Πραξεις 10
1 ανηρ δε τις ην εν καισαρεια ονοματι κορνηλιος εκατονταρχης εκ σπειρης της καλουμενης ιταλικης
A man was in Cesarie, Cornelie bi name, a centurien of the cumpanye of knyytis, that is seid of Italie;
2 ευσεβης και φοβουμενος τον θεον συν παντι τω οικω αυτου ποιων τε ελεημοσυνας πολλας τω λαω και δεομενος του θεου διαπαντος
a religious man, and dredinge the Lord, with al his meyne; doynge many almessis to the puple, and preynge the Lord euere more.
3 ειδεν εν οραματι φανερως ωσει ωραν εννατην της ημερας αγγελον του θεου εισελθοντα προς αυτον και ειποντα αυτω κορνηλιε
This say in a visioun opinli, as in the nynthe oure of the dai, an aungel of God entringe in to hym, and seiynge to hym, Cornelie.
4 ο δε ατενισας αυτω και εμφοβος γενομενος ειπεν τι εστιν κυριε ειπεν δε αυτω αι προσευχαι σου και αι ελεημοσυναι σου ανεβησαν εις μνημοσυνον ενωπιον του θεου
And he bihelde hym, and was a dred, and seide, Who art thou, Lord? And he seide to hym, Thi preieris and thin almesdedis han stied vp in to mynde, in the siyt of the Lord.
5 και νυν πεμψον εις ιοππην ανδρας και μεταπεμψαι σιμωνα ος επικαλειται πετρος
And now sende thou men in to Joppe, and clepe oon Symount, that is named Petre.
6 ουτος ξενιζεται παρα τινι σιμωνι βυρσει ω εστιν οικια παρα θαλασσαν ουτος λαλησει σοι τι σε δει ποιειν
This is herborid at a man Symount, curiour, whos hous is bisidis the see. This schal seie to thee, what it bihoueth thee to do.
7 ως δε απηλθεν ο αγγελος ο λαλων τω κορνηλιω φωνησας δυο των οικετων αυτου και στρατιωτην ευσεβη των προσκαρτερουντων αυτω
And whanne the aungel that spak to hym, was gon awei, he clepide twei men of his hous, and a knyyt that dredde the Lord, whiche weren at his bidding.
8 και εξηγησαμενος αυτοις απαντα απεστειλεν αυτους εις την ιοππην
And whanne he hadde told hem alle these thingis, he sente hem in to Joppe.
9 τη δε επαυριον οδοιπορουντων εκεινων και τη πολει εγγιζοντων ανεβη πετρος επι το δωμα προσευξασθαι περι ωραν εκτην
And on the dai suynge, while thei maden iournei, and neiyeden to the citee, Petre wente vp in to the hiest place of the hous to preie, aboute the sixte our.
10 εγενετο δε προσπεινος και ηθελεν γευσασθαι παρασκευαζοντων δε εκεινων επεπεσεν επ αυτον εκστασις
And whanne he was hungrid, he wolde haue ete. But while thei maden redi, a rauysching of spirit felde on hym;
11 και θεωρει τον ουρανον ανεωγμενον και καταβαινον επ αυτον σκευος τι ως οθονην μεγαλην τεσσαρσιν αρχαις δεδεμενον και καθιεμενον επι της γης
and he say heuene openyd, and a vessel comynge doun, as a greet scheet with foure corneris, to be lette doun fro heuene in to erthe,
12 εν ω υπηρχεν παντα τα τετραποδα της γης και τα θηρια και τα ερπετα και τα πετεινα του ουρανου
in which weren alle foure footid beestis, and crepinge of the erthe, and volatilis of heuene.
13 και εγενετο φωνη προς αυτον αναστας πετρε θυσον και φαγε
And a vois was maad to hym, Rise thou, Petre, and sle, and ete.
14 ο δε πετρος ειπεν μηδαμως κυριε οτι ουδεποτε εφαγον παν κοινον η ακαθαρτον
And Petre seide, Lord, forbede, for Y neuer ete ony comun thing and vnclene.
15 και φωνη παλιν εκ δευτερου προς αυτον α ο θεος εκαθαρισεν συ μη κοινου
And eft the secounde tyme the vois was maad to him, That thing that God hath clensid, seye thou not vnclene.
16 τουτο δε εγενετο επι τρις και παλιν ανεληφθη το σκευος εις τον ουρανον
And this thing was don bi thries; and anoon the vessel was resseyued ayen.
17 ως δε εν εαυτω διηπορει ο πετρος τι αν ειη το οραμα ο ειδεν και ιδου οι ανδρες οι απεσταλμενοι απο του κορνηλιου διερωτησαντες την οικιαν σιμωνος επεστησαν επι τον πυλωνα
And while that Petre doutide with ynne hym silf, what the visioun was that he say, lo! the men, that weren sent fro Corneli, souyten the hous of Symount, and stoden at the yate.
