< यूहन्ना 6 >

1 इन बातों के बाद मसीह येशु गलील अर्थात् तिबेरियॉस झील के उस पार चले गए.
Hiche jeh chun Yeshua chun Galilee dillen (Tiberias dillen tiajong kihe) agalkaiyin alangkhat gal langa chun achetan ahi.
2 उनके द्वारा रोगियों को स्वास्थ्यदान के अद्भुत चिह्नों से प्रभावित एक बड़ी भीड़ उनके साथ हो ली.
Chuin mihonpi tamtah'in, melchih na kidang abolho leh anaho asuhdam amu jeh'u chun achena chan'a anung ajui tauve.
3 मसीह येशु पर्वत पर जाकर वहां अपने शिष्यों के साथ बैठ गए.
Chuin Yeshua chu mol chung khat'a akal touvin, aseijui ho toh atoukhom'uvin ahi.
4 यहूदियों का फ़सह उत्सव पास था.
Hichu Judah ho kalchuh kut nikho koncha ahitai.
5 जब मसीह येशु ने बड़ी भीड़ को अपनी ओर आते देखा तो फ़िलिप्पॉस से पूछा, “इन सबको खिलाने के लिए हम भोजन कहां से मोल लेंगे?”
Hichun mihonpi tamtah ama henglam jon'a ahung'u chu Yeshuan amun Philip jah'a, “Mipi hijat nehding changlhah hoiya ichoh dingu hitam,” ati.
6 मसीह येशु ने यह प्रश्न उन्हें परखने के लिए किया था क्योंकि वह जानते थे कि वह क्या करने पर थे.
Hiche hi Philip patep na a asei ahibouve, aman abol ding ageltoh sa ahitai.
7 फ़िलिप्पॉस ने उत्तर दिया, “दो सौ दीनार की रोटियां भी उनके लिए पर्याप्‍त नहीं होंगी कि हर एक को थोड़ी-थोड़ी मिल पाए.”
Hichun Philip in adonbut'in, “Eihon kum lhungin na tong jong leu hen mi hijat in themkhat khat'a aneh khop'u chohna ding kinga jouponte,” ati.
8 मसीह येशु के शिष्य शिमओन पेतरॉस के भाई आन्द्रेयास ने उन्हें सूचित किया,
Chuin Simon Peter sopipa, Andrew chun ajah'uva.
9 “यहां एक लड़का है, जिसके पास जौ की पांच रोटियां और दो मछलियां हैं किंतु उनसे इतने लोगों का क्या होगा?”
“Hilaiya chapang khat in changlhah pheng nga leh nga ni aneiye, ahivangin mipi hijat lah'a hicheng hi ipia pang kham ding ham,” ati.
10 मसीह येशु ने कहा, “लोगों को बैठा दो” और वे सब, जिनमें पुरुषों की ही संख्या पांच हज़ार थी, घनी घास पर बैठ गए.
Hichun Yeshuan ajah'uva, “Miho jouse chu tousah'un,” ati; chuin amaho chu abon'un hamhing chung'a chun atoutauve. (Numei chapang simlouvin mipilhing sangnga jen ahive).
11 तब मसीह येशु ने रोटियां लेकर धन्यवाद दिया और उनकी ज़रूरत के अनुसार बांट दीं और उसी प्रकार मछलियां भी.
Chuin Yeshuan changlhah chu alan, Pathen athangvah'in miho hoppeh dingin apedohtai; chujouvin aman nga jong chutima chun abol in, chuleh mipi ho chun avaset cheh in ane tauve.
12 जब वे सब तृप्‍त हो गए तो मसीह येशु ने अपने शिष्यों को आज्ञा दी, “शेष टुकड़ों को इकट्ठा कर लो कि कुछ भी नाश न हो,”
Hitichun amitakip ava soh phat'un, Yeshuan aseijui ho jah'a, “Tun neh moh chengse loh khom'un, moh suhmang hih un,” ati.
13 उन्होंने जौ की उन पांच रोटियों के शेष टुकड़े इकट्ठा किए, जिनसे बारह टोकरे भर गए.
Chuin amahon changlhah pheng nga-a kon'a mipi nehmoh anong aval chengse aloh khom'un ahileh paipeh som le paipeh ni aloh dim'un ahi.
