Jóhannes 6
1 Eftir þetta fór Jesús til landsvæðisins hinum megin Galíleuvatnsins, sem kennt er við Tíberías,
After these things, Yeshua went away to the other side of the lake of Galila, which is also called Lake Tiberias.
2 og fylgdi honum gífurlegur mannfjöldi. Margt af þessu fólki var pílagrímar á leið til Jerúsalem á páskahátíðina,
A large crowd followed him, because they saw the signs which he did on those who were sick.
3 en það langaði til að sjá Jesú lækna hina sjúku og því fylgdi það honum hvert fótmál.
Yeshua went up into the mountain, and he sat there with his disciples.
4 Jesús gekk upp á fjallið ásamt lærisveinum sínum og settist, og sá þá að mannfjöldinn var að koma.
Now the Passover, the Jewish festival, was near.
5 Hann sneri sér að Filippusi og sagði: „Filippus, hvar getum við keypt brauð til að gefa fólkinu að borða?“
Yeshua therefore lifting up his eyes, and seeing that a large crowd was coming to him, said to Philipus, "Where are we to buy bread, that these may eat?"
6 (Jesús hafði ákveðið með sjálfum sér hvað hann ætlaði að gera, en með þessu var hann að reyna Filippus.)
This he said to test him, for he himself knew what he would do.
7 Filippus svaraði: „Þótt við keyptum ekki nema handa hluta þeirra, mundi það kosta mikla peninga!“
Philipus answered him, "Two hundred denarii worth of bread is not sufficient for them, that everyone of them may receive a little."
8 Þá sagði Andrés, bróðir Símonar Péturs:
One of his disciples, Andreus, Shimon Kipha's brother, said to him,
9 „Hér er ungur drengur með fimm byggbrauð og tvo fiska, en það dugar að vísu skammt handa öllum þessum fjölda.“
"There is a boy here who has five barley loaves and two fish, but what are these among so many?"
10 „Látið fólkið setjast niður, “sagði Jesús. Þá settist allt fólkið niður í grasigróna brekkuna og voru karlmennirnir einir um fimm þúsund.
Yeshua said, "Have the people sit down." Now there was much grass in that place. So the men sat down, in number about five thousand.
11 Því næst tók hann brauðin, flutti þakkarbæn og skipti þeim meðal fólksins, og fengu allir eins mikið og þeir vildu.
Yeshua took the loaves; and having given thanks, he distributed to the disciples, and the disciples to those who were sitting down; likewise also of the fish as much as they desired.
12 Þegar allir höfðu borðað nægju sína sagði Jesús: „Tínið nú saman leifarnar svo að ekkert fari til spillis.“
When they were filled, he said to his disciples, "Gather up the broken pieces which are left over, that nothing be lost."
13 Það var gert og afgangs urðu tólf sneisafullar körfur!
So they gathered them up, and filled twelve baskets with broken pieces from the five barley loaves, which were left over by those who had eaten.
14 Þegar fólkinu varð ljóst hvílíkt kraftaverk hafði gerst hrópaði það: „Hann er áreiðanlega spámaðurinn, sem við höfum beðið eftir!“
When therefore the people saw the sign which he did, they said, "This is truly the Prophet who comes into the world."
15 Þegar Jesús sá að fólkið ætlaði að taka hann með valdi og gera hann að konungi, gekk hann enn hærra upp á fjallið, einn síns liðs.
Yeshua therefore, perceiving that they were about to come and take him by force, to make him king, withdrew again to the mountain by himself.
16 Um kvöldið fóru lærisveinarnir niður að vatninu og biðu hans.
When evening came, his disciples went down to the lake,
17 Þegar myrkrið skall á og Jesús var enn ókominn, stigu þeir í bátinn, héldu út á vatnið og stefndu til Kapernaum.
and they entered into the boat, and were going over the lake to Kepharnakhum. It was now dark, and Yeshua had not yet come to them.
18 En á leiðinni hvessti skyndilega svo vatnið varð mjög úfið.
The lake was tossed by a great wind blowing.
