Jóhannes 12
1 Sex dögum fyrir páska kom Jesús til Betaníu, þar sem Lasarus bjó, sá sem hann hafði reist upp frá dauðum,
Six days before the Passover, Jesus came to Bethany, where Lazarus was, the man who had died and whom Jesus had raised from the dead.
2 og nú var haldin veisla Jesú til heiðurs. Marta þjónaði til borðs og Lasarus sat við sama borð og Jesús.
They prepared a supper for Jesus there. Martha was serving, and Lazarus was one of the people reclining at the table with him.
3 Þá var það að María tók fram krukku með dýrum ilmsmyrslum úr nardussafa og smurði fætur Jesú, og þurrkaði þá síðan með hári sínu. Við þetta fylltist húsið af sætum ilmi.
Then Mary took a pound of expensive ointment made of pure nard, anointed Jesus' feet, and wiped his feet with her hair. The house was filled with the fragrance of the ointment.
4 Júdas Ískaríot, einn lærisveina hans – sá sem síðar sveik hann – sagði þá:
Then one of his disciples, Judas Iscariot, Simon's son, who was about to betray him, said,
5 „Þetta ilmsmyrsl er gífurlega dýrt. Það hefði átt að selja það og gefa fátækum andvirðið.“
“Why was this ointment not sold for three hundred denarii and the money given to the poor?”
6 Þetta sagði hann ekki vegna þess að honum væri annt um fátæka, heldur sá hann um fjárreiður lærisveinanna og dró stundum undan til eigin þarfa.
(He said this not because he cared about the poor, but because he was a thief; he was the keeper of the moneybag and would pilfer what was put into it.)
7 Jesús svaraði: „Láttu hana í friði. Hún var að undirbúa útför mína.
So Jesus said, “Leave her alone; she has kept this ointment for the day of my burial.
8 Þú getur hjálpað fátækum, en samvistir okkar eru brátt á enda.“
For you always have the poor with you, but you will not always have me.”
9 Þegar almenningur í Jerúsalem frétti að Jesús væri að koma, flykktist fólk til að sjá hann og Lasarus – þann sem hann reisti upp frá dauðum.
Meanwhile a large crowd of the Jews found out that Jesus was there, so they came not only because of Jesus but also to see Lazarus, whom he had raised from the dead.
10 Af þessari ástæðu ákváðu æðstu prestarnir að taka Lasarus líka af lífi,
So the chief priests plotted to kill Lazarus also,
11 því að hans vegna höfðu margir framámenn yfirgefið þá og voru farnir að trúa því að Jesús væri Kristur.
because on account of him many of the Jews were going over to Jesus and believing in him.
12 Daginn eftir flaug sú frétt um alla borgina að Jesús væri á leiðinni til Jerúsalem. Tóku þá margir hátíðargestanna pálmagreinar sér í hönd, gengu niður veginn á móti honum og hrópuðu: „Frelsarinn! Frelsarinn! Guð blessi konung Ísraels! Dýrð sé Guði!“
On the next day, when a large crowd that had come to the feast heard that Jesus was coming to Jerusalem,
they took palm branches and went out to meet him. They were crying out, “Hosanna! Blessed is he who comes in the name of the Lord, the King of Israel!”
14 Jesús hafði ungan asna að reiðskjóta og rættist þar með spádómur er þannig hljóðar:
Finding a young donkey, Jesus sat on it, just as it is written,
15 „Óttist ekki, Ísraelsmenn, því að konungur ykkar kemur til ykkar, hógvær og ríðandi á ösnufola!“
“Do not be afraid, daughter of Zion. Behold, yoʋr king is coming, sitting on a donkey's colt.”
16 (Lærisveinar hans skildu ekki að nú var þessi spádómur að rætast. En þegar Jesús var farinn til dýrðar sinnar á himnum, áttuðu þeir sig á hve margir spádómar höfðu ræst fyrir augum þeirra, án þess að þeir veittu því athygli.)
(His disciples did not understand these things at first, but when Jesus was glorified, they remembered that these things were written about him, and that these things had been done to him.)