14 लोगों ने इस अद्भुत चिह्न को देखकर कहा, “निःसंदेह यह वही भविष्यवक्ता हैं, संसार जिनकी प्रतीक्षा कर रहा है.”
Chuin amahon, Yeshuan hiche melchih na kidang abol chu amuphat'un, atija behseh un, “Eihon themgao ina nga jingu chu ama hi ahi mong monge,” atiuve.
15 जब मसीह येशु को यह मालूम हुआ कि लोग उन्हें ज़बरदस्ती राजा बनाने के उद्देश्य से ले जाना चाहते हैं तो वह फिर से पर्वत पर अकेले चले गए.
Chuin amahon Yeshua chu ada achamlouva alengpau hisah ding agotauve, ti ahet jeh in, ama achangin thinglhang lam'a akilep mangtan ahi. Yeshuan twi chunga lam ajot
16 जब संध्या हुई तो मसीह येशु के शिष्य झील के तट पर उतर गए.
Chuin nilhah ahiphat in aseijuite dillen pang lam'a acheuvin, Yeshua angah tauve.
17 अंधेरा हो चुका था और मसीह येशु अब तक उनके पास नहीं पहुंचे थे. उन्होंने नाव पर सवार होकर गलील झील के दूसरी ओर कफ़रनहूम नगर के लिए प्रस्थान किया.
Ahivangin khothim geiya Yeshua ahung kile lou phat'in, amaho kongsunga alut'un, Capernaum lam jon'in akitol tauvin ahi.
18 उसी समय तेज हवा के कारण झील में लहरें बढ़ने लगीं.
Chuin phulou helouvin hui hattah khat in amaho chu ahinno khum'in twi kinong chu asang jep asang jep'in, akhohse lheh jengtai.
19 नाव को लगभग पांच किलोमीटर खेने के बाद शिष्यों ने मसीह येशु को जल सतह पर चलते और नाव की ओर आते देखा. यह देखकर वे भयभीत हो गए.
Hitichun amaho mile li vel akitol lhungun, phulou helouvin Yeshua amaho lam jon'a twi chunga lam ahinjot chu amu uvin, akicha lheh jeng'un ahi.
20 मसीह येशु ने उनसे कहा, “भयभीत मत हो, मैं हूं.”
Ahivangin Yeshuan amaho akouvin, “Kicha hih'un keima kahi bouve,” ati.
21 यह सुन शिष्य मसीह येशु को नाव में चढ़ाने को तैयार हो गए. इसके बाद नाव उस किनारे पर पहुंच गई जहां उन्हें जाना था.
Chuphat in aseijuiten, Yeshua chu kong sunga lutsah loi ding athanom'un hetman lou kah chun ajotnau mun alhung tauve.
22 अगले दिन झील के उस पार रह गई भीड़ को मालूम हुआ कि वहां केवल एक छोटी नाव थी और मसीह येशु शिष्यों के साथ उसमें नहीं गए थे—केवल शिष्य ही उसमें दूसरे पार गए थे.
Ajingin dillen panga mihonpi umho chun, seijui hon kong khat umsun chu alah'uva akitol'u chu amu'uvin chuleh amaho lah'a Yeshua ajaopoi ti aheuvin ahi.
23 तब तिबेरियॉस नगर से अन्य नावें उस स्थान पर आईं, जहां प्रभु ने बड़ी भीड़ को भोजन कराया था.
Chuleh Tiberias a kon'a hung lhung kong dang tamtah, Yeshuan changlhah phatthei aboh a mipin anehnau mun koma chu uma ahi.
24 जब भीड़ ने देखा कि न तो मसीह येशु वहां हैं और न ही उनके शिष्य, तो वे मसीह येशु को खोजते हुए नावों द्वारा कफ़रनहूम नगर पहुंच गए.
Hijeh chun mihonpi chun, Yeshua leh aseijuite chukom'a aum tapouve ti amuphat'un amaho jong kong hoa chun alut'un Yeshua hol in Capernaum lang agal kaitauvin ahi.
25 झील के इस पार मसीह येशु को पाकर उन्होंने उनसे पूछा, “रब्बी, आप यहां कब पहुंचे?”
Chuin amahon dil gal lang khat'a Yeshua amuphat'un, “Rabbi nangma itih'a hilai mun nalhun ham?” atiuve.
