מִשְׁלֵי 16

1 לְאָדָם מַעַרְכֵי־לֵב וּמֵיְהֹוָה מַעֲנֵה לָשֽׁוֹן׃

W człowieku są zamysły serca, ale odpowiedź języka jest od PANA.

2 כׇּֽל־דַּרְכֵי־אִישׁ זַךְ בְּעֵינָיו וְתֹכֵן רוּחוֹת יְהֹוָֽה׃

Wszystkie drogi człowieka są czyste w jego oczach, ale PAN waży duchy.

3 גֹּל אֶל־יְהֹוָה מַעֲשֶׂיךָ וְיִכֹּנוּ מַחְשְׁבֹתֶֽיךָ׃

Powierz PANU swe dzieła, a twoje zamysły będą utwierdzone.

4 כֹּל פָּעַל יְהֹוָה לַֽמַּעֲנֵהוּ וְגַם־רָשָׁע לְיוֹם רָעָֽה׃

PAN uczynił wszystko dla samego siebie, nawet niegodziwego na dzień zła.

5 תּוֹעֲבַת יְהֹוָה כׇּל־גְּבַהּ־לֵב יָד לְיָד לֹא יִנָּקֶֽה׃

Każdy, który jest wyniosłego serca, budzi odrazę w PANU; choć weźmie innych do pomocy, nie uniknie kary.

6 בְּחֶסֶד וֶאֱמֶת יְכֻפַּר עָוֺן וּבְיִרְאַת יְהֹוָה סוּר מֵרָֽע׃

Dzięki miłosierdziu i prawdzie oczyszcza się nieprawość, a w bojaźni PANA oddalamy się od zła.

7 בִּרְצוֹת יְהֹוָה דַּרְכֵי־אִישׁ גַּם־אוֹיְבָיו יַשְׁלִם אִתּֽוֹ׃

Gdy drogi człowieka podobają się PANU, to godzi z nim nawet jego nieprzyjaciół.

8 טוֹב־מְעַט בִּצְדָקָה מֵרֹב תְּבוּאוֹת בְּלֹא מִשְׁפָּֽט׃

Lepiej mieć mało ze sprawiedliwością niż wiele dochodów nieprawnych.

9 לֵב אָדָם יְחַשֵּׁב דַּרְכּוֹ וַיהֹוָה יָכִין צַעֲדֽוֹ׃

Serce człowieka obmyśla swe drogi, ale PAN kieruje jego krokami.

10 קֶסֶם ׀ עַֽל־שִׂפְתֵי־מֶלֶךְ בְּמִשְׁפָּט לֹא יִמְעַל־פִּֽיו׃

Wyrok Boży [jest] na wargach króla; jego usta nie błądzą w sądzie.

11 פֶּלֶס ׀ וּמֹאזְנֵי מִשְׁפָּט לַיהֹוָה מַעֲשֵׂהוּ כׇּל־אַבְנֵי־כִֽיס׃

Sprawiedliwa waga i szale [należą do] PANA i wszystkie odważniki w worku są jego dziełem.

12 תּוֹעֲבַת מְלָכִים עֲשׂוֹת רֶשַׁע כִּי בִצְדָקָה יִכּוֹן כִּסֵּֽא׃

Popełnienie niegodziwości budzi odrazę w królach, bo sprawiedliwością tron jest umocniony.

13 רְצוֹן מְלָכִים שִׂפְתֵי־צֶדֶק וְדֹבֵר יְשָׁרִים יֶאֱהָֽב׃

Wargi sprawiedliwe są rozkoszą królów, kochają oni tego, który mówi to, co słuszne.

14 חֲמַת־מֶלֶךְ מַלְאֲכֵי־מָוֶת וְאִישׁ חָכָם יְכַפְּרֶֽנָּה׃

Gniew króla jest posłańcem śmierci, ale mądry człowiek przebłaga go.

15 בְּאוֹר־פְּנֵי־מֶלֶךְ חַיִּים וּרְצוֹנוֹ כְּעָב מַלְקֽוֹשׁ׃

W jasności twarzy króla [jest] życie, a jego przychylność jest jak obłok z późnym deszczem.

16 קְֽנֹה־חׇכְמָה מַה־טּוֹב מֵחָרוּץ וּקְנוֹת בִּינָה נִבְחָר מִכָּֽסֶף׃

O wiele lepiej jest nabyć mądrość niż złoto; a nabyć rozum lepiej niż srebro.

17 מְסִלַּת יְשָׁרִים סוּר מֵרָע שֹׁמֵר נַפְשׁוֹ נֹצֵר דַּרְכּֽוֹ׃

Droga prawych [to] odstąpić od zła; kto strzeże swojej drogi, strzeże swej duszy.

