< Mataio 26 >
1 A PAU ae la keia mau olelo a pau a Iesu, i mai la ia i kana poe haumana;
Después que hubo dicho todo esto, Jesús le dijo a los discípulos:
2 Ua ike oukou, elua la i koe, a hiki mai ka ahaaina moliaola; a e kumakaiaia ke Keiki a ke kanaka e kaulia'i ma ke kea.
“Ustedes saben que en dos días es la Pascua, y el Hijo del hombre será entregado y crucificado”.
3 Alaila, hoakoakoa ae la ka poe kahuna nui a me ka poe kakauolelo, a me ka poe lunakahiko o na kanaka, ma ka hale o ke kahuna nui, o Kaiapa kona inoa,
Entonces los jefes de los sacerdotes y los ancianos del pueblo se reunieron en el patio de Caifás, el sumo sacerdote.
4 Kukakuka ae la lakou, e lalau aku ia Iesu me ka hoopunipuni, a e pepehi ia ia a make.
Allí conspiraron para arrestar a Jesús bajo algún pretexto engañoso y matarlo.
5 Olelo ae la lakou, aole i ka wa ahaaina, o haunaele na kanaka.
Pero dijeron: “no hagamos esto durante el festival para que no haya disturbios en el pueblo”.
6 Aia ma Betania o Iesu ma ka hale o Simona ka lepero;
Mientras Jesús estaba en la casa de Simón el leproso, en Betania,
7 Hele mai la kekahi wahine io na la, me ka ipu alabatero, ua piha i ka mea poni makamae, a ninini iho la ia maluua o kona poo i kona noho ana e ai.
vino una mujer que traía un frasco de alabastro que contenía un perfume muy costoso. Ella lo derramó en la cabeza de Jesús mientras él estaba sentado y comía. Pero cuando los discípulos vieron lo que ella hizo, se incomodaron por ello.
8 Ike ae la kana poe haumana, ukiuki iho la lakou, i aku la, No ke aha la keia hoomaunauna?
“¡Qué gran desperdicio!” objetaron.
9 E hiki no ke kuai lilo aku i keia mea poni i kumu nui, a e haawiia'ku ia na ka poe ilihune.
“¡Este perfume pudo haberse vendido por mucho dinero y lo habríamos regalado a los pobres!”
10 A ike iho la o Iesu, i mai la oia ia lakou, No ke aha la oukou e hoopilikia mai ai i ka wahine? He mea maikai kana i hana mai ai ia'u.
Jesús sabía lo que estaba pasando y les dijo: “¿Por qué están enojados con esta mujer? ¡Ella ha hecho algo maravilloso por mí!
11 Ua mau loa ka poe ilihune me oukou, aole au e mau loa ana me oukou.
Los pobres siempre estarán entre ustedes, pero no siempre me tendrán a mí.
12 No ka mea, ua ninini mai kela i keia mea poni maluna iho o ko'u kino, e hoomakaukau ia'u no ke kanu ana.
Al derramar este perfume en mi cuerpo, ella me ha preparado para mi sepultura.
13 He oiaio ka'u e olelo aku nei ia oukou, Ma na wahi a pau loa o ke ao nei, e haiia'ku ai keia euanelio, ilaila e haiia'ku ai ka ia nei hana ana, i mea e kaulana ai oia.
Les digo la verdad: dondequiera que se difunda esta buena noticia, se contará lo que esta mujer ha hecho, en memoria de ella”.
14 Alaila, hele aku la kekahi o ka poe umikumamalua, o Iuda Isekariota kona inea, i ka poe kahuna nui, i aku la,
Entonces Judas Iscariote, uno de los doce discípulos, fue donde estaban los jefes de los sacerdotes
15 Heaha ka oukou e haawi mai ai ia'u a na'u ia e kumakaia aka ia oakou? A kaupaona mai la lakou nana i na wahi moni he kanakolu.
y les preguntó: “¿Cuánto me pagarán por entregarles a Jesús?” Y ellos le pagaron treinta monedas de plata.
