מִשְׁלֵי 25

1 גם אלה משלי שלמה אשר העתיקו אנשי חזקיה מלך יהודה׃

Ici nĩ thimo ingĩ cia Solomoni, iria ciacookanĩrĩirio na ikĩandĩkwo nĩ andũ a Hezekia ũrĩa warĩ mũthamaki wa Juda:

2 כבד אלהים הסתר דבר וכבד מלכים חקר דבר׃

Kũhithĩrĩra ũndũ nĩ ũgooci wa Ngai; nakuo gũtuĩria ũndũ nĩkuo kũgoocithagia athamaki.

3 שמים לרום וארץ לעמק ולב מלכים אין חקר׃

O ta ũrĩa igũrũ kũraihĩte na igũrũ, nakuo thĩ gũkarika mũno-rĩ, ũguo noguo ngoro cia athamaki itangĩtuĩrĩka.

4 הגו סיגים מכסף ויצא לצרף כלי׃

Theria betha ĩthire gĩko, na nĩhegũtigara kĩndũ kĩa mũturi wa betha;

5 הגו רשע לפני מלך ויכון בצדק כסאו׃

eheria andũ arĩa aaganu harĩ mũthamaki, na gĩtĩ gĩake kĩa ũnene nĩgĩkũrũmio nĩ ũthingu.

6 אל תתהדר לפני מלך ובמקום גדלים אל תעמד׃

Ndũgetũũgĩrie harĩ mũthamaki, na ndũkerũgamie gatagatĩ ka anene;

7 כי טוב אמר לך עלה הנה מהשפילך לפני נדיב אשר ראו עיניך׃

kaba mũthamaki we mwene akwĩre, “Ambata, ũũke haha,” gũkĩra agũconorithie mbere ya mũndũ ũrĩ igweta. Ũndũ ũrĩa wonete na maitho-rĩ,

8 אל תצא לרב מהר פן מה תעשה באחריתה בהכלים אתך רעך׃

ndũkahiũhe kũũtwara igooti-inĩ, tondũ-rĩ, ũgeeka atĩa marigĩrĩrio-inĩ, mũndũ wa itũũra rĩaku angĩkaaruta ũira agũconorithie?

9 ריבך ריב את רעך וסוד אחר אל תגל׃

Ciirai na mũndũ wa itũũra rĩaku we mwene, nĩguo ndũkoimie ndundu ya mũndũ ũcio ũngĩ nja,

10 פן יחסדך שמע ודבתך לא תשוב׃

kana ũiguuo nĩ mũndũ ũngĩ agũconore, ũtũũre na ngumo njũru ĩtagagũthira.

11 תפוחי זהב במשכיות כסף דבר דבר על אפניו׃

Kiugo kĩarĩtio hĩndĩ ĩrĩa yagĩrĩire nĩ ta matunda ma thahabu marĩ thaani-inĩ ya betha.

12 נזם זהב וחלי כתם מוכיח חכם על אזן שמעת׃

Gĩcũhĩ gĩa gũtũ gĩa thahabu, kana ithaga rĩa thahabu ĩrĩa therie, nĩ taguo irũithia rĩa mũndũ mũũgĩ rĩtariĩ gũtũ-inĩ kwa mũndũ ũrĩa ũiguaga.

13 כצנת שלג ביום קציר ציר נאמן לשלחיו ונפש אדניו ישיב׃

Ta ũhehu wa tharunji hĩndĩ ya magetha, no taguo mũtwari ndũmĩrĩri mwĩhokeku ahaana kũrĩ arĩa mamũtũmaga; nĩatũmaga ngoro cia anene ake ikene.

14 נשיאים ורוח וגשם אין איש מתהלל במתת שקר׃

O ta ũrĩa matu na rũhuho matarĩ mbura ihaana, no taguo mũndũ ahaana ũrĩa ũrahaga ũrĩa ekũheana iheo na ndaheane.

15 בארך אפים יפתה קצין ולשון רכה תשבר גרם׃

Ũkirĩrĩria no ũguucĩrĩrie ũrĩa waathanaga etĩkĩre ũndũ, naruo rũrĩmĩ ruororo no ruune ihĩndĩ.

16 דבש מצאת אכל דיך פן תשבענו והקאתו׃

Ũngĩona ũũkĩ-rĩ, rĩa o wa gũkũigana, ũngĩrĩa mũingĩ mũno nĩũgũtahĩka.

17 הקר רגלך מבית רעך פן ישבעך ושנאך׃

Nyiihia gũthiiaga kwa mũndũ wa itũũra, ũngĩthiĩ kaingĩ no anogio nĩwe agũthũũre.

18 מפיץ וחרב וחץ שנון איש ענה ברעהו עד שקר׃

Mũndũ ũrĩa ũheanaga ũira wa maheeni agookĩrĩra mũndũ wa itũũra, ahaana ta njũgũma, kana rũhiũ rwa njora, kana mũguĩ mũũgĩ.

19 שן רעה ורגל מועדת מבטח בוגד ביום צרה׃

Kwĩhoka mũndũ ũtarĩ mwĩhokeku hĩndĩ ya thĩĩna, no ta kwĩhoka igego ituĩku, kana kũgũrũ kũrathua.

20 מעדה בגד ביום קרה חמץ על נתר ושר בשרים על לב רע׃

Ũrĩa ũinagĩra mũndũ ũrĩ na ngoro nditũ nyĩmbo, no ta mũndũ kwĩruta nguo mũthenya wa heho, kana gũitĩrĩria thiki igata-inĩ.

21 אם רעב שנאך האכלהו לחם ואם צמא השקהו מים׃

Thũ yaku ĩngĩkorwo ĩhũtiĩ-rĩ, mĩhe irio ĩrĩe; ĩngĩkorwo ĩnyootiĩ-rĩ, mĩhe maaĩ ĩnyue.

22 כי גחלים אתה חתה על ראשו ויהוה ישלם לך׃

Weka ũguo-rĩ, nĩũkũmĩigĩrĩra makara ma mwaki mũtwe, nake Jehova nĩagakũrĩha.

23 רוח צפון תחולל גשם ופנים נזעמים לשון סתר׃

O ta ũrĩa rũhuho rwa gathigathini rũrehaga mbura, noguo rũrĩmĩ rwa njuukũ rũrehaga ũhoro wa marakara.

24 טוב שבת על פנת גג מאשת מדונים ובית חבר׃

Nĩ kaba gũtũũra nyũmba-igũrũ koine-inĩ, gũkĩra gũtũũrania nyũmba thĩinĩ na mũtumia wa haaro.

25 מים קרים על נפש עיפה ושמועה טובה מארץ מרחק׃

O ta ũrĩa maaĩ mahehu manyootoraga mũndũ mũnyootu, no taguo ũhoro mwega uumĩte bũrũri wa kũraya wĩkaga.

26 מעין נרפש ומקור משחת צדיק מט לפני רשע׃

O ta gĩthima kĩiyũrĩte ndaka, kana itherũkĩro rĩa maaĩ riunjuge, ũguo nĩguo mũndũ mũthingu ahaanaga angĩĩrekereria harĩ andũ arĩa aaganu.

27 אכל דבש הרבות לא טוב וחקר כבדם כבוד׃

Ti wega kũrĩa ũũkĩ mũingĩ mũno, o na ti ũndũ wa gũtĩĩka mũndũ gwĩcarĩria gĩtĩĩo we mwene.

28 עיר פרוצה אין חומה איש אשר אין מעצר לרוחו׃

Mũndũ ũtangĩhota gwatha ngoro yake atariĩ ta itũũra inene rĩmomoku, na rĩtarĩ na thingo.