18 לִפְנֵי־שֶׁבֶר גָּאוֹן וְלִפְנֵי כִשָּׁלוֹן גֹּבַהּ רֽוּחַ׃

Pycha poprzedza zgubę, a wyniosły duch – upadek.

19 טוֹב שְׁפַל־רוּחַ אֶת־[עֲנָוִים] (עניים) מֵחַלֵּק שָׁלָל אֶת־גֵּאִֽים׃

Lepiej być uniżonego ducha z pokornymi, niż dzielić łup z pysznymi.

20 מַשְׂכִּיל עַל־דָּבָר יִמְצָא־טוֹב וּבוֹטֵחַ בַּיהֹוָה אַשְׁרָֽיו׃

Kto zważa na słowo, znajdzie dobro, a kto ufa PANU, [jest] błogosławiony.

21 לַֽחֲכַם־לֵב יִקָּרֵא נָבוֹן וּמֶתֶק שְׂפָתַיִם יֹסִיף לֶֽקַח׃

Kto [jest] mądrego serca, zwie się rozumnym, a słodycz warg pomnaża wiedzę.

22 מְקוֹר חַיִּים שֵׂכֶל בְּעָלָיו וּמוּסַר אֱוִלִים אִוֶּֽלֶת׃

Rozum [jest] zdrojem życia dla tych, którzy go mają, a pouczenie głupich jest głupotą.

23 לֵב חָכָם יַשְׂכִּיל פִּיהוּ וְעַל־שְׂפָתָיו יֹסִיף לֶֽקַח׃

Serce mądrego czyni jego usta roztropnymi i dodaje nauki jego wargom.

24 צוּף־דְּבַשׁ אִמְרֵי־נֹעַם מָתוֹק לַנֶּפֶשׁ וּמַרְפֵּא לָעָֽצֶם׃

Miłe słowa są [jak] plaster miodu, słodycz dla duszy i lekarstwo dla kości.

25 יֵשׁ דֶּרֶךְ יָשָׁר לִפְנֵי־אִישׁ וְאַחֲרִיתָהּ דַּרְכֵי־מָֽוֶת׃

Jest droga, która [wydaje się] człowiekowi słuszna, ale jej końcem jest droga do śmierci.

26 נֶפֶשׁ עָמֵל עָמְלָה לּוֹ כִּֽי־אָכַף עָלָיו פִּֽיהוּ׃

Robotnik pracuje dla siebie, bo usta pobudzają go [do tego].

27 אִישׁ בְּלִיַּעַל כֹּרֶה רָעָה וְעַל־[שְׂפָתוֹ] (שפתיו) כְּאֵשׁ צָרָֽבֶת׃

Człowiek nikczemny wykopuje zło, a na jego wargach jakby ogień płonący.

28 אִישׁ תַּהְפֻּכוֹת יְשַׁלַּח מָדוֹן וְנִרְגָּן מַפְרִיד אַלּֽוּף׃

Człowiek przewrotny rozsiewa spory, a plotkarz rozdziela przyjaciół.

29 אִישׁ חָמָס יְפַתֶּה רֵעֵהוּ וְהוֹלִיכוֹ בְּדֶרֶךְ לֹא־טֽוֹב׃

Człowiek gwałtowny zwabia swego bliźniego i wprowadza go na drogę niedobrą.

30 עֹצֶה עֵינָיו לַחְשֹׁב תַּהְפֻּכוֹת קֹרֵץ שְׂפָתָיו כִּלָּה רָעָֽה׃

Mruga swymi oczami, by knuć podstępy; rusza wargami i popełnia zło.

31 עֲטֶרֶת תִּפְאֶרֶת שֵׂיבָה בְּדֶרֶךְ צְדָקָה תִּמָּצֵֽא׃

Siwa głowa [jest] koroną chwały, zdobywa się ją na drodze sprawiedliwości.

32 טוֹב אֶרֶךְ אַפַּיִם מִגִּבּוֹר וּמֹשֵׁל בְּרוּחוֹ מִלֹּכֵד עִֽיר׃

Lepszy jest nieskory do gniewu niż mocarz, a kto panuje nad swym duchem, [jest lepszy] niż ten, kto zdobywa miasto.

33 בַּחֵיק יוּטַל אֶת־הַגּוֹרָל וּמֵיְהֹוָה כׇּל־מִשְׁפָּטֽוֹ׃

Losy wrzuca się w zanadrze, ale całe rozstrzygnięcie ich zależy od PANA.