מִשְׁלֵי 25

1 גם אלה משלי שלמה אשר העתיקו אנשי חזקיה מלך יהודה׃

Fakkeenyawwan kunneen fakkeenyawwan Solomoon kanneen namoonni Hisqiyaas, mooticha Yihuudaa garagalchanii dha:

2 כבד אלהים הסתר דבר וכבד מלכים חקר דבר׃

Waa dhoksuun Waaqaaf ulfina isaa ti; waa sakattaʼanii bira gaʼuun immoo ulfina moototaa ti.

3 שמים לרום וארץ לעמק ולב מלכים אין חקר׃

Akkuma samiiwwan ol dheeratanii laftis gad fagaatu sana, yaadni moototaa qoratamee bira hin gaʼamu.

4 הגו סיגים מכסף ויצא לצרף כלי׃

Meetii irraa xurii baasi; ergasii tumtuun qodaa tolchuu dandaʼa.

5 הגו רשע לפני מלך ויכון בצדק כסאו׃

Nama hamaa fuula mootii duraa balleessi; ergasii teessoon isaa qajeelummaadhaan ni jabaata.

6 אל תתהדר לפני מלך ובמקום גדלים אל תעמד׃

Fuula mootii duratti ol of hin qabin; iddoo namoota gurguddaas hin dhaabatin;

7 כי טוב אמר לך עלה הנה מהשפילך לפני נדיב אשר ראו עיניך׃

inni fuula namoota bebeekamoo duratti si salphisuu irra, yoo inni, “As ol kottu” siin jedhe wayyaa. Ati waan ija keetiin argite,

8 אל תצא לרב מהר פן מה תעשה באחריתה בהכלים אתך רעך׃

daftee mana murtiitti hin fidin; yoo ollaan kee si qaanesse, dhuma irratti ati maal gochuu dandeessa?

9 ריבך ריב את רעך וסוד אחר אל תגל׃

Dhimma kee ollaa kee wajjin falmadhu; iccitii nama kaanii immoo hin baasin;

10 פן יחסדך שמע ודבתך לא תשוב׃

yoo kanaa achii namni waan sana dhagaʼee si qaanessa; maqaan hamaan siif kenname sunis sirraa hin baʼu.

11 תפוחי זהב במשכיות כסף דבר דבר על אפניו׃

Dubbiin yeroo isaatti dubbatame, akkuma hudhaa warqee kan meetii irratti hojjetamee ti.

12 נזם זהב וחלי כתם מוכיח חכם על אזן שמעת׃

Ifanni nama ogeessaa gurra dhaggeeffatuuf, lootii warqee yookaan faaya warqee qulqulluu ti.

13 כצנת שלג ביום קציר ציר נאמן לשלחיו ונפש אדניו ישיב׃

Ergamaan amanamaan tokko warra isa ergataniif akkuma qabbana cabbii kan yeroo midhaan haamanii ti; inni hafuura gooftota isaa haaromsaatii.

14 נשיאים ורוח וגשם אין איש מתהלל במתת שקר׃

Namni kennaa namaaf hin kennineen boonu tokko akkuma duumessaa fi bubbee bokkaa hin qabnee ti.

15 בארך אפים יפתה קצין ולשון רכה תשבר גרם׃

Obsaan bulchaa tokko garaa laafifachuun ni dandaʼama; dubbiin malaan dubbatame lafee ni cabsa.

16 דבש מצאת אכל דיך פן תשבענו והקאתו׃

Damma yoo argatte hamma si gaʼu nyaadhu; yoo baayʼiftee nyaatte ni diddigda.

17 הקר רגלך מבית רעך פן ישבעך ושנאך׃

Mana ollaa keetii dhaquu hin baayʼisin; yoo ati miilla itti baayʼifte inni si jibba.

18 מפיץ וחרב וחץ שנון איש ענה ברעהו עד שקר׃

Namni sobaan ollaa isaatti dhugaa baʼu, akkuma bokkuu yookaan goraadee yookaan xiyya qara qabuu ti.

19 שן רעה ורגל מועדת מבטח בוגד ביום צרה׃

Nama hin amanamne tokko yeroo rakkootti abdachuun akkuma ilkaan cabee yookaan miilla okkoluu ti.

20 מעדה בגד ביום קרה חמץ על נתר ושר בשרים על לב רע׃

Nama garaan isaa gaddeef sirba sirbuun akkuma nama guyyaa dhaamochaa wayyaa of irraa baasuu, yookaan madaa irratti dhangaggaaʼaa dhangalaasuu ti.

21 אם רעב שנאך האכלהו לחם ואם צמא השקהו מים׃

Yoo diinni kee beelaʼe waan inni nyaatu kenniif; yoo inni dheebotes bishaan inni dhugu kenniif.

22 כי גחלים אתה חתה על ראשו ויהוה ישלם לך׃

Kana gochuu keetiin barbadaa ibiddaa mataa isaa irra tuulta; Waaqayyos si badhaasa.

23 רוח צפון תחולל גשם ופנים נזעמים לשון סתר׃

Akkuma bubbeen kaabaa bokkaa fidu, arrabni hamatus fuula dheekkamu fida.

24 טוב שבת על פנת גג מאשת מדונים ובית חבר׃

Niitii nyakkiftuu wajjin mana tokko keessa jiraachuu mannaa, golee bantii manaa irra jiraachuu wayya.

25 מים קרים על נפש עיפה ושמועה טובה מארץ מרחק׃

Oduun gaariin biyya fagootii dhufu, akkuma bishaan qabbanaaʼaa lubbuu dheebotteef taʼuu ti.

26 מעין נרפש ומקור משחת צדיק מט לפני רשע׃

Namni qajeelaan fuula hamootaa duratti kufu, akkuma burqaa dhoqqaaʼee yookaan boolla bishaanii faalame tokkoo ti.

27 אכל דבש הרבות לא טוב וחקר כבדם כבוד׃

Damma baayʼee nyaachuun gaarii miti; ulfina mataa ofii barbaaduunis ulfina miti.

28 עיר פרוצה אין חומה איש אשר אין מעצר לרוחו׃

Namni of hin qabne, akkuma magaalaa dallaan isaa diigamee ti.