Jóhannes 4
1 Þegar Drottni varð ljóst að farísearnir hefðu frétt að hann fengi fleiri lærisveina og skírði fleiri en Jóhannes
Now as soon as the Master was aware that the Pharisees had heard it said, "Jesus is gaining and baptizing more disciples than John"--
2 (Jesús skírði þó ekki sjálfur heldur lærisveinar hans),
though Jesus Himself did not baptize them, but His disciples did--
3 þá yfirgaf hann Júdeu og hélt aftur til Galíleu.
He left Judaea and returned to Galilee.
4 Á leiðinni þurfti hann að fara um Samaríu.
His road lay through Samaria,
5 Um hádegi kom hann í Samverjaþorp sem Síkar heitir, nálægt landi því sem Jakob gaf Jósef syni sínum, en þar er Jakobsbrunnur. Jesús var orðinn þreyttur eftir langa göngu og settist því við brunninn.
and so He came to Sychar, a town in Samaria near the piece of land that Jacob gave to his son Joseph.
Jacob's Well was there: and accordingly Jesus, tired out with His journey, sat down by the well to rest. It was about six o'clock in the evening.
7 Í sama bili kom þar að samversk kona til þess að sækja vatn. Jesús bað hana að gefa sér að drekka.
Presently there came a woman of Samaria to draw water. Jesus asked her to give Him some water;
8 Hann var einn þessa stundina, því að lærisveinar hans höfðu farið inn í þorpið til að kaupa mat.
for His disciples were gone to the town to buy provisions.
9 Konan varð undrandi á að Gyðingur skyldi biðja hana – konu og Samverja – um nokkuð, því að Gyðingar virtu þá ekki viðlits. Hún hafði orð á þessu við Jesú.
"How is it," replied the woman, "that a Jew like you asks me, who am a woman and a Samaritan, for water?" (For Jews have no dealings with Samaritans.)
10 Hann svaraði: „Ef þú þekktir gjöf Guðs og vissir, hver sá er sem biður þig um vatn að drekka, mundir þú biðja mig að gefa þér lifandi vatn.“
"If you had known God's free gift," replied Jesus, "and who it is that said to you, 'Give me some water,' you would have asked Him, and He would have given you living water."
11 „Þú hefur hvorki reipi né fötu og þessi brunnur er mjög djúpur, “sagði hún, „hvar ætlar þú að ná í þetta lifandi vatn?
"Sir," she said, "you have nothing to draw with, and the well is deep; so where can you get the living water from?
12 Ertu kannski meiri en Jakob forfaðir okkar, sem gaf okkur þennan brunn? Og hvernig ætlar þú að bjóða betra vatn en það sem hann sjálfur drakk og synir hans og kvikfé?“
Are you greater than our forefather Jacob, who gave us the well, and himself drank from it, as did also his sons and his cattle?"
13 Jesús svaraði henni og sagði að fólk þyrsti fljótlega aftur, þótt það drykki þetta vatn.
"Every one," replied Jesus, "who drinks any of this water will be thirsty again;
15 „Herra, “sagði konan, „gefðu mér þetta vatn svo að ég verði aldrei þyrst og þurfi ekki að fara hingað daglega eftir vatni.“
"Sir," said the woman, "give me that water, that I may never be thirsty, nor continually come all the way here to draw from the well."
16 „Farðu og náðu í manninn þinn, “sagði Jesús.
"Go and call your husband," said Jesus; "and come back."
17 „Ég er ekki gift, “svaraði konan. „Satt er það, “svaraði Jesús, „þú hefur átt fimm menn og þú ert ekki einu sinni gift þeim sem þú býrð með núna.“
"I have no husband," she replied. "You rightly say that you have no husband," said Jesus;
"for you have had five husbands, and the man you have at present is not your husband. You have spoken the truth in saying that."
19 „Herra, “sagði konan, „þú hlýtur að vera spámaður,
"Sir," replied the woman, "I see that you are a Prophet.
20 en segðu mér, af hverju segið þið, Gyðingar, að Jerúsalem sé eini staðurinn þar sem eigi að tilbiðja Guð? Við Samverjar höldum því fram að rétti staðurinn sé hér á Gerasímfjalli, þar sem forfeður okkar tilbáðu.“
Our forefathers worshipped on this mountain, but you Jews say that the place where people must worship is in Jerusalem."
