Κατα Λουκαν 2
1 εγενετο δε εν ταις ημεραις εκειναις εξηλθεν δογμα παρα καισαρος αυγουστου απογραφεσθαι πασαν την οικουμενην
And it was don in tho daies, a maundement wente out fro the emperour August, that al the world schulde be discryued.
2 αυτη η απογραφη πρωτη εγενετο ηγεμονευοντος της συριας κυρηνιου
This firste discryuyng was maad of Cyryn, iustice of Sirie.
3 και επορευοντο παντες απογραφεσθαι εκαστος εις την ιδιαν πολιν
And alle men wenten to make professioun, ech in to his owne citee.
4 ανεβη δε και ιωσηφ απο της γαλιλαιας εκ πολεως ναζαρεθ εις την ιουδαιαν εις πολιν δαβιδ ητις καλειται βηθλεεμ δια το ειναι αυτον εξ οικου και πατριας δαβιδ
And Joseph wente vp fro Galilee, fro the citee Nazareth, in to Judee, in to a citee of Dauid, that is clepid Bethleem, for that he was of the hous and of the meyne of Dauid,
5 απογραψασθαι συν μαριαμ τη μεμνηστευμενη αυτω γυναικι ουση εγκυω
that he schulde knouleche with Marie, his wijf, that was weddid to hym, and was greet with child.
6 εγενετο δε εν τω ειναι αυτους εκει επλησθησαν αι ημεραι του τεκειν αυτην
And it was don, while thei weren there, the daies weren fulfillid, that sche schulde bere child.
7 και ετεκεν τον υιον αυτης τον πρωτοτοκον και εσπαργανωσεν αυτον και ανεκλινεν αυτον εν τη φατνη διοτι ουκ ην αυτοις τοπος εν τω καταλυματι
And sche bare hir first borun sone, and wlappide hym in clothis, and leide hym in a cratche, for ther was no place to hym in no chaumbir.
8 και ποιμενες ησαν εν τη χωρα τη αυτη αγραυλουντες και φυλασσοντες φυλακας της νυκτος επι την ποιμνην αυτων
And scheepherdis weren in the same cuntre, wakynge and kepynge the watchis of the nyyt on her flok.
9 και ιδου αγγελος κυριου επεστη αυτοις και δοξα κυριου περιελαμψεν αυτους και εφοβηθησαν φοβον μεγαν
And lo! the aungel of the Lord stood bisidis hem, and the cleernesse of God schinede aboute hem; and thei dredden with greet drede.
10 και ειπεν αυτοις ο αγγελος μη φοβεισθε ιδου γαρ ευαγγελιζομαι υμιν χαραν μεγαλην ητις εσται παντι τω λαω
And the aungel seide to hem, Nyle ye drede; for lo! Y preche to you a greet ioye, that schal be to al puple.
11 οτι ετεχθη υμιν σημερον σωτηρ ος εστιν χριστος κυριος εν πολει δαβιδ
For a sauyoure is borun to dai to you, that is Crist the Lord, in the citee of Dauid.
12 και τουτο υμιν το σημειον ευρησετε βρεφος εσπαργανωμενον κειμενον εν τη φατνη
And this is a tokene to you; ye schulen fynde a yong child wlappid in clothis, and leid in a cratche.
13 και εξαιφνης εγενετο συν τω αγγελω πληθος στρατιας ουρανιου αινουντων τον θεον και λεγοντων
And sudenli ther was maad with the aungel a multitude of heuenli knyythod, heriynge God,
14 δοξα εν υψιστοις θεω και επι γης ειρηνη εν ανθρωποις ευδοκια
and seiynge, Glorie be in the hiyeste thingis to God, and in erthe pees be to men of good wille.
15 και εγενετο ως απηλθον απ αυτων εις τον ουρανον οι αγγελοι και οι ανθρωποι οι ποιμενες ειπον προς αλληλους διελθωμεν δη εως βηθλεεμ και ιδωμεν το ρημα τουτο το γεγονος ο ο κυριος εγνωρισεν ημιν
And it was don, as the `aungelis passiden awei fro hem in to heuene, the scheephirdis spaken togider, and seiden, Go we ouer to Bethleem, and se we this word that is maad, which the Lord hath `maad, and schewide to vs.
16 και ηλθον σπευσαντες και ανευρον την τε μαριαμ και τον ιωσηφ και το βρεφος κειμενον εν τη φατνη
And thei hiyynge camen, and founden Marie and Joseph, and the yong child leid in a cratche.
17 ιδοντες δε διεγνωρισαν περι του ρηματος του λαληθεντος αυτοις περι του παιδιου τουτου
And thei seynge, knewen of the word that was seid to hem of this child.
18 και παντες οι ακουσαντες εθαυμασαν περι των λαληθεντων υπο των ποιμενων προς αυτους
And alle men that herden wondriden, and of these thingis that weren seid to hem of the scheephirdis.