19 Þeir höfðu róið um sex kílómetra þegar þeir sáu Jesú koma gangandi í átt til sín. Þeir urðu skelkaðir,
When therefore they had rowed about three or four miles, they saw Yeshua walking on the lake, and drawing near to the boat; and they were afraid.
20 en þá kallaði hann til þeirra og sagði: „Verið óhræddir, þetta er ég!“
But he said to them, "It is I. Do not be afraid."
21 Þeir tóku hann upp í bátinn og um leið sáu þeir að þeir voru komnir þangað sem þeir ætluðu sér.
They were willing therefore to receive him into the boat. Immediately the boat was at the land where they were going.
22 Morguninn eftir fór fólkið að safnast saman á ströndinni hinum megin vatnsins (í von um að hitta Jesú), því það vissi að hann hafði komið þangað með lærisveinum sínum, og að lærisveinarnir höfðu síðan farið á sínum bát, en skilið Jesú eftir.
On the next day, the crowd that stood on the other side of the lake saw that there was no other boat there, except one, and that Yeshua had not entered with his disciples into the boat, but his disciples had gone away alone.
23 Þarna voru margir smábátar frá Tíberías.
Other boats from Tiberias came near to the place where they ate the bread after the Lord had given thanks.
24 Þegar fólkinu varð ljóst að hvorki Jesús né lærisveinar hans voru þar, þá steig það í bátana og fór yfir vatnið til Kapernaum, til að leita hans.
When the crowd therefore saw that Yeshua was not there, nor his disciples, they themselves got into the boats, and came to Kepharnakhum, seeking Yeshua.
25 Þegar fólkið kom þangað og fann hann, spurði það: „Herra, hvernig komstu hingað?“
When they found him on the other side of the lake, they asked him, "Rabbi, when did you come here?"
26 Jesús svaraði: „Ég segi ykkur satt, þið leitið mín vegna þess að ég gaf ykkur að borða, en ekki vegna þess að þið trúið á mig.
Yeshua answered them, "Truly, truly, I tell you, you seek me, not because you saw signs, but because you ate of the loaves, and were filled.
27 Hugsið ekki um það sem eyðist, eins og til dæmis mat. Leitið heldur eilífa lífsins sem ég, Kristur, get gefið ykkur, og einmitt þess vegna sendi Guð mig hingað.“ (aiōnios g166)
Do not work for the food which perishes, but for the food which remains to everlasting life, which the Son of Man will give to you. For God the Father has sealed him." (aiōnios g166)
28 „Hvað eigum við þá að gera til að þóknast Guði?“spurði fólkið.
They said therefore to him, "What must we do, that we may work the works of God?"
29 „Guðs vilji er að þið trúið þeim sem hann sendi, “svaraði Jesús.
Yeshua answered them, "This is the work of God, that you believe in him whom he has sent."
30 „Þá verður þú að sýna okkur fleiri kraftaverk, ef þú vilt að við trúum því að þú sért Kristur, “svaraði fólkið.
They said therefore to him, "What then do you do for a sign, that we may see, and believe you? What work do you do?
31 „Gefðu okkur ókeypis brauð á hverjum degi eins og forfeður okkar fengu á leið sinni yfir eyðimörkina. Það stendur í Biblíunni að Móse hafi gefið þeim brauð frá himni.“
Our fathers ate the manna in the wilderness. As it is written, 'He gave them bread out of heaven to eat.'"
32 „Það var ekki Móse, sem gaf þeim það, “svaraði Jesús, „heldur faðir minn. En nú vill hann gefa ykkur hið sanna brauð af himni.
Yeshua therefore said to them, "Truly, truly, I tell you, it was not Mushe who gave you the bread out of heaven, but my Father gives you the true bread out of heaven.
33 Brauð Guðs er sá sem Guð sendi frá himni og gefur heiminum líf.“
For the bread of God is that which comes down out of heaven, and gives life to the world."
34 „Herra, “sögðu þeir, „gefðu okkur slíkt brauð á hverjum degi!“
They said therefore to him, "Lord, always give us this bread."
35 „Ég er brauð lífsins, “svaraði Jesús, „þann mun ekki hungra sem til mín kemur og þann aldrei þyrsta sem á mig trúir.
