מִשְׁלֵי 24

1 אל תקנא באנשי רעה ואל תתאו להיות אתם׃

Kolulaka te bato oyo basalaka mabe mpe kolukaka te kozala elongo na bango,

2 כי שד יהגה לבם ועמל שפתיהם תדברנה׃

pamba te mitema na bango ekanisaka kaka kosala mabe, mpe bibebu na bango eyeisaka kaka mobulu soki elobi.

3 בחכמה יבנה בית ובתבונה יתכונן׃

Ndako etongamaka na nzela ya bwanya, mpe elendisamaka na nzela ya mayele.

4 ובדעת חדרים ימלאו כל הון יקר ונעים׃

Bashambre ekotondisama na biloko nyonso ya talo mpe ya kitoko na nzela ya boyebi.

5 גבר חכם בעוז ואיש דעת מאמץ כח׃

Moto ya bwanya atondi na nguya, moto oyo azalaka na boyebi alendisaka nguya na ye.

6 כי בתחבלות תעשה לך מלחמה ותשועה ברב יועץ׃

Pamba te kolonga na etumba esengaka bwanya, mpe lobiko ezalaka kati na motango ebele ya bapesi toli.

7 ראמות לאויל חכמות בשער לא יפתח פיהו׃

Bwanya ezalaka likolo mingi mpo na zoba, yango wana azalaka te na likambo ya koloba kati na mayangani oyo esalemaka pembeni ya ekuke.

8 מחשב להרע לו בעל מזמות יקראו׃

Moto oyo asalaka mabongisi ya kosala mabe akokende sango lokola moteki baninga.

9 זמת אולת חטאת ותועבת לאדם לץ׃

Mabongisi ya bozoba ezali masumu, mpe bato bayinaka motioli.

10 התרפית ביום צרה צר כחכה׃

Soki omilembisi na mokolo ya pasi, makasi na yo ekozala pamba.

11 הצל לקחים למות ומטים להרג אם תחשוך׃

Kangola bato oyo bazali komema bango na kufa, mpe bikisa bato oyo bazali kokende na kufa lokola bato oyo balangwe masanga.

12 כי תאמר הן לא ידענו זה הלא תכן לבות הוא יבין ונצר נפשך הוא ידע והשיב לאדם כפעלו׃

Soki olobi: « Tala, toyebaki likambo moko te kati na makambo oyo nyonso; » boni, Ye oyo amekaka mitema asosolaka yango te? Ye oyo abatelaka molimo na yo ayebaka yango te? Afutaka te moto na moto kolanda misala na ye?

13 אכל בני דבש כי טוב ונפת מתוק על חכך׃

Mwana na ngai, lia mafuta ya nzoyi, pamba te ezalaka kitoko! Mwa ndambo ya mafuta ya nzoyi ekozala elengi na lolemo na yo.

14 כן דעה חכמה לנפשך אם מצאת ויש אחרית ותקותך לא תכרת׃

Yeba lisusu ete bwanya ezali elengi mpo na molimo na yo; soki ozwi yango, yeba ete lobi na yo ekozala malamu, mpe elikya na yo ekozala ya pamba te.

15 אל תארב רשע לנוה צדיק אל תשדד רבצו׃

Yo moto mabe, komeka te kotia mitambo kati na ndako ya moto ya sembo, mpe komeka te kopanza yango,

16 כי שבע יפול צדיק וקם ורשעים יכשלו ברעה׃

pamba te ata soki moto ya sembo akweyi mbala sambo, akotelema kaka; nzokande pasi ekweyisaka moto mabe.

17 בנפל אויביך אל תשמח ובכשלו אל יגל לבך׃

Soki monguna na yo akweyi, kosepela te; mpe soki apengwi, tika ete motema na yo esepela te;

18 פן יראה יהוה ורע בעיניו והשיב מעליו אפו׃

noki te Yawe akomona, akosepela te mpe akokitisela yo kanda na Ye.

19 אל תתחר במרעים אל תקנא ברשעים׃

Kosilika te likolo ya bato oyo basalaka mabe, kolula te bato mabe;

20 כי לא תהיה אחרית לרע נר רשעים ידעך׃

pamba te lobi ya malamu ekozala te mpo na moto oyo asalaka mabe, mpe mwinda ya bato mabe ekokufa.

21 ירא את יהוה בני ומלך עם שונים אל תתערב׃

Mwana na ngai, tosaka Yawe mpe mokonzi, kosanganaka te na batomboki,

22 כי פתאם יקום אידם ופיד שניהם מי יודע׃

pamba te bango mibale bakoki kotindela batomboki pasi na pwasa. Bongo, nani ayebi pasi oyo bakoki kotinda?

23 גם אלה לחכמים הכר פנים במשפט בל טוב׃

Makambo oyo mpe ezali toli ya bato ya bwanya: Kopona bilongi, kati na kosambisa, ezali malamu te.

24 אמר לרשע צדיק אתה יקבהו עמים יזעמוהו לאמים׃

Moto oyo alobaka na moto mabe: « Ozali moto ya sembo, » bato bakolakela ye mabe, mpe bikolo ekotombokela ye.

25 ולמוכיחים ינעם ועליהם תבוא ברכת טוב׃

Kasi bato oyo bapamelaka moto mabe bakozala malamu mpe lipamboli ekozala likolo na bango.

26 שפתים ישק משיב דברים נכחים׃

Eyano ya solo ezali lokola beze ya bibebu.

27 הכן בחוץ מלאכתך ועתדה בשדה לך אחר ובנית ביתך׃

Bongisa libanda ya mosala na yo, bongisa bilanga na yo, bongo na sima, tonga ndako na yo.

28 אל תהי עד חנם ברעך והפתית בשפתיך׃

Kotatola na pamba te mpo na kosala moninga na yo mabe; mpo na nini olingi kosalela bibebu na yo na lokuta?

29 אל תאמר כאשר עשה לי כן אעשה לו אשיב לאיש כפעלו׃

Kolobaka te: « Nakosala ye ndenge asali ngai, nakozongisela ye kolanda makambo oyo ye asali. »

30 על שדה איש עצל עברתי ועל כרם אדם חסר לב׃

Nalekaki pembeni ya elanga ya moto ya goyigoyi, mpe pembeni ya elanga ya vino ya moto oyo azangi mayele;

31 והנה עלה כלו קמשנים כסו פניו חרלים וגדר אבניו נהרסה׃

bongo, tala ndenge etondi na banzube, tala ndenge matiti mabe ezipi yango, mpe mir na yango ya mabanga ebukani.

32 ואחזה אנכי אשית לבי ראיתי לקחתי מוסר׃

Tango natiaki makanisi na ngai kati na makambo oyo namonaki, nazwaki mayele oyo:

33 מעט שנות מעט תנומות מעט חבק ידים לשכב׃

mwa pongi moke, mwa kopema moke, mwa kokanga maboko moke mpo na kolala,

34 ובא מתהלך רישך ומחסריך כאיש מגן׃

bobola ekoyela yo na pwasa lokola moleki nzela, mpe pasi ekoyela yo lokola moyibi.