Deteronòm 28
1 “Alò, li va rive ke si yo obeyi avèk dilijans SENYÈ a, Bondye nou an, e fè atansyon pou fè tout kòmandman Li yo ke mwen kòmande nou jodi a, SENYÈ a va plase nou wo, pi wo pase tout lòt nasyon sou latè yo.
Sahnin kâ na poe e kâpoelawknaw na tarawi nahanelah, na BAWIPA Cathut e lawk hah na ngai pawiteh, BAWIPA Cathut ni nang teh miphunnaw lathueng na tawm han.
2 “Tout benediksyon sila yo va vini sou nou, epi yo va tonbe sou nou nèt, si nou tande vwa SENYÈ a, Bondye nou an.
Na BAWIPA Cathut e lawk hah na tarawi pawiteh, nang koe ka tho hane yawhawinaw hateh:
3 Nou va beni nan vil, e beni andeyò.
Nang teh khothung vah yawhawi, kahrawngum hai yawhawi lah na o han.
4 Beni va fwi a vant nou, pòtre a bèt nou yo, kwasans a twoupo nou yo ak jenn pòtre a bann mouton nou yo.
Canaw lahoi thoseh, talai a pawhik lahoi thoseh, saring ni a khe e a canaw lahoi thoseh, tu hoi maitonaw lahoi thoseh, yawhawi lah na o han.
5 Beni va panyen nou avèk veso k ap foule pat pen an.
Tangthung dawk thoseh, tavai kanawknae kawlung dawk thoseh, yawhawi ao han.
6 Beni lè nou antre, epi beni lè nou sòti.
Na im thung na kâen nah yawhawi ao han. Alawilah na tâco nah yawhawi ao han.
7 “SENYÈ a va fè lènmi ki leve kont nou yo bat devan nou. Yo va vin parèt kont nou nan yon sèl direksyon, men y ap sove ale devan nou nan sèt direksyon.
Nang na ka tuk hane tarannaw hah na hmalah BAWIPA ni a sung sak han. Ahnimouh teh lamthung buet touh hoi nang koe a tho awh eiteh, lamthung sari touh hoi a yawng awh han.
8 “SENYÈ a va kòmande benediksyon sou nou nan depo nou yo, nan tout bagay, depi nou mete men nou ladann. Li va beni nou nan peyi ke SENYÈ a, Bondye nou an, bannou an.
Nange hnoim dawk thoseh, na tawksaknae tangkuem dawk thoseh, BAWIPA nang koe yawhawi pha sak hanelah a dei pouh awh han. BAWIPA Cathut ni na poe e ram dawk nang yawhawinae na poe han.
9 “SENYÈ a va etabli nou kòm yon pèp ki sen a Li Menm, jan Li te sèmante a nou menm nan, si nou kenbe kòmandman a SENYÈ yo, Bondye nou an, pou mache nan chemen Li yo.
Nang teh na BAWIPA Cathut e kâpoelawk na tarawi teh, a lamthung dawk na dawn pawiteh, BAWIPA ni thoebo e patetlah nang hah BAWIPA hanlah, kathounge miphun lah pou na o sak han.
10 Konsa, tout pèp sou latè yo va wè ke nou rele pa non SENYÈ a, e yo va pè nou.
Nang teh, BAWIPA e min lahoi kaw lah na o tie miphun pueng ni a panue teh, na taki awh han.
11 “SENYÈ a va fè nou ogmante an pwosperite, nan fwi zantray nou, nan fètilite bèt nou yo, ak nan pwodwi tè nou yo, nan peyi ke SENYÈ a, te sèmante a zansèt nou yo pou bannou an.
BAWIPA ni nang koe na poe hanelah, mintoenaw koe thoebo e ram dawk hnopai, na canaw, saring pungdawnae hoi talai dawk a pawhik a pung sak han.
12 “SENYÈ a va louvri pou nou depo bonte Li a, syèl la, pou bay lapli sou peyi nou nan sezon li, pou beni tout travay a men nou yo. Nou va prete lajan bay anpil nasyon, men nou p ap janm mande prete.
BAWIPA ni atueng a pha torei teh, nange ram dawk kho a rak sak hane thoseh, na sak nah tangkuem dawk yawhawi poe hane thoseh, kalvan hnoim a paawng han. Nang ni miphunnaw hah câwisaknae kâ ao han. Ahnimouh ni nang na cawi sak mahoeh.
