1 Korintubréf 15
1 Kæru vinir, nú vil ég minna ykkur á kjarna fagnaðarerindisins. Hann hefur ekki breyst – það er sami góði boðskapurinn sem ég flutti ykkur forðum. Þið tókuð við honum með fögnuði og gerið enn, því að trú ykkar er grundvölluð á þessum dásamlega boðskap.
NOW I make known unto you, brethren, the gospel which I have preached unto you, and which ye have received, in which also ye have stood fast;
2 Hann mun verða ykkur til hjálpræðis ef þið haldið fast í trúna, annars ekki til neins.
by which also ye are saved; if ye cleave to that word I have preached to you, except haply ye have believed in vain.
3 Ég sagði ykkur þegar frá byrjun, eins og mér hafði verið kennt, að Kristur dó vegna synda okkar – alveg eins og Biblían hafði sagt fyrir.
For I delivered to you among the first things that which I also had received, that Christ died for our sins, according to the scriptures;
4 Hann var grafinn og reis á þriðja degi frá dauðum, eins og spámennirnir höfðu talað um.
and that he was buried, and that he rose again the third day according to the scriptures:
5 Eftir það birtist hann Pétri og því næst hinum postulunum.
and that he was seen of Cephas, then of the twelve:
6 Síðan sáu hann meira en fimm hundruð trúbræður okkar í einu og eru flestir þeirra á lífi enn í dag.
afterwards he appeared before five hundred brethren at once; of whom the greater number remain alive unto this hour, but some also are gone to rest.
7 Þá birtist hann líka Jakobi og loks postulunum öllum.
Afterwards he was seen of James; then of all the apostles.
8 Síðast allra birtist hann svo mér, löngu síðar – eins og ég hefði fæðst of seint –
And last of all he was seen also by me, who am but as an abortion.
9 því að ég er sístur allra postulanna og reyndar ætti ég alls ekki að kallast postuli, því að ég ofsótti söfnuðinn – kirkju Guðs.
For I am the least of the apostles, who am not meet to be called an apostle, because I persecuted the church of God.
10 En það sem ég er nú, er allt því að þakka að Guð veitti mér óverðskuldaða miskunn og náð. Það varð ekki heldur til einskis, því ég hef lagt harðar að mér en nokkur hinna postulanna. Slíkt er þó ekki mér að þakka heldur hefur Guð komið því til leiðar.
But by the grace of God I am what I am: and his grace which was given to me was not in vain; but I laboured more abundantly than they all; yet not I, but the grace of God which was with me.
11 Það skiptir ekki máli hver hefur unnið mest, ég eða þeir, mikilvægast er að við fluttum ykkur gleðiboðskapinn og að þið trúðuð honum.
Therefore whether I or they, so we preach, and so ye believed.
12 En bíðið nú við! Hvernig stendur á því að sum ykkar segja að hinir dauðu muni ekki lifna á ný, fyrst þið trúið boðskap okkar um að Kristur sé upprisinn frá dauðum?
But if Christ be preached that he rose from the dead, how say some among you, that there is no resurrection of the dead?
13 Ef ekki er til upprisa dauðra, þá hlýtur Kristur að liggja dáinn í gröf sinni.
But if there is no resurrection of the dead, neither is Christ risen:
14 Og sé hann ekki upprisinn, þá höfum við predikað til ónýtis og þá er trú ykkar og traust á Guði einskis virði, og allt vonlaust!
and if Christ be not risen, vain indeed is our preaching, and vain also your faith.
15 Þá erum við postularnir allir lygarar, því að við höfum staðhæft að Guð hafi reist Krist úr gröfinni – það er þá auðvitað ósatt ef dauðir geta ekki risið upp.
Yea, and we also are found false witnesses for God; because we have testified on the behalf of God, that he raised up Christ: whom he raised not up, if indeed the dead are not raised.
16 Ef þeir geta það ekki, þá er Kristur ekki heldur upprisinn.
For if the dead are not raised, neither is Christ risen:
17 Þá er líka trú ykkar, að Guð geti hjálpað ykkur og frelsað, tóm vitleysa og þið þar með enn ofurseld bölvun syndarinnar.
and if Christ be not risen, your faith is vain; ye are yet in your sins.
18 Þá eru þeir allir glataðir, sem dáið hafa í trú á upprisu Krists,
Then also they who have fallen asleep in Christ have perished.
19 og við sem nú trúum vonlaus og aumust allra manna.
If in this life only we have hope in Christ, we are more miserable than all other men.
20 Nei og aftur nei! Kristur er svo sannarlega upprisinn! Hann er hinn fyrsti allra þeirra sem eiga eftir að rísa upp frá dauðum.
But now is Christ risen from the dead, and become the first-fruit of those who have fallen asleep.
21 Dauðinn kom inn í þennan heim vegna syndar eins manns Adams, en fyrir tilverknað Krists er nú til upprisa dauðra.
For since by man came death, by man came also the resurrection of the dead.