16 Ma ia hope iho, imi iho la ia i ka wa pono e kumakaia aku ai ia ia.
A partir de ese momento, Judas buscaba una oportunidad para entregar a Jesús.
17 I ka la mua o ka ahaaina berena hu ole, hele aku la ka poe haumana io Iesu la, i aku la ia ia, Mahea la kahi au e makemake ai e hoomakaukau makou nau e ai i ka moliaola?
El primer día del festival del pan sin levadura, los discípulos vinieron donde Jesús y le preguntaron: “¿Dónde quieres que preparemos la cena de la Pascua para ti?”
18 I mai la kela, E haele aku iloko o ke kulanakauhale i kekahi kanaka, e olelo aku ia ia, Ke i mai nei ke Kumu, Ua kokoke mai nei kuu manawa; he pono e malama au me ka'u mau haumana i ka moliaola ma kou hale.
Jesús les dijo: “vayan a la ciudad y busquen a cierto hombre que está ahí y díganle que el Maestro dice: ‘Se acerca mi hora. Voy a celebrar la Pascua con mis discípulos en tu casa’”.
19 Hana aku la ka poe haumana e like me ka Iesu kauoha ana mai ia lakou, a hoomakaukau iho la i ka moliaola.
Entonces los discípulos hicieron lo que Jesús les dijo, y prepararon allí la cena de la Pascua.
20 Ahiahi ae la, noho iho la ia e ai me ka umikumamalua.
Cuando llegó la noche, Jesús se sentó allí a comer con los doce.
21 A i ka ai ana a lakou, i mai la kela, He oiaio ka'u e olelo aku nei ia oukou, e kumakaia auanei kekahi o oukou nei ia'u.
Mientras comían, les dijo: “En verdad les digo que uno de ustedes va a entregarme”.
22 A kaumaha loa iho la lakou, ninau pakahi aku la lakou ia ia, E ka Haku, owau anei?
Ellos estaban extremadamente incómodos. Uno por uno le preguntaban: “Señor, no soy yo, ¿cierto?”
23 Olelo mai la ia, i mai la, O ka mea e lalau pu ana me au i ka lima ma ke pa, oia ke kumakaia ia'u.
“El que ha metido su mano conmigo en el plato, me entregará”, respondió Jesús.
24 E hele aku ana ke Keiki a ke kanaka, e like me ka mea i palapalaia nona; auwe hoi ke kanaka nana e kumakaia ke Keiki a ke kanaka! pomaikai ua kanaka la, ina aole i hauauia mai ia.
“El Hijo del hombre morirá tal como fue profetizado acerca de él, pero ¡qué desgracia vendrá sobre el hombre que entregue al Hijo del hombre! ¡Habría sido mejor que nunca hubiera nacido!”
25 Alaila, olelo aku la o Iuda nana ia i kumakaia ku, i aku la, E Rabi, owau anei ia? I mai la kela ia ia, Oia kau i olelo mai.
Judas, el que lo iba a entregar, preguntó “¿Seré yo, Rabí?” “Tu lo has dicho”, respondió Jesús.
26 I ka lakou ai ana, lalau iho la o Iesu i ka berena, hooalohaloha aku la ia, wawahi iho la, a haawi mai la na ka poe haumana, mai la, E lawe oukou, e ai; o ko'u kino keia.
Mientras comían, Jesús tomó del pan y lo bendijo. Entonces lo partió y lo repartió entre los discípulos. “Tomen este pan y cómanlo porque este es mi cuerpo”, dijo Jesús.
27 Lalau iho la hoi oia i ke kiaha, hooalohaloha aku la, haawi mai la ia lakou, i mai la, E inu oukou a pau i keia;
Entonces cogió la copa, la bendijo y se la entregó a ellos. “Tomen todos de esta copa”, les dijo.
28 No ka mea, o ko'u koko keia no ke kauoha hou, i hookaheia no na mea he nui loa, i mea e kalaia'i na hala.
“Porque esta es mi sangre del pacto, derramada por muchos para el perdón de pecados.