21 „Kona, “svaraði Jesús, „sá tími kemur, þegar ekki skiptir máli hvort við tilbiðjum föðurinn hér eða í Jerúsalem. Spurningin er ekki hvar við tilbiðjum, heldur hvernig. Hverjum manni er nauðsynlegt að fá hjálp heilags anda til að geta tilbeðið Guð á réttan hátt og eftir hans vilja. Þið Samverjar biðjið í blindni, af því að þið þekkið hann ekki nema að litlu leyti, en við Gyðingar þekkjum hann því að heimurinn fær hjálpræðið frá okkur.“
"Believe me," said Jesus, "the time is coming when you will worship the Father neither on this mountain nor in Jerusalem.
You worship One of whom you know nothing. We worship One whom we know; for salvation comes from the Jews.
But a time is coming--nay, has already come--when the true worshippers will worship the Father with true spiritual worship; for indeed the Father desires such worshippers.
God is Spirit; and those who worship Him must bring Him true spiritual worship."
25 „Ja-á, “svaraði konan, „ég veit að Kristur kemur – Messías, eins og þið kallið hann – og þegar hann kemur mun hann útskýra þetta allt fyrir okkur.“
"I know," replied the woman, "that Messiah is coming--'the Christ,' as He is called. When He has come, He will tell us everything."
26 Þá sagði Jesús: „Ég er hann sem við þig tala.“
"I am He," said Jesus--"I who am now talking to you."
27 Rétt í þessu komu lærisveinar hans þar að. Þeir urðu undrandi að sjá hann á tali við konu, en enginn þeirra spurði hann þó hvers vegna eða um hvað þau hefðu verið að tala.
Just then His disciples came, and were surprised to find Him talking with a woman. Yet not one of them asked Him, "What is your wish?" or "Why are you talking with her?"
28 Konan lagði vatnskrúsina frá sér við brunninn, fór inn í þorpið og sagði við alla: „Komið! Sjáið manninn sem sagði mér allt, sem ég hef aðhafst! Ef til vill er hann Kristur!“
The woman however, leaving her pitcher, went away to the town, and called the people.
"Come," she said, "and see a man who has told me everything I have ever done. Can this be the Christ, do you think?"
30 Og fólkið streymdi út úr þorpinu til að hitta Jesú.
They left the town and set out to go to Him.
31 Meðan á þessu stóð hvöttu lærisveinarnir Jesú til að fá sér að borða,
Meanwhile the disciples were urging Jesus. "Rabbi," they said, "eat something."
32 en hann svaraði: „Nei, ég hef mat sem þið vitið ekki um.“
"I have food to eat," He replied, "of which you do not know."
33 „Hver gaf honum mat?“spurðu lærisveinarnir hver annan.
So the disciples began questioning one another. "Can it be," they said, "that some one has brought Him something to eat?"
34 Jesús útskýrði þetta og sagði: „Minn matur er að gera vilja Guðs, sem sendi mig, og fullkomna hans verk.
"My food," said Jesus, "is to be obedient to Him who sent me, and fully to accomplish His work.
35 Haldið þið að uppskeran hefjist ekki fyrr en í lok sumars, eða eftir fjóra mánuði? Lítið í kring um ykkur! Hvert sem litið er eru víðáttumiklir akrar, tilbúnir til uppskeru.
Do you not say, 'It wants four months yet to the harvest'? But look round, I tell you, and observe these plains-- they are already ripe for the sickle.
36 Sá sem uppsker fær laun og safnar ávöxtum til eilífs lífs, til þess að bæði sá sem sáir og sá sem uppsker geti glaðst saman. (aiōnios g166)
The reaper gets pay and gathers in a crop in preparation for the Life of the Ages, that so the sower and the reapers may rejoice together. (aiōnios g166)
37 Einn sáir en annar uppsker.
For it is in this that you see the real meaning of the saying, 'The sower is one person, and the reaper is another.'