13 SENYÈ a va fè nou tèt olye de ke. Nou va anwo tou sèl, e nou p ap anba, si nou koute kòmandman a SENYÈ yo, Bondye nou an, ke mwen pase lòd bannou jodi a, pou nou swiv avèk atansyon,
BAWIPA ni nang teh a mai lah na awm sak laipalah, a lû lah na o sak dawkvah, nang teh rahim lah na awm laipalah, lathueng lah onae kâ na tawn han.
14 epi pa vire akote okenn nan pawòl ke mwen kòmande nou jodi a, ni adwat, ni agoch, pou ale apre lòt dye yo pou sèvi yo.
Sahnin kai ni kâ na poe e lawknaw thung hoi avoilah, aranglah phen laipalah, alouknaw e cathut bawk laipalah na awm awh pawiteh, hottelah e hawinae hah na coe awh han.
15 “Men li va vin rive ke si nou pa obeyi SENYÈ a, Bondye nou an, pou swiv tout kòmandman Li yo avèk lwa Li yo ke mwen pase lòd bannou jodi a, ke tout malediksyon sa yo va vini sou nou, pou pran nou.
Sahnin ka dei e BAWIPA Cathut ni lawk na poe e pueng na tarawi hanelah, lawk na ngâi hoehpawiteh, na lathueng ka phat hane thoebonae hateh:
16 “Modi nou va ye nan vil la, epi modi nou va ye andeyò.
Nang teh khothung hai thoseh, kahrawngum hai thoseh yawthoe lah na o awh han.
17 “Modi va panyen nou ak bòl k ap pote pen nou.
Tangthung dawk thoseh, tavai kanawknae kawlung dawk thoseh, thoebo lah ao han.
18 “Modi va fwi zantray nou ak pwodwi a tè nou yo, kwasans twoupo a, avèk jenn pòtre bann mouton nou yo.
Canaw lahoi thoseh, talai a pawhik lahoi thoseh, saring ni a khe e a canaw lahoi thoseh, tu hoi maitonaw lahoi thoseh, thoebo lah na o han.
19 “Modi nou va ye lè nou antre, epi modi nou va ye lè nou sòti.
Na im thung na kâen nah thoebo lah na o han. Alawilah na tâco nah thoebo lah ao han.
20 “SENYÈ a va voye sou nou madichon, twoub, avèk menas nan tout sa nou eseye fè, jiskaske nou fin detwi nèt, akoz mechanste a zèv nou yo, akoz ke nou te abandone mwen.
BAWIPA na pahnawt teh na sakpayon e yon kecu dawk, karang poung lah rawknae koe na pha hoehroukrak, na tawksak e pueng dawk rektapnae, tarawknae, pathoenae naw teh na lathueng vah a pha sak han.
21 “SENYÈ a va fè gwo epidemi vin kole sou nou jiskaske li fin manje nou soti nan peyi kote nou ap antre pou posede a.
Na cei teh na coe hane ram dawk hoi be na raphoe hoehroukrak, lacik ka pha sak han.
22 “SENYÈ a va frape nou avèk epidemi tibèkiloz ak lafyèv, enflamasyon ak chalè ki brile, avèk nepe, maladi ki seche jaden, avèk pichon. Yo va kouri dèyè nou jiskaske nou mouri.
BAWIPA ni laheipatawnae, vairoe, ekkhu, vuenpatawnae, tahloi hoi theinae, kahlî hoi thingthairompo due saknae, ahri ni ca e lahoi thingthairompo due saknae, khokangnae naw hoi na rawk totouh, hote laciknaw ni na pâlei han.
23 Syèl sou tèt nou an va vin bwonz, epi tè anba pye nou an va vin fè.
Na lathueng e kalvan teh na lû dawk rahum patetlah thoseh, na rahim e talai hai sum patetlah ao han.
24 SENYÈ a va fè lapli tè nou an avèk poud e pousyè ki soti nan syèl la. Li va tonbe sou nou jiskaske nou fin detwi.
BAWIPA ni na ram dawk ka rak e kho hah lailo hoi vaiphu lah ao sak dawkvah, na rawk hoehroukrak kalvan lahoi na van a bo sak han.
