מִשְׁלֵי 22

1 נבחר שם מעשר רב מכסף ומזהב חן טוב

Heri kuchagua jina jema kuliko utajiri mwingi, kuheshimiwa ni bora kuliko fedha au dhahabu.

2 עשיר ורש נפגשו עשה כלם יהוה

Tajiri na maskini wanafanana kwa hili: Bwana ni Muumba wao wote.

3 ערום ראה רעה ויסתר (ונסתר) ופתיים עברו ונענשו

Mtu mwenye busara huona hatari na kujificha, bali mjinga huendelea mbele kama kipofu nayo ikamtesa.

4 עקב ענוה יראת יהוה עשר וכבוד וחיים

Unyenyekevu na kumcha Bwana huleta utajiri, heshima na uzima.

5 צנים פחים בדרך עקש שומר נפשו ירחק מהם

Katika mapito ya waovu kuna miiba na mitego, bali yeye ailindaye nafsi yake hukaa mbali nayo.

6 חנך לנער על-פי דרכו-- גם כי-יזקין לא-יסור ממנה

Mfundishe mtoto njia impasayo kuiendea, naye hataiacha hata akiwa mzee.

7 עשיר ברשים ימשול ועבד לוה לאיש מלוה

Matajiri huwatawala maskini naye akopaye ni mtumwa wa akopeshaye.

8 זורע עולה יקצור- (יקצר-) און ושבט עברתו יכלה

Yeye aupandaye uovu huvuna taabu, nayo fimbo ya ghadhabu yake itaangamizwa.

9 טוב-עין הוא יברך כי-נתן מלחמו לדל

Mtu mkarimu yeye mwenyewe atabarikiwa kwa kuwa hushiriki chakula chake na maskini.

10 גרש לץ ויצא מדון וישבת דין וקלון

Mfukuze mwenye dhihaka, na mvutano utatoweka; ugomvi na matukano vitakoma.

11 אהב טהור- (טהר-) לב-- חן שפתיו רעהו מלך

Yeye apendaye moyo safi na yeye ambaye maneno yake ni ya neema, mfalme atakuwa rafiki yake.

12 עיני יהוה נצרו דעת ויסלף דברי בגד

Macho ya Bwana hulinda maarifa, bali huyapinga maneno ya asiye mwaminifu.

13 אמר עצל ארי בחוץ בתוך רחבות ארצח

Mvivu husema, “Yuko simba nje!” au, “Nitauawa katika mitaa!”

14 שוחה עמקה פי זרות זעום יהוה יפול- (יפל-) שם

Kinywa cha mwanamke kahaba ni shimo refu; yeye aliye chini ya ghadhabu ya Bwana atatumbukia ndani yake.

15 אולת קשורה בלב-נער שבט מוסר ירחיקנה ממנו

Upumbavu umefungwa ndani ya moyo wa mtoto, bali fimbo ya adhabu itaufukuzia mbali naye.

16 עשק דל להרבות לו-- נתן לעשיר אך-למחסור

Yeye amwoneaye maskini ili kujiongezea mali, naye ampaye tajiri zawadi, wote huwa maskini.

17 הט אזנך--ושמע דברי חכמים ולבך תשית לדעתי

Tega sikio na usikie misemo ya wenye hekima, elekeza moyo wako kwenye yale nifundishayo,

18 כי-נעים כי-תשמרם בבטנך יכנו יחדו על-שפתיך

kwa maana inapendeza unapoyahifadhi moyoni mwako na kuwa nayo yote tayari midomoni mwako.

19 להיות ביהוה מבטחך-- הודעתיך היום אף-אתה

Ili tumaini lako liwe katika Bwana, hata wewe, ninakufundisha leo.

20 הלא כתבתי לך שלשום (שלשים)-- במעצות ודעת

Je, sijakuandikia misemo thelathini, misemo ya mashauri na maarifa,

21 להודיעך--קשט אמרי אמת להשיב אמרים אמת לשלחיך

kukufundisha maneno ya kweli na ya kuaminika, ili uweze kutoa majibu sahihi kwake yeye aliyekutuma?

22 אל-תגזל-דל כי דל-הוא ואל-תדכא עני בשער

Usiwadhulumu maskini kwa sababu ni maskini, wala kumdhulumu mhitaji mahakamani,

23 כי-יהוה יריב ריבם וקבע את-קבעיהם נפש

kwa sababu Bwana atalichukua shauri lao naye atawateka wao waliowateka.

24 אל-תתרע את-בעל אף ואת-איש חמות לא תבוא

Usifanye urafiki na mtu mwenye hasira ya haraka, usishirikiane na yule aliye mwepesi kukasirika,

25 פן-תאלף ארחתו ולקחת מוקש לנפשך

la sivyo utajifunza njia zake na kujiingiza mwenyewe kwenye mtego.

26 אל-תהי בתקעי-כף בערבים משאות

Usiwe mwenye kupana mikono katika rehani, au kuweka dhamana kwa ajili ya madeni.

27 אם-אין-לך לשלם-- למה יקח משכבך מתחתיך

Kama ukikosa njia ya kulipa, kitanda chako kitachukuliwa ukiwa umekilalia.

28 אל-תסג גבול עולם-- אשר עשו אבותיך

Usisogeze jiwe la mpaka wa zamani lililowekwa na baba zako.

29 חזית איש מהיר במלאכתו-- לפני-מלכים יתיצב בל-יתיצב לפני חשכים

Je, unamwona mtu stadi katika kazi yake? Atahudumu mbele ya wafalme; hatahudumu mbele ya watu duni.