19 η δε μαριαμ παντα συνετηρει τα ρηματα ταυτα συμβαλλουσα εν τη καρδια αυτης
But Marie kepte alle these wordis, berynge togider in hir herte.
20 και επεστρεψαν οι ποιμενες δοξαζοντες και αινουντες τον θεον επι πασιν οις ηκουσαν και ειδον καθως ελαληθη προς αυτους
And the scheepherdis turneden ayen, glorifyinge and heriynge God in alle thingis that thei hadden herd and seyn, as it was seid to hem.
21 και οτε επλησθησαν ημεραι οκτω του περιτεμειν το παιδιον και εκληθη το ονομα αυτου ιησους το κληθεν υπο του αγγελου προ του συλληφθηναι αυτον εν τη κοιλια
And aftir that the eiyte daies weren endid, that the child schulde be circumcided, his name was clepid Jhesus, which was clepid of the aungel, bifor that he was conceyued in the wombe.
22 και οτε επλησθησαν αι ημεραι του καθαρισμου αυτης κατα τον νομον μωσεως ανηγαγον αυτον εις ιεροσολυμα παραστησαι τω κυριω
And aftir that the daies of the purgacioun of Marie weren fulfillid, aftir Moyses lawe, thei token hym into Jerusalem, to offre hym to the Lord, as it is writun in the lawe of the Lord,
23 καθως γεγραπται εν νομω κυριου οτι παν αρσεν διανοιγον μητραν αγιον τω κυριω κληθησεται
For euery male kynde openynge the wombe, schal be clepid holi to the Lord; and that thei schulen yyue an offryng,
24 και του δουναι θυσιαν κατα το ειρημενον εν νομω κυριου ζευγος τρυγονων η δυο νεοσσους περιστερων
aftir that it is seid in the lawe of the Lord, A peire of turturis, or twei culuer briddis.
25 και ιδου ην ανθρωπος εν ιερουσαλημ ω ονομα σιμεων και ο ανθρωπος ουτος δικαιος και ευλαβης προσδεχομενος παρακλησιν του ισραηλ και πνευμα αγιον ην επ αυτον
And lo! a man was in Jerusalem, whos name was Symeon; and this man was iust and vertuous, and aboode the coumfort of Israel; and the Hooli Goost was in hym.
26 και ην αυτω κεχρηματισμενον υπο του πνευματος του αγιου μη ιδειν θανατον πριν η ιδη τον χριστον κυριου
And he hadde takun an answere of the Hooli Goost, that he schulde not se deeth, but he sawy first the Crist of the Lord.
27 και ηλθεν εν τω πνευματι εις το ιερον και εν τω εισαγαγειν τους γονεις το παιδιον ιησουν του ποιησαι αυτους κατα το ειθισμενον του νομου περι αυτου
And he cam in spirit into the temple. And whanne his fadir and modir ledden the child Jhesu to do aftir the custom of the lawe for hym,
28 και αυτος εδεξατο αυτο εις τας αγκαλας αυτου και ευλογησεν τον θεον και ειπεν
he took hym in to hise armes, and he blesside God,
29 νυν απολυεις τον δουλον σου δεσποτα κατα το ρημα σου εν ειρηνη
and seide, Lord, now thou leuyst thi seruaunt aftir thi word in pees;
30 οτι ειδον οι οφθαλμοι μου το σωτηριον σου
for myn iyen han seyn thin helthe,
31 ο ητοιμασας κατα προσωπον παντων των λαων
which thou hast maad redi bifor the face of alle puplis;
32 φως εις αποκαλυψιν εθνων και δοξαν λαου σου ισραηλ
liyt to the schewyng of hethene men, and glorie of thi puple Israel.
33 και ην ιωσηφ και η μητηρ αυτου θαυμαζοντες επι τοις λαλουμενοις περι αυτου
And his fadir and his modir weren wondrynge on these thingis, that weren seid of hym.
34 και ευλογησεν αυτους σιμεων και ειπεν προς μαριαμ την μητερα αυτου ιδου ουτος κειται εις πτωσιν και αναστασιν πολλων εν τω ισραηλ και εις σημειον αντιλεγομενον
And Symeon blesside hem, and seide to Marie, his modir, Lo! this is set in to the fallyng doun and in to the risyng ayen of many men in Israel, and in to a tokene, to whom it schal be ayenseid.
35 και σου δε αυτης την ψυχην διελευσεται ρομφαια οπως αν αποκαλυφθωσιν εκ πολλων καρδιων διαλογισμοι
And a swerd schal passe thorou thin owne soule, that the thouytis ben schewid of many hertis.
