מִשְׁלֵי 19

1 טוב-רש הולך בתמו-- מעקש שפתיו והוא כסיל

Mas mabuti ang isang mahirap na lumalakad nang may karangalan kaysa sa isang baluktot magsalita at isang mangmang.

2 גם בלא-דעת נפש לא-טוב ואץ ברגלים חוטא

Gayon din, hindi mabuting magkaroon ng nais na walang karunungan at ang tumatakbo nang mabilis ay lumilihis sa landas.

3 אולת אדם תסלף דרכו ועל-יהוה יזעף לבו

Pinapahamak ng kamangmangan ng tao ang kaniyang buhay, at ang puso niya ay nagagalit laban kay Yahweh.

4 הון--יסיף רעים רבים ודל מרעהו יפרד

Ang kayamanan ay nakadaragdag ng maraming kaibigan, pero ang mahirap ay hiwalay mula sa kaniyang mga kaibigan.

5 עד שקרים לא ינקה ויפיח כזבים לא ימלט

Ang bulaang saksi ay hindi makakaalis ng hindi napaparusahan, at hindi makakatakas ang siyang nabubuhay sa mga kasinungalingan.

6 רבים יחלו פני-נדיב וכל-הרע לאיש מתן

Maraming hihingi ng tulong mula sa mapagbigay na tao, at lahat ay kaibigan ng siyang nagbibigay ng mga regalo.

7 כל אחי-רש שנאהו-- אף כי מרעהו רחקו ממנו מרדף אמרים לא- (לו-) המה

Lahat ng mga kapatid ng mahirap ay napopoot sa kaniya; paano pa ang kaniyang mga kaibigan na lumalayo mula sa kaniya! Siya ay nananawagan sa kanila, pero sila ay naglaho na.

8 קנה-לב אהב נפשו שמר תבונה למצא-טוב

Ang nagsisikap na magkaroon ng karunungan ay nagmamahal sa kaniyang sariling buhay; ang nagpapanatili sa pang-unawa ay makatatagpo ng kabutihan.

9 עד שקרים לא ינקה ויפיח כזבים יאבד

Ang bulaang saksi ay hindi makaaalis ng hindi mapaparusahan, ngunit mapapahamak ang mga nabubuhay sa kasinungalingan.

10 לא-נאוה לכסיל תענוג אף כי-לעבד משל בשרים

Hindi angkop para sa isang mangmang na mamuhay ng may karangyaan— lalong hindi para sa isang alipin ang mamuno sa mga prinsipe.

11 שכל אדם האריך אפו ותפארתו עבר על-פשע

Ang pag-iingat ay nagdudulot sa isang tao na hindi agad magalit at ang kaniyang dangal ay ang hindi pagpansin sa kasalanan.

12 נהם ככפיר זעף מלך וכטל על-עשב רצונו

Ang poot ng hari ay parang batang leon na umaatungal, pero ang kaniyang kagandahang loob ay katulad ng hamog sa mga damuhan.

13 הות לאביו בן כסיל ודלף טרד מדיני אשה

Kasiraan sa kaniyang ama ang isang mangmang na anak at ang mapang-away na asawang babae ay tulo ng tubig na walang tigil.

14 בית והון נחלת אבות ומיהוה אשה משכלת

Ang bahay at kayamanan ay namamana mula sa mga magulang, ngunit mula kay Yahweh ang masinop na asawang babae.

15 עצלה תפיל תרדמה ונפש רמיה תרעב

Hinahagis ng katamaran ang isang tao sa mahimbing na tulog, pero magugutom ang isang tao na ayaw maghanapbuhay.

16 שמר מצוה שמר נפשו בוזה דרכיו יומת (ימות)

Ang tumutupad ng kautusan ay nag-iingat ng kaniyang buhay, pero ang hindi pinag-iisipan ang kaniyang mga pamamaraan ay tiyak na mamamatay.

17 מלוה יהוה חונן דל וגמלו ישלם-לו

Ang sinumang mabait sa mahihirap ay nagpapahiram kay Yahweh, at babayaran siya ni Yahweh dahil sa kaniyang ginawa.

18 יסר בנך כי-יש תקוה ואל-המיתו אל-תשא נפשך

Disiplinahin mo ang iyong anak habang may pag-asa pa, at huwag mong patatagin ang iyong kagustuhan na ilagay siya sa kamatayan.

19 גרל- (גדל-) חמה נשא ענש כי אם-תציל ועוד תוסף

Ang taong mainitin ang ulo ay dapat magbayad kung siya ay iyong sinagip, gagawin mo ito ulit sa pangalawang pagkakataon.

20 שמע עצה וקבל מוסר-- למען תחכם באחריתך

Dinggin mo at sundin ang aking katuruan, at ikaw ay magiging marunong hanggang sa katapusan ng iyong buhay.

21 רבות מחשבות בלב-איש ועצת יהוה היא תקום

Marami ang mga plano sa puso ng isang tao, pero ang layunin ni Yahweh ang siyang mananaig.

22 תאות אדם חסדו וטוב-רש מאיש כזב

Katapatan ang ninanais ng isang tao, at higit na mainam ang mahirap kaysa sa isang sinungaling.

23 יראת יהוה לחיים ושבע ילין בל-יפקד רע

Ang paggalang at pagsunod kay Yahweh ay nagbibigay ng buhay; ang gumagawa nito ay masisiyahan at ligtas sa kapahamakan.

24 טמן עצל ידו בצלחת גם-אל-פיהו לא ישיבנה

Binabaon ng batugan ang kaniyang kamay sa pagkain; hindi man lamang niya ito maibalik pataas sa kaniyang bibig.

25 לץ תכה ופתי יערם והוכיח לנבון יבין דעת

Kapag iyong pinarusahan ang isang mangungutya, matututo pati ang walang pinag-aralan; itama mo ang may pang-unawa at lalawak ang kaniyang kaalaman.

26 משדד-אב יבריח אם-- בן מביש ומחפיר

Ang isang ninanakawan ang kaniyang ama at pinapalayas ang kaniyang ina ay isang anak na nagdadala ng kahihiyan at kasiraan.

27 חדל-בני לשמע מוסר לשגות מאמרי-דעת

Kung hindi ka na makikinig sa katuruan, aking anak, ikaw ay mapapalayo mula sa mga salita ng kaalaman.

28 עד בליעל יליץ משפט ופי רשעים יבלע-און

Ang masamang saksi ay kinukutya ang katarungan, at ang bibig ng masama ay lumulunok ng malaking kasalanan.

29 נכונו ללצים שפטים ומהלמות לגו כסילים

Nakahanda ang paghatol sa mga mapangutya, at paghahagupit sa likod ng mga mangmang.