29 Ke olelo aku nei au ia oukou, aole au e inu hou i ko ka huawaina, a hiki aku i ka la e inu pu ai au me oukou he waina hou iloko o ke aupuni o ko'u Makua.
Sin embargo, les digo, yo no beberé más de este fruto de la vid hasta el día en que vuelva a beberlo nuevamente con ustedes en el reino de mi Padre”.
30 Himeni ae la lakou, alaila hele aku la lakou ma ka mauna Oliveta.
Después que terminaron de cantar, se fueron al Monte de los Olivos.
31 Alaila, olelo mai la o Iesu ia lakou, i keia po, e hihia auanei oukou a pau no'u; no ka mea, ua palapalaia, E hahau ana au i ke Lahuhipa, a e pau hoi ka ohana hipa i ka puehu.
“Todos ustedes me abandonarán esta noche”, les dijo Jesús. “Como dice la Escritura: ‘Yo golpearé al pastor, y el rebaño estará completamente disperso’.
32 Aka, mahope iho o kuu ala hou ana, e hele aku no au mamua o oukou i Galilaia.
Pero después que me haya levantado, yo iré delante de ustedes a Galilea”.
33 Olelo aku la o Petero ia ia, i aku la, Ina e hihia lakou nei a pau nou, aole loa au g hihia,
Pero Pedro objetó: “incluso si todos los demás te abandonan, yo nunca te abandonaré”.
34 I mai la o Iesu ia ia, He oiaio ka'u e olelo aku nei ia oe, i keia po, mamua mai o ke ooo ana o ka mea, e pakolu kau hoole ana mai ia'u.
“Te digo la verdad”, le dijo Jesús, “esta misma noche, antes de que el gallo cante, me negarás tres veces”.
35 I aku la o Petero, Ina e make pu au me oe, aole loa au e hoole aku ia oe. Pela hoi i olelo aku ai na haumana a pau.
“¡Aun si tengo que morir contigo, nunca te negaré!” insistió Pedro. Y todos los discípulos dijeron lo mismo.
36 Alaila, hele aku la o Iesu me lakou ma kekahi wahi o Gelesemane ka inoa; i mai la ia i ka poe haumana, E noho iho oukou maauei, a hele aku au e pule ma o.
Entonces Jesús se fue con sus discípulos a un lugar llamado Getsemaní. Les dijo: “Siéntense aquí mientras yo voy allá a orar”.
37 Lawe aku la oia ia Petero a me na keiki elua a Zebedaio, hoomaka iho la ia e luuluu iho, a me ke kaumaha.
Entonces llevó consigo a Pedro y a los dos hijos de Zebedeo, y comenzó a sufrir tristeza y aflicción agonizantes.
38 Alaili, i mai la oia ia lakou, Ua kaumaha loa kuu uhane e like me ka make; e noho iho oukou maanei, a e kiai pu me au.
Entonces les dijo: “Estoy tan inundado de tristeza, que siento morir. Esperen aquí y estén en vigilia conmigo”.
39 Hele iki aku la ia, moe iho la kona alo ilalo, pule aku la ia, i aku la, E ko'u Makua e, ina paha he mea hiki ia, e lawe aku oe i keia kiaha mai o'u aku nei; aka hoi, aia i kou makemake, aole i ko'u.
Entonces se fue un poco más lejos, se postró sobre su rostro y oró. “Padre mío, por favor, si es posible, quítame esta copa de sufrimiento”, pidió Jesús. “Aun así, que no sea lo que yo quiero sino lo que tu quieres”.
40 Hoi mai la ia i ua mau haumana la, a loaa iho la lakou e hiamoe ana; i mai ia ia Petero, Pela no anei, aole e hiki ia oukou ke kiai pu me au i hookahi hora?
Entonces regresó donde estaban los discípulos y los encontró dormidos. Le dijo entonces a Pedro: “¿Cómo es que no pudieron estar despiertos conmigo apenas una hora?
