Példabeszédek 14

1 Az asszonyok legbölcsebbike fölépítette házát, de az oktalanság önkezeivel lerontja.

Mũtumia mũũgĩ nĩ gwaka akaga nyũmba yake, no mũtumia mũkĩĩgu nĩgũtharia atharagia nyũmba yake na moko make mwene.

2 Egyenességében jár, a ki az Örökkévalót féli, de álnok az útjain, a ki őt megveti.

Mũndũ ũrĩa ũthiiaga na mĩthiĩre mĩrũngĩrĩru nĩwe mwĩtigĩri Jehova, no ũrĩa mĩthiĩre yake ĩrĩ mĩhĩtanu nĩamũmenete.

3 Az oktalannak szájában a gőgnek vesszeje van, de a bölcsek ajkai megőrzik őket,

Mĩario ya mũndũ mũkĩĩgu nĩ rũthanju rwa kũmũhũũra, no mĩromo ya arĩa oogĩ nĩĩmagitagĩra.

4 Ökrök híján tiszta a jászol, de termések bősége a marha erejében van.

Kũrĩa gũtarĩ ndegwa mĩharatĩ ĩkoragwo ĩrĩ mĩtheru, no maciaro maingĩ moimanaga na hinya wa ndegwa.

5 Hűséges tanú nem hazudik, de hazugságokat terjeszt hazug tanú.

Mũira mwĩhokeku ndaheenanagia, no mũira wa maheeni aaragia o maheeni.

6 Keresett a csúfoló bölcsességet, de nincs, az értelmesnek azonban könnyű a tudás.

Mũnyũrũrania acaragia ũũgĩ na ndangĩwona, no kũgĩa na ũmenyo nĩ ũhũthũ kũrĩ mũndũ ũrĩa ũkũũranaga maũndũ.

7 Menj el a balga ember közeléből, és nem ismerted meg tudásnak ajkait,

Ikara kũraya na mũndũ mũkĩĩgu, nĩgũkorwo ndũrĩ ũmenyo ũngĩona kuuma mĩromo-inĩ yake.

8 Az okosnak bölcsessége: érteni az útját, de a balgák oktatalansága csalárdság.

Ũũgĩ wa arĩa abaarĩrĩri nĩũtũmaga mamenye ũhoro wa njĩra ciao, no ũrimũ wa andũ arĩa akĩĩgu nĩũmahĩtithagia.

9 Az oktalanok közt tolmács a bűn és az egyenesek közt a jóakarat.

Andũ arĩa akĩĩgu manyũrũragia horohio ya mehia, no ũtugi wonekaga harĩ arĩa arũngĩrĩru.

10 A szív ismeri önmagának keservét, és örömébe nem vegyül idegen.

Ngoro o yothe nĩyũũĩ ũrũrũ wayo, o na gĩkeno-inĩ kĩayo gũtirĩ mũndũ ũngĩnyiitanĩra nayo.

11 A gonoszok háza megsemmisül, de az egyenesek sátra virul.

Nyũmba ya mũndũ mwaganu nĩĩkanangwo, no hema ya mũndũ mũrũngĩrĩru nĩĩkagaacĩra.

12 Van út, mely egyenes az ember előtt, de a vége – halálnak útjai.

Kũrĩ njĩra mũndũ onaga ta yagĩrĩire, no marigĩrĩrio mayo yerekagĩria mũndũ o gĩkuũ-inĩ.

13 Nevetés közt is fájhat a szív, és az örömnek vége bánat.

O na hĩndĩ ya gũtheka ngoro no ĩkorwo ĩgĩtuura, na gĩkeno no kĩrigĩrĩrie na kĩeha.

14 Saját útjaiból lakik jól a tévedt szívű, az övéiből a jó ember.

Andũ arĩa matarĩ ehokeku nĩmakarĩhwo kũna nĩ ũndũ wa mĩthiĩre yao, nake mũndũ mwega aheo kĩheo kũringana na mĩthiĩre yake.

15 Az együgyű minden szónak hisz, de az okos ügyel lépésére.

Mũndũ ũtarĩ ũũgĩ etĩkagia ũndũ o wothe, no mũndũ mũbaarĩrĩri nĩacũũranagia ũhoro wa makinya make.

16 A bölcs fél és kerüli a rosszat, de a balga fölháborodik és elbizakodik.

Mũndũ mũũgĩ nĩetigagĩra Jehova na akeherera ũũru, no mũndũ mũkĩĩgu ekaga maũndũ na kwĩgerera atekũmenyerera ũndũ.

17 A hirtelen haragú oktalanságot követ el, és a fondorlatok embere meggyűlöltetik.

Mũndũ ũhiũhaga kũrakara ekaga maũndũ ma ũrimũ, nake mũndũ mwara nĩamenagwo.