26 मसीह येशु ने उन्हें उत्तर दिया, “मैं तुम पर यह अटल सच्चाई प्रकट कर रहा हूं: तुम मुझे इसलिये नहीं खोज रहे कि तुमने अद्भुत चिह्न देखे हैं परंतु इसलिये कि तुम रोटियां खाकर तृप्‍त हुए हो.
Chuin Yeshuan amaho chu adonbut'in, “Keiman nangho tahbeh'a kaseipeh nahiuve, nanghon keima neihol'u hi neh ding changlhah kapeh jeh'a bou ahin, melchihna kidang kabol ho nahet chen jeh'uva ahipoi.
27 उस भोजन के लिए मेहनत मत करो, जो नाशमान है परंतु उसके लिए, जो अनंत जीवन तक ठहरता है, जो मनुष्य का पुत्र तुम्हें देगा क्योंकि पिता अर्थात् परमेश्वर ने समर्थन के साथ मात्र उसी को यह अधिकार सौंपा है.” (aiōnios g166)
Hijeh chun, amang thahji nehding holnan hibang lom'in kisugim hih'un, hisang chun mihem chapan napeh ding'u tonsot hinna joh chu hol'in kisugim jouvin; ajehchu Pa Pathen in keima hiche dinga chu Mohor einamdet ahitai,” ati. (aiōnios g166)
28 इस पर उन्होंने मसीह येशु से पूछा, “हमसे परमेश्वर की इच्छा क्या है?”
Chuin amahon adonbut'un, “Keihon jong Pathen'a ding na katoh nom'uve; ipi kabol dingu ham?” atiuve.
29 “यह कि तुम परमेश्वर के भेजे हुए पर विश्वास करो,” मसीह येशु ने उत्तर दिया.
Yeshuan ajah'uva, “Hiche bou hi Pathen in nanghoa kon'a adei natoh chu ahi, ahinsolpa hi tahsan un,” ati.
30 इस पर उन्होंने मसीह येशु से दोबारा पूछा, “आप ऐसा कौन सा अद्भुत चिह्न दिखा सकते हैं कि हम आप में विश्वास करें? क्या है वह काम?
Hichun amahon adonbut'un, “Nang katahsan thei nading'un ipi ham nabolthei melchihna kidang khat neimu sah un,” atiuve.
31 हमारे पूर्वजों ने बंजर भूमि में मन्‍ना खाया; पवित्र शास्त्र के अनुसार: भोजन के लिए परमेश्वर ने उन्हें स्वर्ग से रोटी दी.”
“Chule kapu kapateu chun gamthip ajotlaiyun manna aneuvin ahi, hichu Pathen Lekhabun asei Mose in amaho chu van'a kona changlhah neh ding apeuve,” kiti chu ahi.
32 इस पर मसीह येशु ने उनसे कहा, “मैं तुम पर यह अटल सच्चाई प्रकट कर रहा हूं: स्वर्ग से वह रोटी तुम्हें मोशेह ने नहीं दी; मेरे पिता ही हैं, जो तुम्हें स्वर्ग से वास्तविक रोटी देते हैं.
Chuin Yeshuan ajah'uva, “Keiman nangho atahbeh kaseipeh nahiuve, Mose in vana kon changlhah apekhapoi, kapan apeh ahi, chuleh tun nangho dingin van'a kon changlhah tahbeh chu apetai.
33 क्योंकि परमेश्वर की रोटी वह है, जो स्वर्ग से आती है, और संसार को जीवन प्रदान करती है.”
Pathen a kon'a changlhah tahbeh chu, van'a kona hung kumlha-a vannoiya hinna pea amabou chu ahi.”
34 यह सुनकर उन्होंने विनती की, “प्रभु, अब से हमें यही रोटी दें.”
Chuin amahon ajah'a, “Pu chuche changlhah chu keiho aniseh'in neipeuvin,” atiuve.
35 इस पर मसीह येशु ने घोषणा की, “मैं ही हूं वह जीवन की रोटी. जो मेरे पास आएगा, वह भूखा न रहेगा और जो मुझमें विश्वास करेगा, कभी प्यासा न रहेगा.
Yeshuan adonbut'in, “Keima hinna changlhah kahi, koi hileh kahenga hung jouse gilkel kitlou ding, chuleh koi hileh keima eitahsan jouse a itih'a dangchah kitlou ding ahi.”
