מִשְׁלֵי 24

1 אל-תקנא באנשי רעה ואל-תתאו להיות אתם

Kik nyiego maki gi joricho bende kik iyie chunyi gomb bedo e chokruok margi;

2 כי-שד יהגה לבם ועמל שפתיהם תדברנה

nimar chunjegi chano timo mamono to dhogi wacho mana gik makelo chandruok.

3 בחכמה יבנה בית ובתבונה יתכונן

Rieko ema igerogo ot, to kuom winjo ogurore mosiko;

4 ובדעת חדרים ימלאו-- כל-הון יקר ונעים

kuom ngʼeyo, utene maiye ipongʼo gi gik moko ma ok yudo yot kod mwandu mabeyo.

5 גבר-חכם בעוז ואיש-דעת מאמץ-כח

Ngʼat mariek nigi teko maduongʼ; to ngʼat man-gi ngʼeyo medo teko;

6 כי בתחבלות תעשה-לך מלחמה ותשועה ברב יועץ

nimar dhiyo e lweny dwaro ni ongʼadni rieko, to bedo gi loch dwaro jongʼad rieko mangʼeny.

7 ראמות לאויל חכמות בשער לא יפתח-פיהו

Rieko bor moyombo ngʼat mofuwo; e kar bura mar alap oonge gi gima onyalo wacho.

8 מחשב להרע-- לו בעל-מזמות יקראו

Ngʼat machano gima rach biro ngʼere kaka ja-andhoga.

9 זמת אולת חטאת ותועבת לאדם לץ

Andhoga mar fuwo en richo, to ji mon kod ja-jar ji.

10 התרפית ביום צרה-- צר כחכה

Ka tekri orumo mipodho e kinde mar lweny, to mano kaka tekri tin!

11 הצל לקחים למות ומטים להרג אם-תחשוך

Res jogo mitero kar tho; mak jogo mawuotho ka tangni dhiyo kar yengʼo.

12 כי-תאמר-- הן לא-ידענו-זה הלא-תכן לבות הוא-יבין ונצר נפשך הוא ידע והשיב לאדם כפעלו

Ka iwacho niya, “Ne ok wangʼeyo gimoro kuom wachni,” donge ngʼatno mapimo chuny dhano ongʼeyo wachno? Donge ngʼat morito kendo ngʼiyo ngimani ongʼeyogo? To donge obiro chulo ngʼato ka ngʼato mowinjore gi timbene?

13 אכל-בני דבש כי-טוב ונפת מתוק על-חכך

Wuoda, cham mor kich, nimar ober; mor kich moa e pedni mar kich nigi ndhandhu mamit.

14 כן דעה חכמה--לנפשך אם-מצאת ויש אחרית ותקותך לא תכרת

Ngʼe bende ne rieko mit ni chunyi; ka iyude, nitie geno mar ndalo mabiro kuomi, to genoni ok nongʼad oko.

15 אל-תארב רשע לנוה צדיק אל-תשדד רבצו

Kik ibut ka ngʼat marach mondo iketh od ngʼat makare, kik iyak dalane,

16 כי שבע יפול צדיק וקם ורשעים יכשלו ברעה

kata bedni ngʼat makare ogore piny nyadibiriyo, pod obiro chungo kendo; to joricho igoyo piny gi masira.

17 בנפל אויביך (אויבך) אל-תשמח ובכשלו אל-יגל לבך

Kik ibed mamor gi masiche mag jasiki, ka ochwanyore, kik iyie chunyi bed mamor;

18 פן-יראה יהוה ורע בעיניו והשיב מעליו אפו

nimar Jehova Nyasaye biro neno kendo golo mirimbe oko kuome.

19 אל-תתחר במרעים אל-תקנא ברשעים

Kik ibed maluor nikech joricho kata kik nyiego maki kod joma timbegi richo,

20 כי לא-תהיה אחרית לרע נר רשעים ידעך

nimar jaricho onge gi geno mar ndalo mabiro, kendo taya mar ngʼat marach ibiro nego.

21 ירא-את-יהוה בני ומלך עם-שונים אל-תתערב

Wuoda, luor Jehova Nyasaye kod ruoth morito piny, kendo kik iriwri gi joma kwede,

22 כי-פתאם יקום אידם ופיד שניהם מי יודע

nimar ji ariyogo biro kelonegi chandruok apoya nono, to en ngʼa ma dingʼe ni en chandruok manade ma ginyalo kelo?

23 גם-אלה לחכמים הכר-פנים במשפט בל-טוב

Magi bende gin weche mag jomariek: Luoro wangʼ kuom ngʼado bura ok ber:

24 אמר לרשע--צדיק אתה יקבהו עמים יזעמוהו לאמים

Ngʼatno mowachone jaketho niya, “In kare ionge ketho” ji biro kwongʼe to piny kwede.

25 ולמוכיחים ינעם ועליהם תבוא ברכת-טוב

To nobed maber gi jogo makumo joma oketho, kendo gweth mogundho nobed kodgi.

26 שפתים ישק משיב דברים נכחים

Dwoko maratiro nyiso ni mano osiepni mar adier.

27 הכן בחוץ מלאכתך--ועתדה בשדה לך אחר ובנית ביתך

Tiek tijeni ma oko kendo ik puothegi; bangʼ mano, eka iger odi.

28 אל-תהי עד-חנם ברעך והפתית בשפתיך

Kik ibed janeno e wach jabuti kaonge gima omiyo, kata tiyo gi dhogi mondo iriambi.

29 אל-תאמר--כאשר עשה-לי כן אעשה-לו אשיב לאיש כפעלו

Kik iwach niya, “Abiro timone mana kaka osetimona; abiro chulo ngʼatno mana kaka notimona.”

30 על-שדה איש-עצל עברתי ועל-כרם אדם חסר-לב

Nakadho but puoth jasamuoyo, kakadho but puoth olemb mzabibu mar ngʼat maonge gi rieko;

31 והנה עלה כלו קמשנים--כסו פניו חרלים וגדר אבניו נהרסה

kudho notwi kuonde duto, puodho duto noim gi buya, to ohinga mar kidi nomukore.

32 ואחזה אנכי אשית לבי ראיתי לקחתי מוסר

Naketo chunya nono gino mane aneno to napuonjora kuom gino mane aneno.

33 מעט שנות מעט תנומות מעט חבק ידים לשכב

Nindo matin, ayula wangʼ matin, kwakruok matin kiyweyo,

34 ובא-מתהלך רישך ומחסריך כאיש מגן

to dhier biro monji ka janjore kendo chan ka jalweny momanore.