18 και φωνησαντες επυνθανοντο ει σιμων ο επικαλουμενος πετρος ενθαδε ξενιζεται
And whanne thei hadden clepid, thei axiden if Symount, that is named Petre, hadde there herbore.
19 του δε πετρου ενθυμουμενου περι του οραματος ειπεν αυτω το πνευμα ιδου ανδρες τρεις ζητουσιν σε
And while Petre thouyte on the visioun, the spirit seide to hym, Lo! thre men seken thee.
20 αλλα αναστας καταβηθι και πορευου συν αυτοις μηδεν διακρινομενος διοτι εγω απεσταλκα αυτους
Therfor ryse thou, and go doun, and go with hem, and doute thou no thing, for Y sente hem.
21 καταβας δε πετρος προς τους ανδρας τους απεσταλμενους απο του κορνηλιου προς αυτον ειπεν ιδου εγω ειμι ον ζητειτε τις η αιτια δι ην παρεστε
And Petre cam doun to the men, and seide, Lo! Y am, whom ye seken; what is the cause, for which ye ben come?
22 οι δε ειπον κορνηλιος εκατονταρχης ανηρ δικαιος και φοβουμενος τον θεον μαρτυρουμενος τε υπο ολου του εθνους των ιουδαιων εχρηματισθη υπο αγγελου αγιου μεταπεμψασθαι σε εις τον οικον αυτου και ακουσαι ρηματα παρα σου
And thei seiden, Cornelie, the centurien, a iust man, and dredinge God, and hath good witnessyng of alle the folc of Jewis, took aunswere of an hooli aungel, to clepe thee in to his hous, and to here wordis of thee.
23 εισκαλεσαμενος ουν αυτους εξενισεν τη δε επαυριον ο πετρος εξηλθεν συν αυτοις και τινες των αδελφων των απο της ιοππης συνηλθον αυτω
Therfor he ledde hem inne, and resseyuede in herbore; and that nyyt thei dwelliden with hym. And in the dai suynge he roos, and wente forth with hem; and sum of the britheren folewiden hym fro Joppe, that thei be witnessis to Petre.
24 και τη επαυριον εισηλθον εις την καισαρειαν ο δε κορνηλιος ην προσδοκων αυτους συγκαλεσαμενος τους συγγενεις αυτου και τους αναγκαιους φιλους
And the other dai he entride in to Cesarie. And Cornelie abood hem, with hise cousyns, and necessarie freendis, that weren clepid togidere.
25 ως δε εγενετο εισελθειν τον πετρον συναντησας αυτω ο κορνηλιος πεσων επι τους ποδας προσεκυνησεν
And it was don, whanne Petre was come ynne, Corneli cam metynge hym, and felle doun at hise feet, and worschipide him.
26 ο δε πετρος αυτον ηγειρεν λεγων αναστηθι καγω αυτος ανθρωπος ειμι
But Petre reiside hym, and seide, Aryse thou, also Y my silf am a man, as thou.
27 και συνομιλων αυτω εισηλθεν και ευρισκει συνεληλυθοτας πολλους
And he spak with hym, and wente in, and foonde many that weren come togidere.
28 εφη τε προς αυτους υμεις επιστασθε ως αθεμιτον εστιν ανδρι ιουδαιω κολλασθαι η προσερχεσθαι αλλοφυλω και εμοι ο θεος εδειξεν μηδενα κοινον η ακαθαρτον λεγειν ανθρωπον
And he seide to hem, Ye witen, how abhomynable it is to a Jewe, to be ioyned ether to come to an alien; but God schewide to me, that no man seye a man comyn, ethir vnclene.
29 διο και αναντιρρητως ηλθον μεταπεμφθεις πυνθανομαι ουν τινι λογω μετεπεμψασθε με
For which thing Y cam, whanne Y was clepid, with out douting. Therfor Y axe you, for what cause han ye clepid me?
30 και ο κορνηλιος εφη απο τεταρτης ημερας μεχρι ταυτης της ωρας ημην νηστευων και την εννατην ωραν προσευχομενος εν τω οικω μου και ιδου ανηρ εστη ενωπιον μου εν εσθητι λαμπρα
And Cornelie seide, To dai foure daies in to this our, Y was preiynge and fastynge in the nynthe our in myn hous. And lo! a man stood bifore me in a whijt cloth, and seide,
31 και φησιν κορνηλιε εισηκουσθη σου η προσευχη και αι ελεημοσυναι σου εμνησθησαν ενωπιον του θεου
Cornelie, thi preier is herd, and thin almesdedis ben in mynde in the siyt of God.
32 πεμψον ουν εις ιοππην και μετακαλεσαι σιμωνα ος επικαλειται πετρος ουτος ξενιζεται εν οικια σιμωνος βυρσεως παρα θαλασσαν ος παραγενομενος λαλησει σοι
Therfor sende thou in to Joppe, and clepe Symount, that is named Petre; this is herborid in the hous of Symount coriour, bisidis the see. This, whanne he schal come, schal speke to thee.