38 Ég sendi ykkur til að uppskera þar sem þið hafið ekki sáð, aðrir hafa erfiðað, en þið fáið að bjarga uppskerunni.“
I sent you to reap a harvest which is not the result of your own labours. Others have laboured, and you are getting benefit from their labours."
39 Margir úr þessu samverska þorpi trúðu nú að Jesús væri Kristur vegna orða konunnar sem vitnaði: „Hann sagði mér allt sem ég hef aðhafst!“
Of the Samaritan population of that town a good many believed in Him because of the woman's statement when she declared, "He has told me all that I have ever done."
40 Fólkið kom út að brunninum til hans og bað hann að staldra við hjá sér. Hann dvaldist því þar í tvo daga, og miklu fleiri tóku trú eftir að hafa hlustað á hann.
When however the Samaritans came to Him, they asked Him on all sides to stay with them; and He stayed there two days.
Then a far larger number of people believed because of His own words,
42 Og við konuna sagði fólkið: „Það er ekki framar fyrir þín orð að við trúum, því að við höfum sjálf heyrt og vitum að þessi maður er í sannleika frelsari heimsins.“
and they said to the woman, "We no longer believe in Him simply because of your statements; for we have now heard for ourselves, and we know that this man really is the Saviour of the world."
43 Eftir tvo daga hélt Jesús áfram til Galíleu. Hann hafði áður sagt: „Spámaður er alls staðar mikils metinn nema í sínum heimahögum.“
After the two days He departed, and went into Galilee;
though Jesus Himself declared that a Prophet has no honour in his own country.
45 En fólkið í Galíleu tók honum samt vel, enda hafði það verið á páskahátíðinni í Jerúsalem og séð sum kraftaverka hans.
When however He reached Galilee, the Galilaeans welcomed Him eagerly, having been eye-witnesses of all that He had done in Jerusalem at the Festival; for they also had been to the Festival.
46 Á leið sinni um Galíleu kom Jesús til Kana, bæjarins þar sem hann hafði áður breytt vatninu í vín. Meðan hann var þar frétti embættismaður nokkur, sem bjó í Kapernaum, að Jesús væri kominn frá Júdeu. Sonur þessa manns var veikur og því fór faðirinn til Kana til að finna Jesú. Hann sárbað Jesú að koma með sér til Kapernaum og lækna son sinn, sem var nær dauða en lífi.
So He came once more to Cana in Galilee, where He had made the water into wine. Now there was a certain officer of the King's court whose son was ill at Capernaum.
Having heard that Jesus had come from Judaea to Galilee, he came to Him and begged Him to go down and cure his son; for he was at the point of death.
48 Jesús spurði hann: „Hvers vegna er það, getið þið ekki trúað nema þið fáið stöðugt að sjá ný kraftaverk?“
"Unless you and others see miracles and marvels," said Jesus, "nothing will induce you to believe."
49 En embættismaðurinn bað hann og sagði: „Herra, komdu áður en barnið mitt deyr!“
"Sir," pleaded the officer, "come down before my child dies."
50 Þá sagði Jesús: „Farðu heim til þín, sonur þinn lifir: “Maðurinn trúði honum og lagði af stað heim.
"You may return home," replied Jesus; "your son has recovered." He believed the words of Jesus, and started back home;
51 Á leiðinni mætti hann einum þjóna sinna, sem sagði honum þær gleðifréttir að syni hans væri batnað.
and he was already on his way down when his servants met him and told him that his son was alive and well.
52 Þá spurði maðurinn hvenær honum hefði farið að batna og svarið var: „Um eittleytið í gær fór hitinn skyndilega úr honum!“
So he inquired of them at what hour he had shown improvement. "Yesterday, about seven o'clock," they replied, "the fever left him."
53 Þá mundi faðirinn að það var einmitt á þeirri stundu sem Jesús hafði sagt við hann: „Sonur þinn lifir.“Þetta varð til þess að embættismaðurinn og allt hans heimafólk tók trú á Jesú.
Then the father recollected that that was the time at which Jesus had said to him, "Your son has recovered," and he and his whole household became believers.
54 Þetta var annað kraftaverkið sem Jesús vann í Galíleu, en það gerði hann við heimkomuna frá Júdeu.
This is the second miracle that Jesus performed, after coming from Judaea into Galilee.