25 “SENYÈ a va lakoz ke nou vin bat devan lènmi nou yo. Nou va sòti yon direksyon kont yo e nou va sove ale nan sèt direksyon devan yo. Konsa, nou va jete ale retou pami tout wayòm latè yo.
Na tarannaw hmalah BAWIPA ni lacik na poe han. Lamthung buet touh dueng dawk hoi na cei sin ei, lamthung sari touh dawk hoi na yawng awh vaiteh, talai van kaawm e khoram tangkuem na kampuen awh han.
26 Kadav nou va fè manje pou zwazo anlè yo ak bèt sovaj latè yo. Epi konsa, p ap gen moun ki pou chase yo ale.
Na ro teh tavanaw, kahrawng e moithangnaw ni ca hanelah ao han. Hote moithangnaw hah apinihai pâlei mahoeh.
27 “SENYÈ a va frape nou avèk abse Égypte yo, avèk timè e avèk kal sou po nou, ak gratèl, nan sila p ap gen gerizon yo.
BAWIPA ni nang hah Izip ram e âhlut, baksa, takpatha e lahoi lacik na poe han.
28 “SENYÈ a va frape nou pou fè nou fou, avèg ak sezi nan kè.
Pathunae, mitdawnnae, lungpuennae lacik a pha sak vaiteh,
29 Nou va tatonnen gwo midi, tankou yon avèg tatonnen nan tenèb, epi nou pa p pwospere nan zafè nou yo. Men nou va tout tan oprime e kontinyèlman viktim vòl, san genyen pèsòn pou bannou sekou.
mitdawn ni hmonae koe a payam e patetlah nang teh kanîthun vah thupthup na payam han. Na sak e hno dawk na cum laipalah, rektapnae, lawpnae na khang vaiteh, apinihai na rungngang mahoeh.
30 “Nou va fiyanse yon madanm, men yon lòt mesye va vyole li. Nou va bati yon kay, men nou p ap viv ladann. Nou va plante yon chan rezen, men nou p ap sèvi nan fwi li.
Yu na paluen eiteh, ayânaw ni a ikhai han. Im na sak eiteh, na awm nah mahoeh. Misur na ung eiteh, a paw na khi mahoeh.
31 “Bèf nou va touye devan zye nou, men nou p ap manje ladann. Bourik nou va rache nan men nou, e yo p ap remèt bannou. Mouton nou va bay a lènmi nou yo, e nou p ap gen okenn moun ki pou sove nou.
Na maito hah na hmalah a thei awh eiteh, nama ni na cat mahoeh. Nange la hah na hmalah thama lahoi a ceikhai awh eiteh, bout na poe awh mahoeh toe. Nange tunaw hah taran kut dawk poe toteh, ka rungngang hane awm mahoeh.
32 “Fis nou yo ak fi nou yo va bay a yon lòt pèp. Zye nou yo ap gade sou sa e anvi wè yo tout tan, men p ap gen anyen nou kapab fè.
Na canaw teh ayâ kut dawk a pha teh, na mit ni kanîruirui a khet vaiteh, a tha a baw han. Na kut hai a tha awm mahoeh.
33 “Yon pèp nou pa menm konnen va vin manje pwodwi a tè nou yo ak tout travay nou yo. Nou p ap janm wè anyen sof ke oprime e kraze tout tan.
Na panuepaca hoeh e miphun ni na ram dawk e a pawhik hai thoseh, na tawk teh na hmu e hnonaw hai thoseh a ca awh han. Nang teh rektapnae dueng doeh pout laipalah na khang ti.
34 Sa nou wè ak zè nou va fè nou vin fou nèt.
Hottelah, ma ni khei kâhmo e dawkvah, nang teh na pathu han.
35 SENYÈ a va frape nou sou jenou ak janm avèk abse ki fè mal, ki pa gen gerizon soti anba pye nou rive jis anwo tèt nou.
BAWIPA ni na khokpakhu hoi na khok hloilah, na khoktabei koehoi kamtawng teh, na laduem koe totouh, kahmat thai hoeh e lacik a pha sak han.
36 “SENYÈ a va mennen nou avèk wa ke nou mete sou nou yo, a yon nasyon ki ni nou menm, ni zansèt nou yo pa t konnen. Epi la, nou va sèvi lòt dye yo, fèt ak bwa ak wòch.