33 εξαυτης ουν επεμψα προς σε συ τε καλως εποιησας παραγενομενος νυν ουν παντες ημεις ενωπιον του θεου παρεσμεν ακουσαι παντα τα προστεταγμενα σοι υπο του θεου
Therfor anoon Y sente to thee, and thou didist wel in comynge to vs. `Now therfor we alle ben present in thi siyt, to here the wordis, what euer ben comaundid to thee of the Lord.
34 ανοιξας δε πετρος το στομα ειπεν επ αληθειας καταλαμβανομαι οτι ουκ εστιν προσωποληπτης ο θεος
And Petre openyde his mouth, and seide, In trewthe Y haue foundun, that God is no acceptor of persoones;
35 αλλ εν παντι εθνει ο φοβουμενος αυτον και εργαζομενος δικαιοσυνην δεκτος αυτω εστιν
but in eche folk he that dredith God, and worchith riytwisnesse, is accept to hym.
36 τον λογον ον απεστειλεν τοις υιοις ισραηλ ευαγγελιζομενος ειρηνην δια ιησου χριστου ουτος εστιν παντων κυριος
God sente a word to the children of Israel, schewinge pees bi Jhesu Crist; this is Lord of alle thingis.
37 υμεις οιδατε το γενομενον ρημα καθ ολης της ιουδαιας αρξαμενον απο της γαλιλαιας μετα το βαπτισμα ο εκηρυξεν ιωαννης
Ye witen the word that is maad thorou al Judee, and bigan at Galile, aftir the baptym that Joon prechide, Jhesu of Nazareth;
38 ιησουν τον απο ναζαρεθ ως εχρισεν αυτον ο θεος πνευματι αγιω και δυναμει ος διηλθεν ευεργετων και ιωμενος παντας τους καταδυναστευομενους υπο του διαβολου οτι ο θεος ην μετ αυτου
hou God anoyntide hym with the Hooli Goost, and vertu; which passide forth in doynge wel, and heelynge alle men oppressid of the deuel, for God was with hym.
39 και ημεις εσμεν μαρτυρες παντων ων εποιησεν εν τε τη χωρα των ιουδαιων και εν ιερουσαλημ ον ανειλον κρεμασαντες επι ξυλου
And we ben witnessis of alle thingis, whiche he dide in the cuntrei of Jewis, and of Jerusalem; whom thei slowen, hangynge in a tre.
40 τουτον ο θεος ηγειρεν τη τριτη ημερα και εδωκεν αυτον εμφανη γενεσθαι
And God reiside this in the thridde dai, and yaf hym to be maad knowun,
41 ου παντι τω λαω αλλα μαρτυσιν τοις προκεχειροτονημενοις υπο του θεου ημιν οιτινες συνεφαγομεν και συνεπιομεν αυτω μετα το αναστηναι αυτον εκ νεκρων
not to al puple, but to witnessis bifor ordeyned of God; to vs that eeten and drunken with hym, after that he roos ayen fro deth.
42 και παρηγγειλεν ημιν κηρυξαι τω λαω και διαμαρτυρασθαι οτι αυτος εστιν ο ωρισμενος υπο του θεου κριτης ζωντων και νεκρων
And he comaundide to vs to preche to the puple, and to witnesse, that he it is, that is ordeyned of God domesman of the quyk and of deede.
43 τουτω παντες οι προφηται μαρτυρουσιν αφεσιν αμαρτιων λαβειν δια του ονοματος αυτου παντα τον πιστευοντα εις αυτον
To this alle prophetis beren witnessing, that alle men that bileuen in hym, schulen resseyue remyssioun of synnes bi his name.
44 ετι λαλουντος του πετρου τα ρηματα ταυτα επεπεσεν το πνευμα το αγιον επι παντας τους ακουοντας τον λογον
And yit while that Petre spak these wordis, the Hooli Goost felde on alle that herden the word.
45 και εξεστησαν οι εκ περιτομης πιστοι οσοι συνηλθον τω πετρω οτι και επι τα εθνη η δωρεα του αγιου πνευματος εκκεχυται
And the feithful men of circumcisioun, that camen with Petre, wondriden, that also in to naciouns the grace of the Hooli Goost is sched out.
46 ηκουον γαρ αυτων λαλουντων γλωσσαις και μεγαλυνοντων τον θεον τοτε απεκριθη ο πετρος
For thei herden hem spekynge in langagis, and magnyfiynge God.
47 μητι το υδωρ κωλυσαι δυναται τις του μη βαπτισθηναι τουτους οιτινες το πνευμα το αγιον ελαβον καθως και ημεις
Thanne Petre answeride, Whether ony man may forbede watir, that these ben not baptisid, that han also resseyued the Hooli Goost as we?
48 προσεταξεν τε αυτους βαπτισθηναι εν τω ονοματι του κυριου τοτε ηρωτησαν αυτον επιμειναι ημερας τινας
And he comaundide hem to be baptisid in the name of the Lord Jhesu Crist. Thanne thei preieden hym, that he schulde dwelle with hem sum daies.