41 E kiai oukou, e pule hoi, o lilo oukou i ka hoowalewaleia mai; ua oluolu nae ka naau, aka o ke kino, ua nawaliwali ia.
Estén despiertos y oren, para que no caigan en tentación. Sí, el espíritu está dispuesto, pero el cuerpo es débil”.
42 Hele hou aku la ia, ka lua ia o ka hele ana; pule aka la ia, i aku la, E ko'u Makua, ina paha aole ia he mea hiki ke laweia'ku keia kiaha mai o'u aku nei, i inu ole au, ina no e hanaia kou makemake.
Entonces se fue por segunda vez y oró. “Padre mío, si no puedes quitarme esta copa sin que yo la beba, entonces se hará tu voluntad”, dijo.
43 Hoi hou mai la ia, a loaa hou iho la lakou e hiamoe ana; no ka mea, ua luluhi iho ko lakou mau maka.
Regresó entonces y encontró a los discípulos durmiendo, porque no pudieron mantenerse despiertos.
44 Waiho mai la ia ia lakou, hele hou aku la, o ke kolu keia o ka pule ana, ma kela olelo hookahi no.
Entonces los dejó allí una vez más y se fue y oró por tercera vez, repitiendo las mismas cosas.
45 Alaila, hele mai la ia i kana poe haumana, i mai la ia lakou, E hiamoe nai aku oukou, a e hoomaha iho: aia hoi, ke kokoke mai nei ka hora, a e kamakaiaia'na ke Keiki a ke kanaka a lilo i na lima o ka poe hewa.
Entonces regresó donde estaban sus discípulos, y les dijo: “¿Cómo es posible que aún estén durmiendo y descansando? Miren, el momento ha llegado. ¡El Hijo del hombre está a punto de ser entregado en manos de pecadores!
46 E ala mai, e haele kakou; eia ae ua kokoke mai nei ka mea nana au i kumakaia.
¡Levántense, vámonos! Miren, acaba de llegar el que me entrega”.
47 A i kana olelo ana, aia hoi, hele mai la o Iuda, kekahi o ka poe umikumamalua, me ia pa ka poe kanaka he nui, me na pahikaua a me na newa, i hoounaia mai o na kahana nui a me na lunakahiko
Cuando dijo esto, Judas, uno de los doce, llegó con una gran turba que estaba armada con espadas y palos, y habían sido enviados por los jefes de los sacerdotes y por los ancianos del pueblo.
48 O ka mea nana ia i kumakaia, haawi aku la ia i hoailona ia lakou, i aku la, O ka mea a'u e honi aku ai, oia no ia, e hoopaa oukou ia ia.
El traidor había acordado que les daría una señal: “Al que yo bese, ese es... ¡arréstenlo”, les dijo.
49 A hele pololei aku la ia io Iesu la, i aku la, Aloha oe, e Rabi, a honi aku la ia ia.
Judas llegó inmediatamente donde estaba Jesús y dijo: “Hola, Rabí”, y lo besó.
50 I mai la o Iesu ia ia, E ka hoalauna, heaha kau i hele mai nei? Alaila hele aku la lakou, a kau aku la i na lima malana o Iesu, a hoopaa iho la ia ia.
“Amigo mío, haz lo que viniste a hacer”, le dijo Jesús a Judas. Entonces vinieron y tomaron a Jesús y lo arrestaron.
51 Aia hoi, o kekahi o ka poe me Iesu, lalau iho la kona lima i kana pahikana, unuhi ae la, a hahau aku la i ke kauwa a ke kaluna nui, a old aku la i kona pepeiao.
Uno de los que estaban con Jesús alcanzó su espada y la sacó. Atacó con ella al siervo del sumo sacerdote, cortándole la oreja.
52 Alaila i mai la o Iesu ia ia, E hoihoi oe i ka pahikaua i kona wahi: no ka mea, o ka poe lalau i ka pahikaua, o make no lakou i ka pahikaua.
