanna líf,
The spirit is the principle of life, the flesh availeth nothing: now the words that I speak unto you are spirit, and therefore life.
64 en sumir ykkar trúa mér samt ekki.“(Jesús vissi frá byrjun hverjir það voru sem ekki trúðu, og hann vissi einnig hver mundi svíkja hann.)
But there are some of you that believe not: (for Jesus knew from the beginning, who they were that believed not, and who would betray Him:
65 Hann bætti við og sagði: „Þetta átti ég við þegar ég sagði að enginn gæti komið til mín nema faðirinn leiddi hann til mín.“
and He said, ) therefore I told you, that no one can come unto me except it be given him from my Father.
66 Eftir þessi orð Jesú, fóru margir lærisveina hans frá honum fyrir fullt og allt.
From this time many of his disciples went away, and walked no more with Him.
67 Jesús sagði þá við þá tólf: „En þið, ætlið þið líka að fara?“
Jesus therefore said to the twelve, Have ye also a mind to go away?
68 Símon varð fyrir svörum: „Meistari, hvert ættum við að fara? Þú ert sá eini sem hefur orð eilífs lífs, (aiōnios g166)
Then Simon Peter answered Him, Lord, to whom shall we go? (aiōnios g166)
69 við trúum þér og vitum að þú ert hinn heilagi sonur Guðs.“
Thou hast the words of eternal life. And we believe and know that thou art the Messiah, the Son of the living God.
70 Þá sagði Jesús: „Ég útvaldi ykkur tólf, en einn ykkar er djöfull.“
Jesus answered them, Have not I chosen you twelve, and one of you is a devil?
71 Hér átti hann við Júdas, son Símonar Ískaríot, einn þeirra tólf, en sá varð síðar til þess að svíkja hann.
Now He spake of Judas Iscariot, the son of Simon; for he was about to betray Him, though he was one of the twelve apostles.