22 A sama hátt og allir deyja vegna þess að þeir eru afkomendur Adams, svo munu og allir þeir sem tilheyra Kristi, rísa upp frá dauðum.
For as in Adam all are dead, so also in Christ shall all be made alive.
23 Þó hver í réttri röð: Kristur fyrst, og síðan – er Kristur kemur aftur – munu allir sem honum tilheyra rísa upp til lífsins á ný.
But every one in his own rank: Christ the first-fruit; afterwards those that are Christ’s at his appearing.
24 Þegar hann hefur lagt að velli alla óvini sína, koma endalokin og hann afhendir Guði föður konungsvald sitt.
Then cometh the end, when he shall deliver up the kingdom to God, and the Father; when he shall have destroyed every dominion and every authority and power.
25 Kristur mun verða konungur uns hann hefur sigrað alla óvini sína,
For he must reign, until he hath put all enemies under his feet.
26 þar á meðal síðasta óvininn, dauðann.
The last enemy shall be destroyed, death.
27 Guð gefur Kristi allt vald á himni og jörðu, en Kristur ríkir þó auðvitað ekki yfir Guði föður, sem gaf honum þetta vald og ráð.
For he hath put all things under his feet. But when he saith, that all things are put under him, it is evident that there is an exception of him, who subjected all things to him.
28 Þegar Kristur hefur loks unnið sigur á öllum óvinum sínum, mun hann, sonur Guðs, fela allt undir vald föðurins, svo að Guð, sem hefur gefið honum sigur yfir öllu, mun verða allsráðandi og æðstur.
But when he shall have put all things under him, then also the Son himself shall be subjected to him who put all things under him, that God may be all in all.
29 Til hvers eru menn að láta skíra sig fyrir þá dánu, ef dánir menn rísa alls ekki upp?
Else what will they do who are baptised? for the dead, if wholly dead they rise no more. Why are they then baptised for the dead?
30 Og hvers vegna ættum við þá sífellt að leggja líf okkar í hættu?
and why do we also expose ourselves to danger every hour?
31 Dag hvern er ég í bráðri lífshættu. Það er eins satt og ég er hreykinn af því að hafa leitt ykkur til trúar á Drottin, Jesú Krist.
I solemnly declare by all the joy over you which I have in Christ Jesus our Lord, I die daily.
32 Og hvaða vit væri þá í því að berjast við óargadýr, eins og í Efesus, ef það væri aðeins til þess að hljóta ávinning í þessu lífi? Ef Drottinn vekur okkur ekki upp frá dauðum þá skulum við bara borða, drekka, vera glöð og njóta líðandi stundar, því að á morgun deyjum við og þá er allt búið!
If after the manner of men I have fought with wild beasts at Ephesus, of what advantage would it be to me, if the dead did not rise again? shall we eat and drink; because to-morrow we die?
33 Nei, látið ekki þá sem svona tala blekkja ykkur. Ef þið hlustið á þá, þá farið þið fljótlega að líkja eftir þeim.
Be not deceived: evil conversations corrupt good manners.
34 Verið á verði og syndgið ekki. Ykkur til blygðunar segi ég: Sum ykkar eru hreint ekki kristin og hafa aldrei kynnst Guði í raun og veru.
Awake as the righteous, and sin not; for some have an ignorance of God: I speak this to your shame.
35 Nú kann einhver að spyrja: „Hvernig munu dauðir rísa upp? Hvers konar líkama munu þeir fá?“
But will any man say, How are the dead raised up? and with what body do they come?
36 Svona spurning er óþörf. Líttu á garðinn þinn. Þegar þú sáir fræi í mold, þá verður það ekki að jurt nema það deyi fyrst.
Thou fool! what thou sowest is not quickened except it die:
37 Græni sprotinn, sem springur út úr fræinu, er harla ólíkur fræinu sem þú sáðir. Það sem þú sáðir í moldina var örsmátt korn – hvort sem það var hveiti eða eitthvað annað.
and that which thou sowest, thou sowest not the body which shall be afterwards, but the bare grain, perhaps of wheat, or of some of the other seeds:
38 Síðan gefur Guð því nýjan líkama, einmitt af þeirri gerð sem hann sjálfur vill. Af hverri frætegund vex sérstök jurt, ólík öðrum tegundum.
but God giveth it a body as he pleaseth, and to each of the seeds its peculiar body.
39 Rétt eins og til eru mismunandi tegundir jurta, þannig eru til mismunandi gerðir holds: Menn, dýr, fiskar, fuglar – allt er þetta sitt með hverju móti.
All flesh is not the same flesh: but there is one kind of flesh of men, and another flesh of cattle, and another of fishes, and another of birds.
40 Englarnir á himnum hafa líkama, sem eru gjörólíkir okkar. Fegurð þeirra og vegsemd er önnur en fegurð og vegsemd okkar.
Also there are celestial bodies, and bodies terrestrial: but the glory of the celestial is one, and that of the terrestrial another.