BAWIPA ni nang ni na tawm e siangpahrang hah, nang hoi na mintoenaw ni a panue boihoeh e miphun koe, na thak vaiteh, nang teh alouke cathut, thing cathut, talung cathutnaw hah na bawk han.
37 Nou va devni yon objè meprize etonan, yon pwovèb, yon plezi pami tout pèp kote SENYÈ a pouse nou ale yo.
BAWIPA ni nang na thaknae ram tangkuem dawkvah, nang teh, kângairunae, bangnuebangta nahane, pathoe hanelah na o han.
38 “Nou va pote anpil semans nan chan yo, men nou va ranmase piti, paske krikèt yo va manje yo.
Nang ni cati moikapap laikawk koe na sin eiteh, awsinaw ni a ca dawkvah, cakang youn touh ca doeh na a ti.
39 Nou va plante e kiltive chan rezen yo, men nou p ap bwè diven, ni ranmase fwi yo, paske vè va devore yo.
Misur takha na sak teh, misur ka ung nakunghai, ahri ni a ca dawkvah, nama ni misur paw na khi mahoeh. Misur tui hai na net mahoeh.
40 Nou va genyen pye doliv nan tout teritwa nou yo, men nou p ap onksyone nou avèk lwil, paske fwi doliv yo va tonbe.
Na onae koe olivekung ao eiteh, a paw hmin hoehnahlan a sarut dawkvah, nang teh olive satui na kâhluk mahoeh.
41 “Nou va gen fis ak fi, men yo p ap pou nou, paske yo va antre an kaptivite.
Canu capa na khe eiteh, ahnimouh hoi na nawm mahoeh. Taran ni san lah a man han.
42 “Krikèt va posede tout bwa ak pwodwi latè nou yo.
Na onae ram dawkvah, thing kaawm e pueng, talai a pawhik kaawm e pueng, awsi ni a ca han.
43 “Etranje ki pami nou an, va leve pi wo e pi wo ke nou, men nou va desann piba, e piba.
Nang hoi rei kaawm e imyinnaw teh, rasang vaiteh, nang van a luen awh han. Nang law teh rahim lah na kum han.
44 Li va prete nou lajan, men nou p ap gen pou prete li. Li va tèt, nou menm, nou va ke.
Ahni ni nang na cawi sak vaiteh, nang ni ahni na cawi sak mahoeh. Ahni ni a lû lah awm vaiteh nang law teh a mai lah na o han.
45 “Konsa tout madichon sa yo va vini sou nou pou pran nou jiskaske nou fin detwi, akoz nou pa t obeyi SENYÈ a, Bondye nou an. Nou pa t kenbe Kòmandman Li yo ak lwa Li yo, ke Li te kòmande nou.
Bawi ni na poe e kâpoelawknaw hoi BAWIPA e phunglawknaw hah tarawi nahanelah na BAWIPA Cathut e lawk na ngâi hoeh dawkvah, nang teh, na rawk totouh hete thoebonae teh nang lathueng phat vaiteh, na pâlei vaiteh rek na patawt han.
46 “Madichon sa yo va devni yon sign ak yon mèvèy pou nou ak desandan nou yo jis pou tout tan.
Nang lathueng thoseh, na catounnaw lathueng thoseh, pout laipalah mitnoutnae kângairu hno lah ao han.
47 Akoz nou pa t sèvi SENYÈ a, Bondye nou an, pou nou ta twouve tout bagay, avèk jwa ak kè kontan.
Hnopai na tawn toteh, lunghawinae hoi BAWIPA Cathut e a thaw hah na tawk awh hoeh dawkvah,
48 Pou sa, nou va sèvi lènmi nou yo ke SENYÈ a va voye kont nou, nan grangou, nan swaf, nan toutouni ak nan manke tout bagay. Konsa, Li va mete yon jouk fèt an fè sou kou nou jiskaske Li fin detwi nou.
BAWIPA ni a patoun e tarannaw e thaw hah vonhlam hoi, tui kahran hoi, caici lah onae hoi bangpueng dawk roedeng laihoi na tawk awh han. Na rawk awh hoehroukrak na lahuen dawk sumkahnam a bang awh han.
49 “SENYÈ a va mennen yon nasyon kont nou soti lwen nan dènye pwent latè, tankou èg desann; yon nasyon ak yon langaj nou p ap konprann,
Ahla poungnae koe e miphunnaw hah nangmouh tuk sak hanelah, BAWIPA ni patoun vaiteh, mataw kamleng e patetlah a tho awh han.