36 मैं तुमसे पहले भी कह चुका हूं कि तुम मुझे देखकर भी मुझमें विश्वास नहीं करते.
Ahivangin nanghon keima neimu vang'un neitahsan deh pouve.
37 वे सभी, जो पिता ने मुझे दिए हैं, मेरे पास आएंगे और हर एक, जो मेरे पास आता है, मैं उसको कभी भी न छोड़ूंगा.
Hijongleh, Paneipeh chengse ho chu kahenga hung ding ahiuve, chuleh keiman amaho chu kaledoh louhel ding ahi.
38 मैं स्वर्ग से अपनी इच्छा पूरी करने नहीं, अपने भेजनेवाले की इच्छा पूरी करने के लिए आया हूं.
Ajeh chu keima eihin solpa Pathen lunglam bol dinga vana kon'a hung kumlha kahin keima lunggot bol dinga hung kahipoi.
39 मेरे भेजनेवाले की इच्छा यह है कि जो कुछ उन्होंने मुझे सौंपा है, उसमें से मैं कुछ भी न खोऊं परंतु अंतिम दिन में उसे फिर से जीवित करूं.
Chuleh Pathen lunglam chu hiche ahi, Aman keima eipeh chengse hi khatcha mansah louva, ni nunung nileh amaho kakai thou ding ahi.
40 क्योंकि मेरे पिता की इच्छा यह है कि हर एक, जो पुत्र को अपनाकर उसमें विश्वास करे, वह अनंत काल का जीवन प्राप्‍त करे तथा मैं उसे अंतिम दिन में फिर से जीवित करूं.” (aiōnios g166)
Ajeh chu hiche hi kapa lunglam ahi, Chapa mua chuleh tahsan jousen tonsot hinna anei ahitai; keiman amaho chu ni nunung nileh kakai thou ding ahi, ati. (aiōnios g166)
41 मसीह येशु का यह दावा सुनकर: “स्वर्ग से उतरी रोटी मैं ही हूं,” यहूदी अगुए कुड़कुड़ाने लगे
Chuin Judah ho chu lunglhai lou tah'in aphun gam tauve, ajeh chu Yeshuan, “Keima vana kon'a hung kumlha hinna changlhah kahi,” ati.
42 और आपस में मंत्रणा करने लगे, “क्या यह योसेफ़ का पुत्र येशु नहीं, जिसके माता-पिता को हम जानते हैं? तो अब यह कैसे कह रहा है कि यह स्वर्ग से आया है?”
Hichun amaho akihouvun, “Hichepa hi Joseph chapa Yeshua hilou ham? Apa leh anu kihe'a iti aman keima vana kon'a hung kumlha kahi atithei ham?” atiuve.
43 यह जानकर मसीह येशु ने उनसे कहा, “कुड़कुड़ाओ मत,
Ahivangin Yeshuan adonbut'in, “Kathusei ho jeh in phun hih un.
44 कोई भी मेरे पास तब तक नहीं आ सकता, जब तक मेरे भेजनेवाले—पिता—उसे अपनी ओर खींच न लें. मैं उसे अंतिम दिन में फिर से जीवित करूंगा.
Ajeh chu keima eihinsol'a Pa chun kahenga aloilut ho tilou chu koima ama cham in, kahenga ahung thei poi, chuleh keiman amaho chu ni nunung nileh kakai thou ding ahi.
45 भविष्यद्वक्ताओं के अभिलेख में यह लिखा हुआ है: वे सब परमेश्वर द्वारा सिखाए हुए होंगे, अतः हर एक, जिसने पिता परमेश्वर को सुना और उनसे सीखा है, मेरे पास आता है.
Pathen Lekhabu'a Pathen in amaho abon'uva ahilding ahi, kitibang chun, koi hileh Pa thu ngaiya chuleh ama a kon'a kihil ho bou chu kahenga hungji ahiuve.
46 किसी ने पिता परमेश्वर को नहीं देखा सिवाय उसके, जो पिता परमेश्वर से है, केवल उसी ने उन्हें देखा है.
Chule koiman Pathen amukhapoi, Pathen'a kon hung kisol amabou chun Pathen chu amu ahi.