Pero Jesús le dijo: “Guarda tu espada. Todo el que pelea con una espada, morirá a espada.
53 Ke manao nei anei oe, e hiki ole ia'u ano ke kahea aku i ko'a Makua, a e hoouna mai no ia io'u nei i na legeona anela he umikumamalua a keu aku?
¿Acaso no crees que yo podría rogar a mi Padre, y él enviaría más de doce legiones de ángeles de inmediato?
54 Aka, pehea la hoi e hookoia'I ka Palapala, e i mai ana, e hanaia keia mau mea?
Pero entonces ¿cómo podría cumplirse la Escritura que dice que esto debe ocurrir?”
55 Ia hora no, olelo aka la Iesu i ka poe kanaka, Ke hele mai nei anei oukou iwaho nei me na pahikaua a me na newa e lalau mai ia'u, e like me ka lalau ana i ka powa? Ua noho pu au me oukou i kela la i keia la e ao ana iloko o ka luakini aole nae oukou i lalau mai ia'u.
Entonces Jesús le dijo a la turba: “¿Han venido con espadas y palos para arrestarme como si yo fuese algún criminal? Todos los días me sentaba en el Templo a enseñarles y en ese momento no me arrestaron.
56 Ua hanaia keia mau mea a pau i ko ai na palapala a ka poe kaula. Alaila, haalele iho la na haumana a pau ia ia, a holo aku la.
Pero todo esto está ocurriendo para que se cumpla lo que escribieron los profetas”. Entonces todos los discípulos lo abandonaron y huyeron.
57 A o ka poe nana Iesu i lalau aku, alakai aku la lakou ia ia io Kaiapa la ke kahana nui, kahi i hoakoakoaia'i ka poe kakauolelo a me na lunakahiko.
Los que habían arrestado a Jesús lo llevaron a la casa de Caifás, el sumo sacerdote, donde se habían reunido los maestros religiosos y los ancianos.
58 Ukali mamao aku la o Petero ia ia, a hiki i ka pahale o ke kahuna nui: a komo aku la ia iloko, noho pu iho la me ka poe ilamuku e ike i ka hope.
Pedro los seguía a la distancia, y entró al patio de los sumos sacerdotes. Se sentó allí con los guardias para ver cómo terminaban las cosas.
59 Imi aku la ka poe kahuna nui me na lunakahiko, a me ka ahalonakanawai a pau i mea hoike wahahee no Iesu i make ai oia;
Los jefes de los sacerdotes y todo el concilio estaban tratando de encontrar alguna prueba falsa contra Jesús para mandarlo a matar.
60 Aole nae i loaa. He nui no hoi na mea hoike wahahee i hele mai, aole hoi i loaa, Mahope iho hele mai la elua mau mea hoike wahahee,
Pero no podían encontrar nada, aun cuando habían venido muchos testigos falsos. Finalmente, llegaron dos
61 I mai la, Ua olelo mai oia nei, E hiki no ia'u ke wawahi iho i ka luakini o ke Akua, a e hana hou au ia a paa i na la ekolu.
e informaron: “Este hombre dijo: ‘yo puedo destruir el Templo de Dios, y volver a construirlo en tres días’”.
62 Ku ae la ke kahuna nui, i mai la ia ia, Aole anei oe e olelo iki mai? Heaha ka laua nei i hoike mai ai nou?
El sumo sacerdote se levantó y le preguntó a Jesús: “¿No tienes nada que responder? ¿Qué tienes para decir en tu defensa?”
63 Aole o Iesu i ekemu ae. Olelo mai la ke kahuna nui ia ia, i mai la, Ke ninau pono aku nei au ia oe ma ke Akua ola, e hai mai oe ia makou, o oe anei ka Mesia, ke Keiki a ke Akua?
Pero Jesús se quedó en silencio. El sumo sacerdote le dijo a Jesús: “En nombre del Dios vivo, te coloco bajo juramento. Dinos si eres el Mesías, el Hijo de Dios”.