36 και ην αννα προφητις θυγατηρ φανουηλ εκ φυλης ασηρ αυτη προβεβηκυια εν ημεραις πολλαις ζησασα ετη μετα ανδρος επτα απο της παρθενιας αυτης
And Anna was a prophetesse, the douytir of Fanuel, of the lynage of Aser. And sche hadde goon forth in many daies, and hadde lyued with hir hosebonde seuene yeer fro hir maydynhode.
37 και αυτη χηρα ως ετων ογδοηκοντατεσσαρων η ουκ αφιστατο απο του ιερου νηστειαις και δεησεσιν λατρευουσα νυκτα και ημεραν
And this was a widewe to foure scoor yeer and foure; and sche departide not fro the temple, but seruyde to God nyyt and dai in fastyngis and preieris.
38 και αυτη αυτη τη ωρα επιστασα ανθωμολογειτο τω κυριω και ελαλει περι αυτου πασιν τοις προσδεχομενοις λυτρωσιν εν ιερουσαλημ
And this cam vpon hem in thilk our, and knoulechide to the Lord, and spak of hym to alle that abiden the redempcioun of Israel.
39 και ως ετελεσαν απαντα τα κατα τον νομον κυριου υπεστρεψαν εις την γαλιλαιαν εις την πολιν αυτων ναζαρεθ
And as thei hadden ful don alle thingis, aftir the lawe of the Lord, thei turneden ayen in to Galilee, in to her citee Nazareth.
40 το δε παιδιον ηυξανεν και εκραταιουτο πνευματι πληρουμενον σοφιας και χαρις θεου ην επ αυτο
And the child wexe, and was coumfortid, ful of wisdom; and the grace of God was in hym.
41 και επορευοντο οι γονεις αυτου κατ ετος εις ιερουσαλημ τη εορτη του πασχα
And his fadir and modir wenten ech yeer in to Jerusalem, in the solempne dai of pask.
42 και οτε εγενετο ετων δωδεκα αναβαντων αυτων εις ιεροσολυμα κατα το εθος της εορτης
And whanne Jhesus was twelue yeer oold, thei wenten vp to Jerusalem, aftir the custom of the feeste dai.
43 και τελειωσαντων τας ημερας εν τω υποστρεφειν αυτους υπεμεινεν ιησους ο παις εν ιερουσαλημ και ουκ εγνω ιωσηφ και η μητηρ αυτου
And whanne the daies weren don, thei turneden ayen; and the child abood in Jerusalem, and his fadir and modir knewen it not.
44 νομισαντες δε αυτον εν τη συνοδια ειναι ηλθον ημερας οδον και ανεζητουν αυτον εν τοις συγγενεσιν και εν τοις γνωστοις
For thei gessynge that he hadde be in the felowschip, camen a daies iourney, and souyten hym among hise cosyns and hise knouleche.
45 και μη ευροντες αυτον υπεστρεψαν εις ιερουσαλημ ζητουντες αυτον
And whanne thei founden hym not, thei turneden ayen in to Jerusalem, and souyten hym.
46 και εγενετο μεθ ημερας τρεις ευρον αυτον εν τω ιερω καθεζομενον εν μεσω των διδασκαλων και ακουοντα αυτων και επερωτωντα αυτους
And it bifelle, that aftir the thridde dai thei founden hym in the temple, sittynge in the myddil of the doctours, herynge hem and axynge hem.
47 εξισταντο δε παντες οι ακουοντες αυτου επι τη συνεσει και ταις αποκρισεσιν αυτου
And alle men that herden hym, wondriden on the prudence and the answeris of hym.
48 και ιδοντες αυτον εξεπλαγησαν και προς αυτον η μητηρ αυτου ειπεν τεκνον τι εποιησας ημιν ουτως ιδου ο πατηρ σου καγω οδυνωμενοι εζητουμεν σε
And thei seyn, and wondriden. And his modir seide to hym, Sone, what hast thou do to vs thus? Lo! thi fadir and Y sorewynge han souyte thee.
49 και ειπεν προς αυτους τι οτι εζητειτε με ουκ ηδειτε οτι εν τοις του πατρος μου δει ειναι με
And he seide to hem, What is it that ye souyten me? wisten ye not that in tho thingis that ben of my fadir, it behoueth me to be?
50 και αυτοι ου συνηκαν το ρημα ο ελαλησεν αυτοις
And thei vndurstoden not the word, which he spak to hem.
51 και κατεβη μετ αυτων και ηλθεν εις ναζαρεθ και ην υποτασσομενος αυτοις και η μητηρ αυτου διετηρει παντα τα ρηματα ταυτα εν τη καρδια αυτης
And he cam doun with hem, and cam to Nazareth, and was suget to hem. And his moder kepte togidir alle these wordis, and bare hem in hir herte.
52 και ιησους προεκοπτεν σοφια και ηλικια και χαριτι παρα θεω και ανθρωποις
And Jhesus profitide in wisdom, age, and grace, anentis God and men.