Yeshua said to them, "I am the bread of life. He who comes to me will not be hungry, and he who believes in me will never be thirsty.
36 Ég segi enn: Vandi ykkar er að þið trúið ekki á mig þótt þið hafið séð mig.
But I told you that you have seen me, and yet you do not believe.
37 Allir þeir sem faðirinn gefur mér, koma til mín, og þann sem til mín kemur, mun ég alls ekki reka burt.
All those whom the Father gives me will come to me. Him who comes to me I will in no way throw out.
38 Ég kom hingað frá himni til að gera vilja Guðs sem sendi mig, en ekki minn eigin vilja.
For I have come down from heaven, not to do my own will, but the will of him who sent me.
39 Vilji Guðs er sá að ég týni ekki neinum þeirra sem hann hefur gefið mér, heldur veki þá til eilífs lífs á dómsdegi.
This is the will of him who sent me, that of all he has given to me I should lose nothing, but should raise him up at the last day.
40 Það er vilji föður míns að allir sem sjá soninn og trúa á hann, eignist eilíft líf og að ég reisi þá upp á efsta degi.“ (aiōnios g166)
This is the will of my Father, that everyone who sees the Son, and believes in him, should have everlasting life; and I will raise him up at the last day." (aiōnios g166)
41 Þegar Gyðingarnir heyrðu hann segja að hann væri brauð frá himni, gagnrýndu þeir hann sín á milli og hrópuðu:
The Jewish people therefore murmured concerning him, because he said, "I am the bread which came down out of heaven."
42 „Ha? Hvað á hann við? Þetta er bara hann Jesús Jósefsson! Við þekkjum föður hans og móður. Hvernig getur hann sagt að hann hafi komið niður af himni?“
They said, "Is not this Yeshua, the son of Yauseph, whose father and mother we know? How then does he say, 'I have come down out of heaven?'"
43 „Verið ekki með þennan kurr, “svaraði Jesús.
Therefore Yeshua answered them, "Do not murmur among yourselves.
44 „Enginn getur komið til mín, nema faðirinn, sem sendi mig, leiði hann og á efsta degi mun ég reisa hann upp frá dauðum.
No one can come to me unless the Father who sent me draws him, and I will raise him up in the last day.
45 Svo segir Biblían um þá: „Guð mun sjálfur fræða þá.“Þeir sem hlusta á föðurinn og læra sannleikann hjá honum, munu dragast að mér.
It is written in the Prophets, 'And they will all be taught by God.' Therefore everyone who hears and learns from the Father comes to me.
46 Ekki svo að skilja að þeir sjái föðurinn í raun og veru, ég er sá eini sem það hef gert.
Not that anyone has seen the Father, except he who is from God. He has seen the Father.
Truly, truly, I tell you, he who believes has everlasting life. (aiōnios g166)
48 Ég er brauð lífsins!
I am the bread of life.
49 Það var ekkert líf í brauðinu sem féll af himni og forfeður ykkar átu í eyðimörkinni – þeir dóu allir um síðir.
Your fathers ate the manna in the wilderness, and they died.
50 Það er aðeins til eitt himneskt brauð og þeir sem þess neyta munu ekki deyja.
This is the bread which comes down out of heaven, that anyone may eat of it and not die.
51 Ég er þetta lifandi brauð, sem kom niður af himni, og sá sem neytir þess mun lifa að eilífu. Þetta brauð er ég sjálfur – hold mitt sem gefið er heiminum til lífs.“ (aiōn g165)
I am the living bread which came down out of heaven. If anyone eats of this bread, he will live forever; and the bread which I will give for the life of the world is my flesh." (aiōn g165)
52 Þá tóku Gyðingarnir að þrátta sín á milli um það hvað hann ætti við og spurðu: „Hvernig getur þessi maður gefið okkur hold sitt að borða?“
The Jews therefore argued with one another, saying, "How can this one give us flesh to eat?"
53 Jesús sagði því aftur: „Ég segi ykkur satt og legg á það áherslu: Þið getið ekki átt eilíft líf í ykkur, nema þið etið hold Krists og drekkið blóð hans.