17 Fólkið, sem sá Jesú reisa Lasarus upp frá dauðum, sagði frá þeim atburði,
Now the crowd that had been with him when he called Lazarus out of the tomb and raised him from the dead was testifying about it.
18 og það varð til þess að margir fóru út til móts við Jesú – fólkið hafði heyrt um þetta stórkostlega kraftaverk.
That is why a crowd went out to meet him, because they heard he had done this sign.
19 Þá sögðu farísearnir hver við annan: „Við höfum tapað! Sjáið þið: Allur heimurinn eltir hann!“
So the Pharisees said to one another, “You see that you are achieving nothing. Behold, the world has gone after him.”
20 Grikkir nokkrir, sem komnir voru til Jerúsalem á páskahátíðina,
Now there were some Greeks among those who went up to worship at the feast.
21 heimsóttu Filippus, en hann var frá Betsaída. „Herra, “sögðu þeir við hann, „okkur langar að hitta Jesú.“
They came to Philip, who was from Bethsaida of Galilee, and requested of him, “Sir, we would like to see Jesus.”
22 Filippus sagði Andrési frá þessu og fóru þeir báðir til Jesú til að láta hann vita.
Philip went and told Andrew, and in turn Andrew and Philip told Jesus.
23 Jesús svaraði þeim og sagði, að nú væri komið að því að hann sneri aftur til dýrðar sinnar á himnum og bætti síðan við: „Ég verð að falla og deyja líkt og hveitikornið, sem fellur í moldina og deyr. Ef ég dey ekki, þá verð ég einsamall, eins og yfirgefið fræ, en dauði minn mun hins vegar leiða af sér mörg ný „hveitikorn“– ríkulega uppskeru, því margir munu eignast nýtt líf.
Jesus replied to them, “The hour has come for the Son of Man to be glorified.
Truly, truly, I say to you, unless a grain of wheat falls to the ground and dies, it remains alone; but if it dies, it bears much fruit.
25 Ef þið elskið líf ykkar hér á jörðinni, þá tapið þið því, en ef þið fórnið því, þá eignist þið eilífa dýrð í staðinn. (aiōnios g166)
Whoever loves his life will lose it, but whoever hates his life in this world will keep it for eternal life. (aiōnios g166)
26 Ef þessir Grikkir vilja verða lærisveinar mínir, segið þeim þá að koma og fylgja mér, því að þjónar mínir verða að vera þar sem ég er. Ef þeir fylgja mér, mun faðirinn heiðra þá.
If anyone wants to serve me, he must follow me; and where I am, there will my servant be also. If anyone serves me, the Father will honor him.”
27 Nú er sál mín sárhrygg. Ætti ég þá að biðja svo: „Faðir, hlífðu mér við því sem bíður mín?“Nei, það er einmitt ástæðan til þess að ég kom.
“My soul is now troubled. And what shall I say? ‘Father, save me from this hour’? No, it is for this reason that I have come to this hour.
28 Faðir, gerðu nafn þitt dýrlegt.“Þá kom rödd af himni, sem sagði: „Ég hef þegar gert það dýrlegt og mun aftur gera það dýrlegt.“
Father, glorify yoʋr name.” Then a voice came from heaven: “I have glorified it, and will glorify it again.”
29 Mannfjöldinn heyrði röddina og héldu sumir að það hefði verið þruma, en aðrir sögðu að engill hefði talað við hann.
When the crowd standing there heard the voice, they said it was thunder. Others said, “An angel has spoken to him.”
30 Þá sagði Jesús við fólkið: „Röddin kom ykkar vegna, en ekki mín vegna.
Jesus responded, “This voice has come not for my sake, but for your sake.
31 Nú er stund dómsins runnin upp yfir þennan heim. Og þá verður Satan, höfðingja þessa heims, varpað á dyr.
Now is the judgment of this world. Now the ruler of this world will be cast out.
32 Ég verð hafinn upp (á krossinum) og mun draga alla til mín.“
And when I am lifted up from the earth, I will draw all people to myself.”
33 Með þessum orðum gaf hann til kynna hvernig hann myndi deyja.
(He said this to indicate the kind of death he was going to die.)