18 Birtokul nyertek az együgyűek oktalanságot, de az okosok körülfogják a tudást.

Andũ arĩa matarĩ ũũgĩ magayaga ũrimũ, no arĩa abaarĩrĩri mahumbagwo thũmbĩ ya ũmenyo.

19 Legörnyedtek a rosszak a jók előtt és a gonoszok az igaznak kapuinál.

Andũ arĩa ooru nĩmakainamĩrĩra harĩ arĩa ega, na arĩa aaganu mainamĩrĩre ihingo-inĩ cia arĩa athingu.

20 Társánál is gyűlöletessé válik a szegény, de a gazdagnak barátai sokan vannak.

Andũ arĩa athĩĩni mathũũragwo o na nĩ andũ a itũũra rĩao, no itonga irĩ arata aingĩ.

21 A ki gúnyolódik felebarátján, vétkezik, de a ki könyörül a szegényeken, boldog az.

Mũndũ ũrĩa ũmenaga mũndũ wa itũũra rĩake nĩ kwĩhia ehagia, no kũrathimwo nĩ ũrĩa ũiguagĩra athĩĩni tha.

22 Nemde eltévelyegnek a rosszat koholók, de szeretetet és hűséget találnak a jót koholók.

Andũ arĩa mathugundaga ũũru githĩ ti njĩra mahĩtagia? No arĩa mabangaga maũndũ mega monaga ũtugi na wĩhokeku.

23 Minden fáradalomból nyereség származik, de az ajkak beszédje csak hiányra visz.

Wĩra wothe wa hinya ũrehaga uumithio, no mĩario mĩtheri ĩrehaga o ũthĩĩni.

24 A bölcsek koronája a gazdagságuk, a balgák oktalansága oktalanság.

Ũtonga wa andũ arĩa oogĩ nĩguo thũmbĩ yao, no ũrimũ wa andũ akĩĩgu ũciaraga ũrimũ.

25 Lelkeket ment meg az igaz tanú, de hazugságokat terjeszt a csalárd.

Mũira mwĩhokeku nĩahonokagia mĩoyo, no mũira wa maheeni nĩ mũheenania.

26 Az istenfélelemben erős bizalom van, fiainak is menedékük lesz.

Mũndũ ũrĩa wĩtigagĩra Jehova arĩ na kĩĩhitho kĩrũmu, o na ciana ciake nĩho irĩũragĩra.

27 Az istenfélelem életforrás, hogy távozzunk a halál tőreitől.

Gwĩtigĩra Jehova nĩ gĩthima kĩa muoyo, kũhũndũraga mũndũ kuuma mĩtego-inĩ ya gĩkuũ.

28 Abban, hogy sok a nép, van a király dísze, és a nemzet fogytában a fejedelem rettegése.

Ũingĩ wa andũ nĩguo riiri wa mũthamaki, no mũnene ũtarĩ andũ a gwatha nĩ mwanangĩku.

29 A késedelmes haragú nagy értelmességű, de a hirtelen indulatú oktalanságot visz el.

Mũndũ mũkirĩrĩria arĩ ũmenyo mũingĩ, no mũndũ ũhiũhaga kũrakara onanagia ũrimũ.

30 A testnek élete a szelíd szív, de a csontok rothadása a vakbuzgalom.

Ngoro ĩrĩ na thayũ ĩheaga mwĩrĩ muoyo, no ũiru ũbuthagia mahĩndĩ.

31 A ki nyomorgatja a szegényt, az káromolta alkotóját, de tiszteli őt, a ki könyörül a szűkölködőn.

Mũndũ ũrĩa ũhinyagĩrĩria athĩĩni nĩkũnyarara anyararaga Ũrĩa wamombire, no ũrĩa wothe ũiguagĩra athĩĩni tha, nĩ Ngai atĩĩaga.

32 Szerencsétlenségében eltaszíttatik a gonosz, de halálakor is bízik az igaz.

Rĩrĩa mũtino woka, arĩa aaganu matungumanagio thĩ, no arĩa athingu, o na gĩkuũ-inĩ makoragwo marĩ na rĩũrĩro.

33 Az értelmesnek szívében bölcsesség nyugszik, de a balgák közepében kitudódik.

Ũũgĩ nĩ ũikaraga ngoro-inĩ ya ũrĩa ũũĩ gũkũũrana maũndũ, o na gatagatĩ ka irimũ nĩwĩmenyithanagia.

34 Igazság felemeli a nemzetet, de a népek gyalázata a vétek.

Ũthingu nĩgũtũũgĩria ũtũũgagĩria rũrĩrĩ, no mehia nĩ gĩconoko harĩ andũ o othe.

35 A király jóakarata az eszes szolgáé, de haragja lesz a szégyenletesé.

Mũthamaki nĩakenagio nĩ ndungata njũgĩ, no nĩangʼũrĩkagio nĩ ndungata ĩrĩa ĩmũconorithagia.