מִשְׁלֵי 3

1 בני תורתי אל תשכח ומצותי יצר לבך׃

Mwanangu, usisahau mafundisho yangu, bali zitunze amri zangu moyoni mwako,

2 כי ארך ימים ושנות חיים ושלום יוסיפו לך׃

kwa kuwa zitakuongezea miaka mingi ya maisha yako na kukuletea mafanikio.

3 חסד ואמת אל יעזבך קשרם על גרגרותיך כתבם על לוח לבך׃

Usiache kamwe upendo na uaminifu vitengane nawe; vifunge shingoni mwako, viandike katika ubao wa moyo wako.

4 ומצא חן ושכל טוב בעיני אלהים ואדם׃

Ndipo utapata kibali na jina zuri mbele za Mungu na mwanadamu.

5 בטח אל יהוה בכל לבך ואל בינתך אל תשען׃

Mtumaini Bwana kwa moyo wako wote wala usizitegemee akili zako mwenyewe;

6 בכל דרכיך דעהו והוא יישר ארחתיך׃

katika njia zako zote mkiri yeye, naye atayanyoosha mapito yako.

7 אל תהי חכם בעיניך ירא את יהוה וסור מרע׃

Usiwe mwenye hekima machoni pako mwenyewe; mche Bwana ukajiepushe na uovu.

8 רפאות תהי לשרך ושקוי לעצמותיך׃

Hii itakuletea afya mwilini mwako, na mafuta kwenye mifupa yako.

9 כבד את יהוה מהונך ומראשית כל תבואתך׃

Mheshimu Bwana kwa mali zako na kwa malimbuko ya mazao yako yote;

10 וימלאו אסמיך שבע ותירוש יקביך יפרצו׃

ndipo ghala zako zitakapojaa hadi kufurika, viriba vyako vitafurika kwa mvinyo mpya.

11 מוסר יהוה בני אל תמאס ואל תקץ בתוכחתו׃

Mwanangu, usiidharau adhabu ya Bwana na usichukie kukaripiwa naye,

12 כי את אשר יאהב יהוה יוכיח וכאב את בן ירצה׃

kwa sababu Bwana huwaadibisha wale awapendao, kama vile baba afanyavyo kwa mwana apendezwaye naye.

13 אשרי אדם מצא חכמה ואדם יפיק תבונה׃

Heri mtu yule aonaye hekima, mtu yule apataye ufahamu,

14 כי טוב סחרה מסחר כסף ומחרוץ תבואתה׃

kwa maana hekima ana faida kuliko fedha na mapato yake ni bora kuliko ya dhahabu safi.

15 יקרה היא מפניים וכל חפציך לא ישוו בה׃

Hekima ana thamani kuliko marijani; hakuna chochote unachokitamani kinachoweza kulinganishwa naye.

16 ארך ימים בימינה בשמאולה עשר וכבוד׃

Maisha marefu yako katika mkono wake wa kuume; katika mkono wake wa kushoto kuna utajiri na heshima.

17 דרכיה דרכי נעם וכל נתיבותיה שלום׃

Njia zake zinapendeza, mapito yake yote ni amani.

18 עץ חיים היא למחזיקים בה ותמכיה מאשר׃

Yeye ni mti wa uzima kwa wale wanaomkumbatia; wale wamshikao watabarikiwa.

19 יהוה בחכמה יסד ארץ כונן שמים בתבונה׃

Kwa hekima Bwana aliiweka misingi ya dunia, kwa ufahamu aliziweka mbingu mahali pake;

20 בדעתו תהומות נבקעו ושחקים ירעפו טל׃

kwa maarifa yake vilindi viligawanywa, nayo mawingu yanadondosha umande.

21 בני אל ילזו מעיניך נצר תשיה ומזמה׃

Mwanangu, hifadhi maamuzi mema na busara, usiache vitoke machoni pako;

22 ויהיו חיים לנפשך וחן לגרגרתיך׃

ndipo vitakapokuwa uzima nafsini mwako na pambo la neema shingoni mwako.

23 אז תלך לבטח דרכך ורגלך לא תגוף׃

Kisha utaenda katika njia yako salama, wala mguu wako hautajikwaa;

24 אם תשכב לא תפחד ושכבת וערבה שנתך׃

ulalapo, hautaogopa; ulalapo usingizi wako utakuwa mtamu.

25 אל תירא מפחד פתאם ומשאת רשעים כי תבא׃

Usiogope maafa ya ghafula au maangamizi yanayowapata waovu,

26 כי יהוה יהיה בכסלך ושמר רגלך מלכד׃

kwa kuwa Bwana atakuwa tumaini lako na kuepusha mguu wako kunaswa katika mtego.

27 אל תמנע טוב מבעליו בהיות לאל ידיך לעשות׃

Usizuie wema kwa wale wanaostahili ikiwa katika uwezo wako kutenda.

28 אל תאמר לרעיך לך ושוב ומחר אתן ויש אתך׃

Usimwambie jirani yako, “Njoo baadaye, nitakupa kesho”: wakati wewe unacho kitu kile karibu nawe.

29 אל תחרש על רעך רעה והוא יושב לבטח אתך׃

Usifanye hila ya kumdhuru jirani yako, ambaye anaishi karibu na wewe akikuamini.

30 אל תרוב עם אדם חנם אם לא גמלך רעה׃

Usimshtaki mtu bila sababu, wakati hajakutenda dhara lolote.

31 אל תקנא באיש חמס ואל תבחר בכל דרכיו׃

Usimwonee wivu mtu mwenye jeuri wala kuchagua njia yake iwayo yote,

32 כי תועבת יהוה נלוז ואת ישרים סודו׃

kwa kuwa Bwana humchukia mtu mpotovu, lakini siri yake iko kwa mwenye haki.

33 מארת יהוה בבית רשע ונוה צדיקים יברך׃

Laana ya Bwana i juu ya nyumba ya mwovu, lakini yeye huibariki nyumba ya mwenye haki.

34 אם ללצים הוא יליץ ולעניים יתן חן׃

Huwadhihaki wale wanaodhihaki, lakini huwapa neema wale wanyenyekevu.

35 כבוד חכמים ינחלו וכסילים מרים קלון׃

Wenye hekima hurithi heshima, bali huwaaibisha wapumbavu.