מִשְׁלֵי 24

1 אל תקנא באנשי רעה ואל תתאו להיות אתם׃

Tiga kũiguĩra andũ arĩa aaganu ũiru, na ndũkanerirĩrie thiritũ yao,

2 כי שד יהגה לבם ועמל שפתיהם תדברנה׃

nĩgũkorwo ngoro ciao ithugundaga o haaro, na mĩromo yao yaragia ũhoro wa kũrehere andũ thĩĩna.

3 בחכמה יבנה בית ובתבונה יתכונן׃

Nyũmba yakagwo na ũũgĩ, naguo ũtaũku nĩguo ũtũmaga ĩĩhaande;

4 ובדעת חדרים ימלאו כל הון יקר ונעים׃

ũmenyo nĩguo ũiyũragia tũnyũmba twayo, ũgatũiyũria na indo cia bata, na ũtonga mwega.

5 גבר חכם בעוז ואיש דעת מאמץ כח׃

Mũndũ mũũgĩ arĩ ũhoti mũnene, na mũndũ ũrĩ ũmenyo nĩakĩragĩrĩria kũgĩa na hinya;

6 כי בתחבלות תעשה לך מלחמה ותשועה ברב יועץ׃

ũgĩthiĩ mbaara-inĩ nĩũbatarĩtio nĩgũtaarwo, na nĩgeetha ũhootane nĩũbatarĩtio nĩ aheani kĩrĩra aingĩ.

7 ראמות לאויל חכמות בשער לא יפתח פיהו׃

Ũũgĩ ũrĩ igũrũ mũno, ndũngĩkinyĩrĩka nĩ mũndũ mũkĩĩgu; rĩrĩa kwagomanwo kĩhingo-inĩ, ndangĩona wa kuuga.

8 מחשב להרע לו בעל מזמות יקראו׃

Mũndũ ũrĩa ũthugundaga ũũru-rĩ, andũ mamwĩtaga mungumania.

9 זמת אולת חטאת ותועבת לאדם לץ׃

Mathugunda ma ũrimũ nĩ mehia, na mũnyũrũrania nĩ kĩndũ kĩrĩ magigi harĩ andũ.

10 התרפית ביום צרה צר כחכה׃

Ũngĩtuĩka wa kũũrwo nĩ hinya hĩndĩ ya thĩĩna, hinya waku kaĩ nĩ mũnini-ĩ!

11 הצל לקחים למות ומטים להרג אם תחשוך׃

Honokia arĩa maratwarĩrĩrio gĩkuũ-inĩ; girĩrĩria arĩa maratũgũũga merekeire gĩthĩnjĩro.

12 כי תאמר הן לא ידענו זה הלא תכן לבות הוא יבין ונצר נפשך הוא ידע והשיב לאדם כפעלו׃

Ũngiuga atĩrĩ, “Ũhoro ũcio tũtiraũmenyete,” githĩ ũrĩa ũthimaga ngoro tiwe ũmenyaga? Ũrĩa ũrangagĩra muoyo waku-rĩ, githĩ ndooĩ kana nĩguo? Githĩ ndakaarĩha o mũndũ kũringana na ũrĩa ekĩte?

13 אכל בני דבש כי טוב ונפת מתוק על חכך׃

Mũrũ wakwa, rĩa ũũkĩ, nĩgũkorwo nĩ mwega; ũũkĩ uumĩte magua-inĩ ũrĩ mũrĩo ũkĩũcama.

14 כן דעה חכמה לנפשך אם מצאת ויש אחרית ותקותך לא תכרת׃

Ningĩ menya atĩ ũũgĩ ũrĩ mũrĩo harĩ ngoro yaku; ũngĩgĩa naguo, nĩũkagĩa na kĩĩrĩgĩrĩro, na kĩĩrĩgĩrĩro gĩaku gĩtigaathira.

15 אל תארב רשע לנוה צדיק אל תשדד רבצו׃

Ndũkanoohie mũndũ mũthingu njĩra-inĩ ũtharĩkĩre nyũmba yake ta mũitũ, ndũkanahithũkĩre gĩikaro gĩake;

16 כי שבע יפול צדיק וקם ורשעים יכשלו ברעה׃

nĩgũkorwo mũndũ mũthingu o na angĩgũa maita mũgwanja, agũũaga o agĩũkagĩra, no andũ arĩa aaganu marũndagwo nĩ mũtino.