34 „Býstu við dauða þínum?“spurði fólkið. „Okkur skilst að Kristur eigi að lifa að eilífu og að hann muni aldrei deyja. Af hverju segirðu að hann muni deyja? Um hvaða Krist ertu að tala?“ (aiōn g165)
The crowd responded to him, “We have heard from the law that the Christ remains forever, so how can yoʋ say, ‘The Son of Man must be lifted up’? Who is this ‘Son of Man’?” (aiōn g165)
35 Jesús svaraði: „Enn um sinn mun ljós mitt skína á meðal ykkar. Gangið því í ljósinu meðan hægt er, áður en myrkrið skellur á, því eftir það getið þið ekki lengur ratað rétta leið.
Jesus said to them, “The light is with you for a little while longer. Walk while you have the light, so that the darkness will not overtake you. He who walks in the darkness does not know where he is going.
36 Trúið á ljósið meðan tími er til og þá verðið þið ljósberar.“Að svo mæltu yfirgaf Jesús þá og faldi sig fyrir þeim.
While you have the light, believe in the light, so that you will become sons of light.” After saying these things, Jesus went away and was hidden from them.
37 Þrátt fyrir öll kraftaverkin sem hann hafði gert, trúðu fæstir því, af mannfjöldanum, að hann væri Kristur.
Although he had done so many signs in their presence, they did not believe in him.
38 Þetta kom heim og saman við það sem Jesaja spámaður hafði sagt: „Drottinn, hver mun trúa okkur? Hver mun líta á hin miklu kraftaverk sem vitnisburð um þig?“
This was to fulfill what had been spoken by the prophet Isaiah: “Lord, who has believed our report? And to whom has the arm of the Lord been revealed?”
39 Þeir gátu sem sagt ekki trúað, enda hafði Jesaja einnig spáð eftirfarandi:
For this reason they could not believe, for again Isaiah said,
40 „Guð hefur blindað augu þeirra og hert hjörtu þeirra, svo að þeir hvorki sjá né skilja, til að þeir snúi sér til mín og ég geti læknað þá.“
“He has blinded their eyes and hardened their hearts, lest they should see with their eyes and understand with their hearts and turn back, and I would heal them.”
41 Þessi orð Jesaja voru spádómur um Jesú, því að hann hafði séð dýrð Krists í sýn.
Isaiah said these things when he saw the Lord's glory and spoke about him.
42 Samt trúðu ýmsir af leiðtogum þjóðarinnar að Jesús væri Kristur. En þeir vildu ekki láta það í ljós af ótta við að farísearnir bönnuðu þeim að sækja guðsþjónustur í samkomuhúsunum.
Nevertheless, many even among the rulers believed in him, but because of the Pharisees they would not declare it openly, so that they would not be put out of the synagogue.
43 Hrós manna var þeim meira virði en dýrð Guðs.
For they loved the glory that comes from men more than the glory that comes from God.
44 Nú hrópaði Jesús: „Sá sem trúir mér, trúir sjálfum Guði sem sendi mig.
Then Jesus cried out, “Whoever believes in me, believes not in me but in him who sent me.
45 Þegar þið sjáið mig, sjáið þið þann sem sendi mig.
And whoever sees me sees him who sent me.
46 Ég er ljós sem kom til að skína í þessum dimma heimi, svo að þeir sem mér treysta, þurfi ekki framar að ganga í myrkrinu.
I have come into the world as light, so that no one who believes in me will remain in darkness.
47 Ég dæmi ekki þá sem óhlýðnast orðum mínum, því að ég kom til að frelsa heiminn en ekki til að dæma hann.
If anyone hears my words and does not believe, I do not judge him; for I did not come to judge the world, but to save the world.
48 Þeir sem hafna mér og mínum boðskap, verða dæmdir á degi dómsins, eftir sannleikanum sem ég hef flutt.
He who rejects me and does not receive my words has a judge; the word I have spoken will judge him on the last day.
49 Það sem ég hef sagt eru ekki mín orð, heldur hef ég flutt ykkur það sem faðir minn bauð mér að segja.
For I have not spoken on my own authority, but the Father who sent me gave me a commandment as to what I should say and what I should speak.