47 मैं तुम पर एक अटल सच्चाई प्रकट कर रहा हूं: अनंत काल का जीवन उसी का है, जो विश्वास करता है. (aiōnios g166)
Keiman nangho tahbeh'a kaseipeh nahiuve, koi hileh ama tahsan chan chun tonsot hinna anei ahitai. (aiōnios g166)
48 मैं ही हूं जीवन की रोटी.
Keima hinna changlhah kahi.
49 बंजर भूमि में तुम्हारे पूर्वजों ने मन्‍ना खाया फिर भी उनकी मृत्यु हो गई.
Napu napateu vin gamthip'a manna aneuvin, ahivangin amaho abon'un athisoh heltauve.
50 मैं ही स्वर्ग से उतरी रोटी हूं कि जो कोई इसे खाए, उसकी मृत्यु न हो.
Koihileh vana kon'a changlhah neho vang chu a itih'a thita lou ding ahi.”
51 स्वर्ग से उतरी जीवन की रोटी मैं ही हूं. जो कोई यह रोटी खाता है, वह हमेशा जीवित रहेगा. जो रोटी मैं दूंगा, वह संसार के जीवन के लिए भेंट मेरा शरीर है.” (aiōn g165)
Keima vana kon hung kumlha changlhah hing chu kahi, koi hileh hiche changlhah neho chu tonsot'a hing ding ahi; chuleh vannoi hinna dinga kapeh ding changlhah chu katahsa hi ahi. (aiōn g165)
52 यह सुनकर यहूदी अगुए आपस में विवाद करने लगे, “यह व्यक्ति कैसे हमें अपना शरीर खाने के लिए दे सकता है?”
Chuin miho chu khat leh khat Yeshua thuseidoh chun akinel'un, “Iti hichepan atahsa chu eiho nehding'a apeh thei ding ham?” atiuvin ahi.
53 मसीह येशु ने उनसे कहा, “मैं तुम पर यह अटल सच्चाई प्रकट कर रहा हूं: जब तक तुम मनुष्य के पुत्र का शरीर न खाओ और उसका लहू न पियो, तुममें जीवन नहीं.
Hichun Yeshuan adonbut'in, “Keiman nangho tahbeh'a kaseipeh nahiuve, nanghon Mihem Chapa sa naneh lou'uva chuleh athisan nadonlou'uleh, nasung'uva tonsot hinna naneilou dingu ahi.
54 अनंत काल का जीवन उसी का है, जो मेरा शरीर खाता और मेरा लहू पीता है; अंतिम दिन मैं उसे फिर से जीवित करूंगा. (aiōnios g166)
Ahivangin koi hileh kasa ne'a, chuleh kathisan don'a vang chun tonsot hinna anei ahitai. Chuleh keiman ama chu ni nunung nileh kakai thou ding ahi. (aiōnios g166)
55 मेरा शरीर ही वास्तविक भोजन और मेरा लहू ही वास्तविक पेय है.
Ajeh chu nehding tahbeh chu kasa ahin, chule donding tahbeh chu kathisan ahi.
56 जो मेरा शरीर खाता और मेरा लहू पीता है, वही है, जो मुझमें बना रहता है और मैं उसमें.
Hijeh chun koi hileh kasa ne'a chuleh kathisan don'a chu keima sunga ama aum'in chuleh ama sunga keima ka um'in ahi.
57 जैसे जीवन्त पिता परमेश्वर ने मुझे भेजा है और मैं पिता के कारण जीवित हूं, वैसे ही वह भी, जो मुझे ग्रहण करता है, मेरे कारण जीवित रहेगा.
Chule eihinsol'a hing jing Pa jal'a keima hing kahi; hiche bang chun keima'a kon'a kivah chu keima jal'a hing ding ahi.
58 यह वह रोटी है, जो स्वर्ग से उतरी हुई है; वैसी नहीं, जो पूर्वजों ने खाई और फिर भी उनकी मृत्यु हो गई; परंतु वह, जो यह रोटी खाता है, हमेशा जीवित रहेगा.” (aiōn g165)
Ajeh chu keima vana kon'a hung kumlha changlhah tahbeh chu kahi, hijeh chun koi hileh hiche changlhah ne'a chu, napu napa teuvin Manna ana neh'uva athisoh hel'u bang hita louva, amaho chu tonsot'a hing jing ding ahiuve.” (aiōn g165)
59 मसीह येशु ने ये बातें कफ़रनहूम नगर के यहूदी सभागृह में शिक्षा देते हुए बताईं.