Yeshua therefore said to them, "Truly I tell you, unless you eat the flesh of the Son of Man and drink his blood, you do not have life in yourselves.
54 Sá sem etur hold mitt og drekkur blóð mitt hefur eilíft líf, og ég mun vekja hann upp á efsta degi. (aiōnios g166)
He who eats my flesh and drinks my blood has everlasting life, and I will raise him up at the last day. (aiōnios g166)
55 Hold mitt er sönn fæða og blóð mitt sannur drykkur.
For my flesh is food indeed, and my blood is drink indeed.
56 Hver sem etur hold mitt og drekkur blóð mitt, er í mér og ég í honum.
He who eats my flesh and drinks my blood lives in me, and I in him.
57 Ég lifi í krafti föðurins, hans sem lifir, og á sama hátt munu þeir lifa sem hlutdeild eiga í mér.
As the living Father sent me, and I live because of the Father; so he who feeds on me, he will also live because of me.
58 Ég er hið sanna brauð sem kom niður af himni og hver sem etur þetta brauð, mun lifa að eilífu en ekki deyja eins og forfeður ykkar, sem átu brauð frá himni.“ (aiōn g165)
This is the bread which came down out of heaven--not as the fathers ate, and died. He who eats this bread will live forever." (aiōn g165)
59 Þessa ræðu hélt Jesús í samkomuhúsinu í Kapernaum.
He said these things in the synagogue, as he taught in Kepharnakhum.
60 Þá sögðu sumir lærisveina hans: „Þetta var hörð ræða! Hver getur hlýtt á annað eins?“
Therefore many of his disciples, when they heard this, said, "This is a hard saying. Who can listen to it?"
61 Jesús vissi með sjálfum sér að lærisveinarnir voru óánægðir og sagði því við þá: „Hneykslar þetta ykkur?
But Yeshua knowing in himself that his disciples murmured at this, said to them, "Does this cause you to stumble?
62 Hvað mynduð þið segja ef þið sæjuð mig, Krist, fara aftur til himins?
Then what if you would see the Son of Man ascending to where he was before?
63 Það er aðeins heilagur andi sem getur lokið þessu upp fyrir ykkur, þið getið aldrei skilið það af eigin mætti. Nú hef ég sagt ykkur hvernig þið getið eignast þetta sanna líf,
It is the Spirit who gives life. The flesh profits nothing. The words that I speak to you are spirit, and are life.
64 en sumir ykkar trúa mér samt ekki.“(Jesús vissi frá byrjun hverjir það voru sem ekki trúðu, og hann vissi einnig hver mundi svíkja hann.)
But there are some of you who do not believe." For Yeshua knew from the beginning who they were who did not believe, and who it was who would betray him.
65 Hann bætti við og sagði: „Þetta átti ég við þegar ég sagði að enginn gæti komið til mín nema faðirinn leiddi hann til mín.“
He said, "For this cause have I said to you that no one can come to me, unless it is given to him by the Father."
66 Eftir þessi orð Jesú, fóru margir lærisveina hans frá honum fyrir fullt og allt.
At this, many of his disciples went back, and walked no more with him.
67 Jesús sagði þá við þá tólf: „En þið, ætlið þið líka að fara?“
Yeshua said therefore to the twelve, "You do not also want to go away, do you?"
68 Símon varð fyrir svörum: „Meistari, hvert ættum við að fara? Þú ert sá eini sem hefur orð eilífs lífs, (aiōnios g166)
Shimon Kipha answered him, "Lord, to whom would we go? You have the words of everlasting life. (aiōnios g166)
69 við trúum þér og vitum að þú ert hinn heilagi sonur Guðs.“
We have come to believe and know that you are the Holy One of God."
70 Þá sagði Jesús: „Ég útvaldi ykkur tólf, en einn ykkar er djöfull.“
Yeshua answered them, "Did I not choose you, the twelve, and one of you is a devil?"
71 Hér átti hann við Júdas, son Símonar Ískaríot, einn þeirra tólf, en sá varð síðar til þess að svíkja hann.
Now he spoke of Yehudah, the son of Shimon Sekariuta, for it was he who would betray him, being one of the twelve.