17 בנפל אויביך אל תשמח ובכשלו אל יגל לבך׃

Hĩndĩ ĩrĩa thũ yaku yagũa-rĩ, ndũkanamĩkenerere; hĩndĩ ĩrĩa yahĩngwo-rĩ, ndũkareke ngoro yaku ĩkene,

18 פן יראה יהוה ורע בעיניו והשיב מעליו אפו׃

nĩguo Jehova ndakone ũndũ ũcio arakare, akĩhũndũre marakara make kuuma kũrĩ thũ ĩyo.

19 אל תתחר במרעים אל תקנא ברשעים׃

Ndũkanathĩĩnĩke ngoro nĩ ũndũ wa andũ arĩa ooru, kana wĩrirĩrie kũhaanana na arĩa aaganu,

20 כי לא תהיה אחרית לרע נר רשעים ידעך׃

nĩgũkorwo mũndũ ũrĩa mũũru ndarĩ na mwĩhoko wa thuutha-inĩ, na tawa wa ũrĩa mwaganu nĩũkahorio.

21 ירא את יהוה בני ומלך עם שונים אל תתערב׃

Mũrũ wakwa, wĩtigĩre Jehova na wĩtigĩre mũthamaki, na ndũkagĩe na ngwatanĩro na andũ arĩa aremi,

22 כי פתאם יקום אידם ופיד שניהם מי יודע׃

nĩgũkorwo acio eerĩ no mamũrehithĩrie mwanangĩko wa narua, na nũũ ũngĩmenya nĩ mĩtino ĩrĩkũ mangĩrehe?

23 גם אלה לחכמים הכר פנים במשפט בל טוב׃

O na ici no thimo cia andũ arĩa oogĩ: Kwenda mwena ũmwe gũkĩra ũrĩa ũngĩ ciira-inĩ ti ũndũ mwega:

24 אמר לרשע צדיק אתה יקבהו עמים יזעמוהו לאמים׃

Ũrĩa wothe wĩraga mũndũ ũrĩa ũrĩ na mahĩtia atĩrĩ, “Wee ndũrĩ na mahĩtia,” kĩrĩndĩ nĩgĩkamũruma, na athũũrwo nĩ ndũrĩrĩ.

25 ולמוכיחים ינעם ועליהם תבוא ברכת טוב׃

No arĩa matuagĩra andũ arĩa aaganu ciira, nĩmakona wega, na magĩe na kĩrathimo kĩega.

26 שפתים ישק משיב דברים נכחים׃

Icookio rĩa wĩhokeku nĩ ta kĩmumunyano kĩa mĩromo.

27 הכן בחוץ מלאכתך ועתדה בשדה לך אחר ובנית ביתך׃

Rĩĩkia wĩra wa gũtua mwako na nja, na ũhaarĩrie mĩgũnda yaku; thuutha ũcio cooka wĩakĩre nyũmba.

28 אל תהי עד חנם ברעך והפתית בשפתיך׃

Ndũkanarute ũira ũigĩrĩre mũndũ wa itũũra rĩaku kĩgeenyo, kana ũheenanie na mĩromo yaku.

29 אל תאמר כאשר עשה לי כן אעשה לו אשיב לאיש כפעלו׃

Ndũkanoige atĩrĩ, “Ngũmwĩka o ta ũrĩa anjĩkĩte; ngwĩrĩhĩria harĩ mũndũ ũcio kũringana na ũrĩa eekire.”

30 על שדה איש עצל עברתי ועל כרם אדם חסר לב׃

Ndaahĩtũkĩire mũgũnda-inĩ wa kĩgũũta, ngĩhĩtũkĩra mũgũnda-inĩ wa mĩthabibũ wa mũndũ ũtooĩ gũkũũrana maũndũ;

31 והנה עלה כלו קמשנים כסו פניו חרלים וגדר אבניו נהרסה׃

na rĩrĩ, mĩigua yamerete kũndũ guothe, na mũgũnda ũkaiyũra riya, naruo rũthingo rwa mahiga rũkamomoka.

32 ואחזה אנכי אשית לבי ראיתי לקחתי מוסר׃

Nĩndacũũranirie na ngoro yakwa maũndũ macio ndonire, na ngĩĩruta ũndũ kuumana na ũrĩa ndonire:

33 מעט שנות מעט תנומות מעט חבק ידים לשכב׃

Mũtugo wa gũkoma hanini, gũcooka toro hanini, gũkũnja moko hanini ũhurũke;

34 ובא מתהלך רישך ומחסריך כאיש מגן׃

naguo ũthĩĩni ũgaagũkorerera ta mũitũ, na wagi ũgũkorerere ta mũndũ wĩohete indo cia mbaara.