מִשְׁלֵי 25

1 גם-אלה משלי שלמה-- אשר העתיקו אנשי חזקיה מלך-יהודה

Hizi tena ni mithali za Sulemani, zilinakiliwa na watu wa Hezekia, mfalme wa Yuda.

2 כבד אלהים הסתר דבר וכבד מלכים חקר דבר

Ni utukufu wa Mungu kuficha jambo, bali utukufu wa wafalme kutafiti juu ya jambo.

3 שמים לרום וארץ לעמק ולב מלכים אין חקר

Kama mbingu ni kwa kimo na dunia ni kwa kina, ndivyo hivyo moyo wa wafalme hauchunguziki.

4 הגו סיגים מכסף ויצא לצרף כלי

Ondoa takataka kutoka kwenye fedha na mfua vyuma anaweza kutumia fedha katika ufundi wake.

5 הגו רשע לפני-מלך ויכון בצדק כסאו

Pamoja na hayo, waondoe watu waovu mbele ya mfalme na kiti chake cha enzi kitaimarishwa kwa kutenda haki.

6 אל-תתהדר לפני-מלך ובמקום גדלים אל-תעמד

Usijitukuze mwenyewe mbele ya mfalme na usisimame katika sehemu iliyoteuliwa kwa watu wakuu.

7 כי טוב אמר-לך עלה-הנה מהשפילך לפני נדיב--אשר ראו עיניך

Ni bora yeye akuambie, “Njoo hapa” kuliko wewe kujiaibisha mbele ya mkuu.

8 אל-תצא לרב מהר פן מה-תעשה באחריתה--בהכלים אתך רעך

Usiharakishe kufanya kuhukumu, kwa kile ulichokishuhudia. Maana utafanya nini mwishoni, wakati jirani yako atakapokuaibisha?

9 ריבך ריב את-רעך וסוד אחר אל-תגל

Jitetee kesi yako kati ya jirani yako na wewe na usifunue siri ya mtu mwingine,

10 פן-יחסדך שמע ודבתך לא תשוב

au vinginevyo anayekusikia ataleta aibu juu yako na taarifa mbaya juu yako haiwezi kunyamazishwa.

11 תפוחי זהב במשכיות כסף-- דבר דבר על-אפניו

Kunena maneno yenye kuchaguliwa vizuri, ni kama nakshi za dhahabu iliyoungwa kwenye fedha.

12 נזם זהב וחלי-כתם-- מוכיח חכם על-אזן שמעת

Kama pete ya dhahabu au kito kilichotengenezwa kwa dhahabu safi ndivyo lilivyo karipio la busara kwenye sikio linalosikia.

13 כצנת שלג ביום קציר--ציר נאמן לשלחיו ונפש אדניו ישיב

Kama baridi ya theluji wakati wa mavuno ndivyo alivyo mjumbe mwaminifu kwa wenye kumtuma; huyahifadhi maisha ya mabwana wake.

14 נשיאים ורוח וגשם אין-- איש מתהלל במתת-שקר

Kama mawingu na upepo bila mvua ndivyo alivyo mwenye kujisifu kuhusu zawadi asiyoitoa.

15 בארך אפים יפתה קצין ולשון רכה תשבר-גרם

Kwa uvumilivu mtawala anaweza kushawishiwa na ulimi raini unaweza kuvunja mfupa.

16 דבש מצאת אכל דיך פן-תשבענו והקאתו

Kama utapata asali, kula ya kutosha- vingenevyo, ukila nyingi sana, utaitapika.

17 הקר רגלך מבית רעך פן-ישבעך ושנאך

Usiweke mguu wako kwenye nyumba ya jirani yako mara nyingi, anaweza kuchoshwa nawe na kukuchukia.

18 מפיץ וחרב וחץ שנון-- איש ענה ברעהו עד שקר

Mtu anayetoa ushuhuda wa uongo dhidi ya jirani yake ni kama rungu lililotumiwa katika vita, au upanga, au mshale mkali.

19 שן רעה ורגל מועדת-- מבטח בוגד ביום צרה

Kumtumaini mtu asiye mwaminifu wakati wa taabu ni kama jino bovu au mguu unaoteleza.

20 מעדה-בגד ביום קרה--חמץ על-נתר ושר בשרים על לב-רע

Kama mtu anayevua nguo katika hali ya baridi, au kama siki iliyotiwa kwenye magadi, ndivyo alivyo anayeimba wimbo kwa mwenye moyo mzito.

21 אם-רעב שנאך האכלהו לחם ואם-צמא השקהו מים

Kama adui yako ana njaa, mpe chakula ale na kama ana kiu, mpe maji ya kunywa,

22 כי גחלים--אתה חתה על-ראשו ויהוה ישלם-לך

maana utamwekea mkaa juu ya kichwa chake na Yehova atakupa thawabu.

23 רוח צפון תחולל גשם ופנים נזעמים לשון סתר

Ni hakika upepo wa kaskazini huleta mvua, ndivyo mtu anayesema siri hufanya sura zikasirike.

24 טוב שבת על-פנת-גג-- מאשת מדונים (מדינים) ובית חבר

Ni bora kuishi kwenye pembe ya darini kuliko kuchangia nyumba pamoja na mwanamke mgomvi.

25 מים קרים על-נפש עיפה ושמועה טובה מארץ מרחק

Kama maji ya baridi kwa mwenye kiu, ndivyo ilivyo habari njema kutoka nchi ya mbali.

26 מעין נרפש ומקור משחת-- צדיק מט לפני-רשע

Kama chemchemi iliyochafuliwa au kisima kilichoharibiwa ndivyo alivyo mtu mwema ambaye huyumbayumba mbele ya watu waovu.

27 אכל דבש הרבות לא-טוב וחקר כבדם כבוד

Si vema kula asali nyingi mno; hivyo ni kama kutafuta heshima baada heshima.

28 עיר פרוצה אין חומה-- איש אשר אין מעצר לרוחו

Mtu bila kujitawala ni kama mji ulibomolewa na usiokuwa na kuta.