מִשְׁלֵי 14

1 חכמות נשים בנתה ביתה ואולת בידיה תהרסנו

Mkazi wanzeru amamanga banja lake, koma mkazi wopusa amalimasula ndi manja ake omwe.

2 הולך בישרו ירא יהוה ונלוז דרכיו בוזהו

Amene amayenda molungama amaopa Yehova, koma amene njira zake ndi zoyipa amanyoza Yehova.

3 בפי-אויל חטר גאוה ושפתי חכמים תשמורם

Kuyankhula kwa chitsiru kumamuyitanira ndodo pa msana, koma milomo ya munthu wanzeru imamuteteza.

4 באין אלפים אבוס בר ורב-תבואות בכח שור

Pakasowa ngʼombe zolima gome limakhala lopanda chakudya, koma pakakhala ngʼombe zamphamvu zakudya zimachulukanso.

5 עד אמונים לא יכזב ויפיח כזבים עד שקר

Mboni yokhulupirika sinama, koma mboni yonyenga imayankhula zabodza.

6 בקש-לץ חכמה ואין ודעת לנבון נקל

Wonyoza anzake amafunafuna nzeru koma osayipeza, koma munthu womvetsa bwino amadziwa zinthu msanga.

7 לך מנגד לאיש כסיל ובל-ידעת שפתי-דעת

Khala kutali ndi munthu wopusa chifukwa sudzapeza mawu a nzeru.

8 חכמת ערום הבין דרכו ואולת כסילים מרמה

Nzeru za munthu wochenjera zagona pakuzindikira njira zake. Koma uchitsiru wa zitsiru umapusitsidwa ndi chinyengo chawo chomwe.

9 אולים יליץ אשם ובין ישרים רצון

Zitsiru zimanyoza za kulapa machimo, awo, koma kufuna kwabwino kumapezeka mwa anthu olungama.

10 לב--יודע מרת נפשו ובשמחתו לא-יתערב זר

Mtima uliwonse umadziwa wokha zowawa zake, ndipo palibe wina aliyense angadziwe kukondwa kwake.

11 בית רשעים ישמד ואהל ישרים יפריח

Nyumba ya munthu woyipa idzapasuka, koma tenti ya munthu wowongoka mtima idzakhazikika.

12 יש דרך ישר לפני-איש ואחריתה דרכי-מות

Pali njira ina yooneka ngati yabwino kwa munthu, koma kumatsiriziro kwake ndi ku imfa.

13 גם-בשחק יכאב-לב ואחריתה שמחה תוגה

Ngakhale poseka mtima utha kumva kuwawa, ndipo mathero achimwemwe akhoza kukhala chisoni.

14 מדרכיו ישבע סוג לב ומעליו איש טוב

Munthu wosakhulupirika adzalandira zogwirizana ndi ntchito yake, koma munthu wabwino adzalandira mphotho ya ntchito yake.

15 פתי יאמין לכל-דבר וערום יבין לאשרו

Munthu wopusa amakhulupirira chilichonse, koma munthu wochenjera amaganizira bwino mayendedwe ake.

16 חכם ירא וסר מרע וכסיל מתעבר ובוטח

Munthu wanzeru amaopa Mulungu ndipo amapewa zoyipa, koma munthu wopusa ndi wokula mtima amakhala wosasamala.

17 קצר-אפים יעשה אולת ואיש מזמות ישנא

Munthu wopsa mtima msanga amachita zinthu za uchitsiru, ndipo anthu amadana ndi munthu wachinyengo.

18 נחלו פתאים אולת וערומים יכתרו דעת

Anthu opusa amalandira uchitsiru, koma anthu ochenjera amavekedwa chipewa cha ulemerero wa kudziwa zinthu.

19 שחו רעים לפני טובים ורשעים על-שערי צדיק

Anthu oyipa adzagwada pamaso pa anthu abwino, ndipo anthu oyipa adzapempha thandizo kwa anthu olungama.

20 גם-לרעהו ישנא רש ואהבי עשיר רבים

Munthu wosauka ngakhale anansi ake omwe amamuda, koma munthu wolemera ali ndi abwenzi ambiri.

21 בז-לרעהו חוטא ומחונן עניים (ענוים) אשריו

Wonyoza mnansi wake ndi wochimwa koma ndi wodala amene amachitira chifundo anthu osowa.

22 הלוא-יתעו חרשי רע וחסד ואמת חרשי טוב

Kodi amene amakonzekera zoyipa sasochera? Koma amene amakonzekera zabwino anthu amawaonetsa chikondi ndi kukhulupirika.

23 בכל-עצב יהיה מותר ודבר-שפתים אך-למחסור

Ntchito iliyonse imakhala ndi phindu, koma kuyankhulayankhula kumabweretsa umphawi.

24 עטרת חכמים עשרם אולת כסילים אולת

Chipewa chaulemu cha anthu a nzeru ndi chuma chawo chomwe, koma malipiro a zitsiru ndi uchitsiru.

25 מציל נפשות עד אמת ויפח כזבים מרמה

Mboni yokhulupirika imapulumutsa miyoyo, koma mboni yabodza imaphetsa.

26 ביראת יהוה מבטח-עז ולבניו יהיה מחסה

Amene amaopa Yehova ali ndi chitetezo chokwanira ndipo iye adzakhala pothawira pa ana ake.

27 יראת יהוה מקור חיים-- לסור ממקשי מות

Kuopa Yehova ndiye kasupe wamoyo, kumathandiza munthu kuti apewe msampha wa imfa.

28 ברב-עם הדרת-מלך ובאפס לאם מחתת רזון

Gulu lalikulu la anthu ndiye ulemerero wa mfumu, koma popanda anthu kalonga amawonongeka.

29 ארך אפים רב-תבונה וקצר-רוח מרים אולת

Munthu wosapsa mtima msanga amamvetsa zinthu kwambiri, koma munthu wopsa mtima msanga amaonetsa uchitsiru wake.

30 חיי בשרים לב מרפא ורקב עצמות קנאה

Mtima wodekha umapatsa thupi moyo, koma nsanje imawoletsa mafupa.

31 עשק דל חרף עשהו ומכבדו חנן אביון

Amene amapondereza mʼmphawi amanyoza mlengi wake, koma wochitira chifundo munthu wosowa amalemekeza Mulungu.

32 ברעתו ידחה רשע וחסה במותו צדיק

Anthu oyipa adzakanthidwa chifukwa cha ntchito zawo zomwe, koma olungama adzatetezedwa mwa imfa yawo.

33 בלב נבון תנוח חכמה ובקרב כסילים תודע

Nzeru zimakhala mu mtima mwa anthu omvetsa zinthu, koma nzeru sipezeka mu mtima mwa zitsiru.

34 צדקה תרומם-גוי וחסד לאמים חטאת

Chilungamo chimakweza mtundu wa anthu, koma uchimo umachititsa manyazi mtundu uliwonse.

35 רצון-מלך לעבד משכיל ועברתו תהיה מביש

Mfumu imasangalatsidwa ndi wantchito wanzeru, koma imachitira ukali wantchito wochititsa manyazi.