64 Olelo aku la o Iesu, Oia kau i olelo mai. A ke olelo aku nei hoi au ia oukou, mahope aku nei, e ike no oukou i ke keiki a ke kanaka e noho ana ma ka lima akau o ka Mea mana, a e hele mai ana maluna o na ao o ka lani.
“Tu lo has dicho”, respondió Jesús. “Y también te digo que en el futuro verás al Hijo de Dios sentado a la diestra del Todopoderoso, y viniendo en las nubes de los cielos”.
65 Alaila haehae iho la ke kahuna nui i kona aahu, i ne la, Ke olelo hoino wale nei oia nei; pahea la e pono ai kakou i na mea ikemaka hou? Aia hoi, ua loho iho nei oukou i kana olelo hoino aaa.
Entonces el sumo sacerdote rasgó su ropa, y dijo: “¡Está diciendo blasfemia! ¿Para qué necesitamos testigos? ¡Miren, ustedes mismos han escuchado su blasfemia!
66 Heaha ko oukou manao? I mai la lakou, Ua hewa ia e make.
¿Qué veredicto dan ustedes?” “¡Culpable! ¡Merece morir!” respondieron ellos.
67 Alaila, kuha aku la lakou i kona maka, a kui aku la ia ia, a papai aku la kekahi poe ia ia me ka poho lima,
Entonces escupieron su rostro y lo golpearon. Algunos de ellos lo abofetearon con sus manos,
68 I aku la, E ka Mesia, e koho mai oe ia makou, nawai oe i papai aku?
y dijeron: “¡Profetízanos, ‘Mesías’! ¿Quién es el que te acaba de golpear?”
69 Noho iho la o Petero iwaho ma ka pahale; a hele mai la kekahi kaikamahine io na la, i mai la, O oe no hoi kekahi mo Iesu no Galilaia.
Mientras tanto, Pedro estaba sentado afuera en el patio. Una joven criada vino donde él estaba y dijo: “¡Tu también estabas con Jesús el galileo!”
70 Hoole aku la ia imua o lakou a pau, i aku la, Aole au ike i kau mea e olelo mai nei.
Pero él lo negó delante de todos. “No sé de qué hablas”, dijo él.
71 Hele aku la ia iwaho ma ka ipuka, ike mai la kekahi kaikamahine e ae ia ia, a hai aku la ia lakou ilaila, Oia nei no hoi kekahi me Iesu no Nazareta.
Entonces regresó a la entrada de la casa, donde otra persona lo vio y le dijo a las personas que estaban allí: “Este hombre estaba con Jesús de Nazaret”.
72 Hoole hou aku la ia me ka hoohiki ino, Aole au ike i ua kanaka la.
Una vez más, Pedro lo negó, diciendo con juramento: “Yo no lo conozco”.
73 Mahope iho, hele mai la ka poe e ku ana ilaila, i mai la ia Petero, Oiaio no, o oe kekahi o lakou, no ka mea, ke hoike mai nei kau olelo ia oe iho.
Un poco más tarde, las personas que estaban allí vinieron donde estaba Pedro y dijeron: “Definitivamente tu eres uno de ellos. Tu acento te delata”.
74 Alaila, hoomaka iho la ia e hailiili a me ka hoohiki ino, i aku la, Aole au i ike ia kanaka. A ooo koke iho la ka mea.
Entonces comenzó a jurar: “¡Que me caiga una maldición si estoy mintiendo! ¡No conozco al hombre!” E inmediatamente el gallo cantó.
75 A hoomanao iho la o Petero i ka mea a Iesu i olelo mai ai ia ia, Mamua mai o ke ooo ana o ka mea, e pakolu no kau hoole ana mai ia'u. Hele aku la ia iwaho, a uwe walania iho la ia.
Entonces Pedro recordó lo que Jesús le había dicho: “Antes de que el gallo cante, negarás tres veces que me conoces”. Entonces salió y lloró amargamente.