50 yon nasyon, avèk figi fewòs, ki p ap gen respè pou ansyen yo, ni montre favè a jèn yo.
A lawk na thai awh hoeh e miphun, kacuenaw hai ka bari hoeh e miphun, kanawnaw hai ka pahren hoeh e miphun, ka matheng e miphun lah ao awh han.
51 Yo va manje fwi a twoupo nou yo ak pwodwi a tè nou yo jiskaske nou fin detwi. Yo p ap kite anyen, ni diven nèf la, ni lwil, ni fwi a twoupo nou yo oswa bann mouton nou yo jiskaske yo fè nou mouri.
Na rawk awh hoehroukrak, taran ni na tuca, maitoca, talai a pawhik ca hane, cakang, misurtui, satui pueng nang hanelah pek mahoeh.
52 Yo va mete syèj sou nou nan tout vil nou yo jiskaske miray wo byen fòtifye nan sila nou te mete konfyans nou yo tonbe atravè peyi nou an. Yo va fè syèj sou nou nan vil nou yo nan tout peyi ke SENYÈ a te bannou an.
Na ram dawk e na kâuep e khopui rapannaw pueng a tip awh hoehroukrak, na khoram kaawm e pueng a kalup awh han. Na BAWIPA Cathut ni na poe e na ram kaawm e pueng, na khoram kaawm e pueng dawk hai thoseh a kalup awh han.
53 “Konsa, nou va vin manje pitit a pwòp vant nou, chè a fis nou yo avèk fi nou yo ke SENYÈ a, Bondye nou an, te bannou yo, pandan syèj la, ak tan rèd lan lè lènmi nou yo oprime nou.
Na taran ni khik na kalup dawkvah, na BAWIPA Cathut ni na poe e canu capa camosennaw e moinaw hah na ca awh han.
54 “Nonm pami nou ki byen rafine e ki janti a va vin sovaj anvè frè li, anvè madanm ke li renmen anpil la, ak anvè tout lòt pitit li ki rete yo,
Na onae kho hah taran ni khik a kalup toteh,
55 jis li p ap bay menm youn nan yo okenn nan chè a pitit li ke li va manje a; akoz nanpwen anyen ki rete, pandan syèj la ak tan di anpil la, pa sila ke lènmi nou yo va oprime nou nan tout vil nou yo.
a nuen kahawi e tongpa ni a takang lawi vah, amae hmau, a pahren e a yu, hoi a pek e a canu capanaw patenghai yah, rei van laipalah a ca han.
56 “Fanm pami nou ki byen rafine e ki janti a, ki pa t ap eseye menm mete pye li atè tèlman li rafine e janti, li va vin sovaj anvè mari li ke li renmen anpil la, anvè fis li avèk fi li,
Na onae kho hah taran ni khik a kalup teh runae na kâhmo toteh, a takthai a naw lawi vah, talai patenghai ka coungroe boihoeh e napui ni hai, a pahren e a vâ, a canu hoi a capa patenghai hmawt ngai mahoeh.
57 epi anvè vant ki sòti antre janm li yo lè l fè pitit e anvè pitit li yo ke li fè; paske li va manje yo an sekrè akoz mank tout lòt bagay pandan syèj la, e akoz soufrans pa sila lènmi nou va oprime nou nan vil nou yo.
A khe e camonaw hoi a thunnaw patenghai arulahoi a ca awh han.
58 “Konsa, si nou pa fè atansyon pou swiv tout pawòl a lwa sila yo ki ekri nan liv sila yo, avèk krent non sa a ki plen onè e ki mèvèye la, SENYÈ a, Bondye nou an,
Na BAWIPA Cathut, ka lentoe ni teh takikatho poung e min hah taki hanelah thoseh, hete kâlawk dawk thut lah kaawm e hete lawklungnaw pueng hah kâhruetcuet lahoi na tarawi hoeh pawiteh,
59 alò, SENYÈ a va mennen toumant ekstrawòdinè vin sou nou avèk desandan nou yo, menm gran toumant ki sevè e ki dire anpil, epidemi ki pa janm fini, e maladi ki rete mize.
nange lacik hoi na ca catounnaw koe ka phat hane lacik hah atueng ka saw sak vaiteh, dam thai hoeh e kângairu han kawi hah BAWIPA Cathut ni a tho sak han.