Thu hicheng hi aman Capernaum kho'a kikhop na In'a athuhil pet'a asei ahi.
60 यह बातें सुनकर उनके अनेक शिष्यों ने कहा, “बहुत कठोर है यह शिक्षा. कौन इसे स्वीकार कर सकता है?”
Chuin aseijuiten ajah'a, “Hiche thuhi hetchen ahahsa vale koiman sangthei ponte,” atiuve.
61 अपने चेलों की बड़बड़ाहट का अहसास होने पर मसीह येशु ने कहा, “क्या यह तुम्हारे लिए ठोकर का कारण है?
Hichun Yeshuan aseijuite alung himo thim'u chu ahen, ajah'uva, “Hiche kathusei hin nalungu asuh noh phah hitam?
62 तुम तब क्या करोगे जब तुम मनुष्य के पुत्र को ऊपर स्वर्ग में जाते देखोगे, जहां वह पहले था?
Achutileh nanghon Mihem Chapa vana lahtou va aum mukit leu chun, ipi nati tadiu vem?
63 आत्मा ही हैं, जो शरीर को जीवन देती है. केवल शरीर का कुछ महत्व नहीं. जो वचन मैंने तुमसे कहे हैं, वे आत्मा हैं और जीवन भी.
Lhagao bouvin tonsot hinna apehji ahi, Mihem tahsa kihabol in ima abukim joupoi, chuleh keiman najah uva kasei doh thucheng hohi, abon'a Lhagao leh hinna thu ahi.
64 फिर भी तुममें कुछ हैं, जो मुझमें विश्वास नहीं करते.” मसीह येशु प्रारंभ से जानते थे कि कौन हैं, जो उनमें विश्वास नहीं करेंगे और कौन है वह, जो उनके साथ धोखा करेगा.
Ahivangin nalah'uva keima eitahsan lou na um'uve,” ati, ajeh chu Yeshuan atil'a pat'a koiham ama tahsan lou chuleh koiham ama pedoh ding ti ahetsa ahitai.
65 तब मसीह येशु ने आगे कहा, “इसलिये मैंने तुमसे यह कहा कि कोई भी मेरे पास तब तक नहीं आ सकता जब तक पिता उसे मेरे पास न आने दें.”
Chuin aman ajah'uva, “Hiche jeh'a chu Pan eipeh lou chu mi koima kahenga ahung theipoi, tia kasei ahi,” ati.
66 इसके परिणामस्वरूप मसीह येशु के अनेक चेले पीछे हट गए और उनके पीछे चलना छोड़ दिया.
Hiche apat chun, aseijui ho tamtah ache mang'un, ama adalha tauvin ahi.
67 यह देख मसीह येशु ने अपने बारह शिष्यों से अभिमुख हो उनसे पूछा, “कहीं तुम भी तो लौट जाना नहीं चाहते?”
Chuin Yeshuan somle ni ho jah'a adongin, “Nanghon jong neidalhah dingu ham?” ati.
68 शिमओन पेतरॉस ने उत्तर दिया, “प्रभु, हम किसके पास जाएं? अनंत काल के जीवन की बातें तो आप ही के पास हैं. (aiōnios g166)
Hichun Simon Peter in adonbut'in, “Pakai koi henga kache ding'u ham? Tonsot hinna pe'a thunei nangbou nahi. (aiōnios g166)
69 हमने विश्वास किया और जान लिया है कि आप ही परमेश्वर के पवित्र जन हैं.”
Keihon nangma Pathen theng khat seh nahi kaheuve, hichu katahsan uve,” ati.
70 मसीह येशु ने उनसे कहा, “क्या स्वयं मैंने तुम बारहों को नहीं चुना? यह होने पर भी तुममें से एक इबलीस है.”
Chuin Yeshuan ajah'uva, “keiman nangho somle ni kalhendoh nahiuvin, ahivangin nalah'uva satan khat aume,” ati.
71 (उनका इशारा कारियोतवासी शिमओन के पुत्र यहूदाह की ओर था क्योंकि उन बारह शिष्यों में से वही मसीह येशु के साथ धोखा करने पर था.)
Hichu aman alhen doh somle ni ho lah'a Simon Iscariot chapa Judas in khonunga ama apehdoh ding aseina ahi.

< यूहन्ना 6 >