41 Sólin er dýrleg í ljóma sínum, og tunglið og stjörnurnar eru það líka, en þó á annan hátt, og innbyrðis ber stjarna af stjörnu í birtu og ljóma.
There is one glory of the sun; and another glory of the moon, and another glory of the stars: for star differeth from star in glory.
42 Á sama hátt eru jarðneskir líkamar okkar, sem deyja og rotna, ólíkir þeim líkömum sem við fáum í upprisunni, því að þeir munu aldrei deyja.
So also is the resurrection of the dead. It is sown in corruption; it is raised in incorruption:
43 Þeir líkamar sem við höfum nú, valda okkur oft erfiðleikum, því að þeir sýkjast, hrörna og deyja, en í upprisunni munu þeir breytast á dýrlegan hátt. Nú eru þeir veikbyggðir og dauðlegir, en þá verða þeir þrungnir lífskrafti.
it is sown in dishonour; it is raised in glory: it is sown in weakness; it is raised in power:
44 Í dauðanum eru þeir mannlegir líkamar, en í upprisunni himneskir líkamar.
it is sown an animal body; it is raised a spiritual body. There is an animal body, and there is a spiritual body.
45 Biblían segir að hinum fyrsta manni, Adam, hafi verið gefinn jarðneskur líkami en Kristur er meira en það, því að hann er lífgefandi andi.
And so it is written, There was a first man Adam a living soul; a last Adam a quickening spirit.
46 Sem sagt: Fyrst höfum við jarðneskan líkama, en síðan gefur Guð okkur andlegan, himneskan líkama.
But that which is spiritual was not first, but that which is animal; and afterward that which is spiritual.
47 Adam var myndaður af efnum jarðar, en Kristur kemur af himnum.
The first man was of the earth, earthly; the second man was the Lord from heaven.
48 Sérhver maður hefur líkama af sömu gerð og Adam, úr jarðnesku efni, en allir sem Kristi tilheyra, munu hljóta sams konar líkama og hann – himneskan líkama.
As is the earthly, so are they also that are earthly: and as is the heavenly, such also are they that are heavenly.
49 Eins og við nú höfum sams konar líkama og Adam, munum við í upprisunni fá sams konar líkama og Kristur.
And as we have borne the image of the earthly, we shall also bear the image of the heavenly.
50 Því segi ég ykkur, kæru vinir, jarðneskur líkami úr holdi og blóði getur ekki komist inn í guðsríki, því að okkar dauðlegu líkamar geta ekki lifað að eilífu.
But this I say, brethren, that flesh and blood cannot inherit the kingdom of God: neither doth corruption inherit incorruption.
51 En nú segi ég ykkur furðulegan og dásamlegan leyndardóm: Við munum ekki öll deyja, en þó munum við öll fá nýjan líkama – við munum umbreytast! Allt mun þetta gerast á svipstundu, þegar síðasti lúðurinn hljómar.
Behold, I shew you a mystery; we shall not indeed all sleep, but we shall all be changed,
52 Þá munu allir kristnir menn, sem dánir eru, rísa upp, íklæddir nýjum líkömum, sem aldrei hrörna eða deyja. Þeir sem þá verða enn á lífi, munu allt í einu umbreytast og fá nýjan líkama eins og hinir.
in a moment, in the twinkling of an eye, at the last trump: for the trumpet shall sound, and the dead shall be raised incorruptible, and we shall be changed.
53 Þessir jarðnesku dauðlegu líkamar okkar, sem við berum nú, verða að umbreytast í himneska líkama sem aldrei deyja.
For that which is corruptible must put on incorruption, and that which is mortal must put on immortality.
54 Þegar þetta gerist, munu rætast þessi orð Biblíunnar: „Dauðinn er uppsvelgdur í sigur.
So when that which is corruptible shall have put on incorruption, and that which is mortal shall have put on immortality, then shall come to pass the saying which is written, Death is swallowed up in victory.
55 Dauði, hvar er sigur þinn? Hvar er broddur þinn?“Syndin – broddurinn sem veldur dauða – verður þá orðin að engu og lögmálið, sem afhjúpar syndir okkar, mun ekki lengur dæma okkur. (Hadēs g86)
O death, where is thy sting? O grave, where is thy victory? (Hadēs g86)
The sting of death is sin; and the strength of sin is the law.
57 Þökkum Guði fyrir allt þetta. Það er Guð sem gefur okkur sigurinn fyrir Drottin, Jesú Krist.
But thanks be to God, who giveth us the victory through our Lord Jesus Christ.
58 Kæru vinir – framtíðarsigurinn er tryggður! Verið því sterk, óbifanleg, sístarfandi fyrir Drottin, og vitið að ekkert, sem þið gerið fyrir hann, er til einskis.
Wherefore, my beloved brethren, be stedfast, unmoveable, always abounding in the work of the Lord, knowing that your labour is not in vain in the Lord.