60 Li va fè retounen sou nou tout maladi Égypte ke nou pè yo e yo va kole sou nou.
Hotnaw e hmalah, nang ni na taki e Izip ram e patawnae pueng hai BAWIPA ni nang dawk a pha sak han. Hotnaw teh nang dawk a kâbet awh han.
61 Osi, tout kalite maladi ak toumant ki pa menm ekri nan liv lalwa sila a, SENYÈ a va mennen yo sou nou jiskaske nou fin detwi.
Hothloilah, hete kâlawk cauk dawk thut lah kaawm hoeh e patawpanatnae lacik kaawm naw pueng hai, na rawk hoehroukrak BAWIPA ni nang dawk a pha sak han.
62 “Konsa, nou va rete piti an kantite, malgre avan nou te gran an kantite tankou zetwal syèl yo, akoz ke nou pa t obeyi SENYÈ a, Bondye nou an.
Kalvan e âsi yit touh na kapap awh nakunghai, BAWIPA Cathut e lawk na ngâi awh hoeh dawkvah, kayounca lah na o awh han.
63 “Li va rive ke menm jan SENYÈ a te fè kè kontan sou nou pou fè nou pwospere e miltipliye nou an; konsa, SENYÈ a va fè kè kontan sou nou pou fè nou peri e detwi nou. Nou va chire sòti nan tè ke nou ap antre pou posede a.
BAWIPA ni nangmouh hanlah hawinae sak e hoi pungdaw sak hanelah a ngai e patetlah nangmouh lathueng rawknae pha sak hane hoi nangmouh raphoe e dawk a lunghawi teh, coe hanelah na kâen sin awh e ram thung hoi phawk lah na o awh han.
64 “Anplis, SENYÈ a va fè nou gaye pami tout pèp la jis soti nan pwent latè pou rive nan lòt la. Epi la, nou va sèvi lòt dye yo, bwa avèk wòch, ke nou menm avèk zansèt nou yo pa t janm konnen.
BAWIPA Cathut ni talai poutnae koehoi avanglah apoutnae koe totouh, miphun pueng koe na kâkahei sak han. Hawvah, na mintoenaw ni a panue awh hoeh e thing cathut, talung cathutnaw hah na bawk awh han.
65 Pami nasyon sila yo, nou p ap twouve repo, ni p ap gen plas repo pou pla pye nou. Men la, SENYÈ a va bannou kè sote, zye ki febli ak nanm ki pèdi espwa.
Hote miphunnaw rahak vah, nang teh roumnae awm mahoeh. Na khok kâhatnae awm mahoeh. Lungtâsuenae, mit thayounnae, hoi lungthoengnae hah BAWIPA ni na poe han.
66 “Konsa, lavi nou va pandye nan dout devan nou. Nou va gen gwo laperèz lannwit kon lajounen, ni nou p ap gen asirans lavi nou.
Nang teh karum khodai pout laipalah, lungpuennae hoi, kadout han na ou, ka hlout han na ou tie panuek laipalah na o han.
67 “Nan maten, nou va di: ‘Pito lannwit te rive’, e nan aswè, nou va di: ‘Pito se te maten!’ akoz krent kè nou ki bannou laperèz e pou vizyon a zye nou ke yo va wè.
Na lungthung vah takinae, na mit hoi na hmu e hno dawkvah, nang ni amom vah tangmin a pha lei saw na ti vaiteh, tangmin vah, amom a pha lei saw na ti han.
68 “SENYÈ a va mennen nou retounen an Égypte nan gwo bato, pa chemen ke m te pale nou an: ‘Nou p ap janm wè li ankò!’ Epi la, nou va ofri tèt nou menm pou vann a lènmi nou yo kòm esklav mal ak femèl, men p ap gen moun pou achte nou.”
Hote lam hah bout na hmawt awh mahoeh toe ka tie lam dawk hoi BAWIPA ni nang hah Izip ram lah lawng hoi bout na thak dawkvah, hote ram dawk sanpa sannu lah o hanelah, tarannaw koe na yo awh han. Hateiteh, apinihai nang hah na ran ngaihoeh telah Isarelnaw koe a dei awh han.
