Παροιμίαι 23
1 Όταν καθήσης να φάγης μετά άρχοντος, παρατήρει επιμελώς τα παρατιθέμενα έμπροσθέν σου·
Cuando te sientes a comer con un ʼadón, Considera bien lo que está delante de ti,
2 και βάλε μάχαιραν εις τον λαιμόν σου, εάν ήσαι αδηφάγος·
Y pon cuchillo a tu garganta Si tienes gran apetito.
3 μη επιθύμει τα εδέσματα αυτού· διότι ταύτα είναι τροφή δολιότητος.
No codicies sus manjares delicados, Porque son pan de engaño.
4 Μη μερίμνα διά να γείνης πλούσιος· άπεχε από της σοφίας σου.
No te afanes por hacer riquezas. Sé prudente y desiste.
5 Θέλεις επιστήσει τους οφθαλμούς σου εις το μη υπάρχον; διότι ο πλούτος κατασκευάζει βεβαίως εις εαυτόν πτέρυγας ως αετού και πετά προς τον ουρανόν.
Si les diriges una mirada, ya no están. Les salieron alas como un águila que vuela a los cielos.
6 Μη τρώγε τον άρτον του φθονερού, μηδέ επιθύμει τα εδέσματα αυτού·
No comas pan con el avaro, Ni codicies sus manjares,
7 διότι καθώς φρονεί εν τη ψυχή αυτού, τοιούτος είναι· φάγε και πίε, λέγει προς σέ· αλλ' η καρδία αυτού δεν είναι μετά σου.
Porque como piensa en su corazón, así es. Come y bebe, te dirá, Pero su corazón no está contigo.
8 Το ψωμίον, το οποίον έφαγες, θέλεις εξεμέσει και θέλεις χάσει τας γλυκείας συνομιλίας σου.
Vomitarás el bocado que comiste Y perderás tus suaves palabras.
9 Μη λάλει εις τα ώτα του άφρονος· διότι θέλει καταφρονήσει την σοφίαν των λόγων σου.
No hables a oídos del insensato, Porque despreciará la prudencia de tus razones.
10 Μη μετακίνει όρια αρχαία· και μη εισέλθης εις τους αγρούς των ορφανών·
No cambies de lugar el lindero antiguo, Ni entres en el campo de los huérfanos,
11 διότι ο Λυτρωτής αυτών είναι ισχυρός· αυτός θέλει εκδικάσει την δίκην αυτών εναντίον σου.
Porque su Redentor es fuerte, Y defenderá contra ti la causa de ellos.
12 Προσκόλλησον την καρδίαν σου εις την παιδείαν και τα ώτα σου εις τους λόγους της γνώσεως.
Aplica tu corazón a la enseñanza, Y tus oídos a las palabras sabias.
13 Μη φείδου να παιδεύης το παιδίον· διότι εάν κτυπήσης αυτό διά της ράβδου, δεν θέλει αποθάνει·
No retraigas la corrección al muchacho, Si lo castigas con vara, no morirá.
Lo castigarás con vara, Y librarás su alma del Seol. (Sheol h7585)
15 Υιέ μου, εάν η καρδία σου γείνη σοφή, θέλει ευφραίνεσθαι και η καρδία εμού·
Hijo mío, si tu corazón es sabio, También a mí se me alegrará el corazón,
16 και τα νεφρά μου θέλουσιν αγάλλεσθαι, όταν τα χείλη σου λαλώσιν ορθά.
Mi ser interno también se alegrará Cuando tus labios hablen cosas rectas.
17 Ας μη ζηλεύη η καρδία σου τους αμαρτωλούς· αλλ' έσο εν τω φόβω του Κυρίου όλην την ημέραν·
No tenga tu corazón envidia de los pecadores. Más bien, persevera en el temor a Yavé en todo tiempo.
18 διότι βεβαίως είναι αμοιβή, και η ελπίς σου δεν θέλει εκκοπή.
Porque ciertamente hay un porvenir, Y tu esperanza no será frustrada.
19 Άκουε συ, υιέ μου, και γίνου σοφός, και κατεύθυνε την καρδίαν σου εις την οδόν.
Escucha tú, hijo mío, sé sabio, Y dirige tu corazón por el buen camino.
20 Μη έσο μεταξύ οινοποτών, μεταξύ κρεοφάγων ασώτων·
No estés con los bebedores de vino, Ni con los comedores de carne,
21 διότι ο μέθυσος και ο άσωτος θέλουσι πτωχεύσει· και ο υπνώδης θέλει ενδυθή ράκη.
Porque el ebrio y el glotón empobrecerán, Y el dormitar hará vestir harapos.
22 Υπάκουε εις τον πατέρα σου, όστις σε εγέννησε· και μη καταφρόνει την μητέρα σου, όταν γηράση.
Escucha a tu padre que te engendró, Y no desprecies a tu madre cuando sea anciana.
23 Αγόραζε την αλήθειαν και μη πώλει· την σοφίαν και την παιδείαν και την σύνεσιν.
Adquiere la verdad y no la vendas, También sabiduría, instrucción y entendimiento.
24 Ο πατήρ του δικαίου θέλει χαρή σφόδρα· και όστις γεννά σοφόν υιόν, θέλει ευφραίνεσθαι εις αυτόν.
El padre del justo se alegrará en gran manera. El que engendra un hijo sabio se gozará con él.
25 Ο πατήρ σου και η μήτηρ σου θέλουσιν ευφραίνεσθαι· μάλιστα εκείνη, ήτις σε εγέννησε, θέλει χαίρει.
Alégrense tu padre y tu madre, Y regocíjese la que te dio a luz.
26 Υιέ μου, δος την καρδίαν σου εις εμέ, και ας προσέχωσιν οι οφθαλμοί σου εις τας οδούς μου·
Dame, hijo mío, tu corazón Y observen tus ojos mis caminos.
27 διότι η πόρνη είναι λάκκος βαθύς· και η αλλοτρία γυνή στενόν φρέαρ.
Porque fosa profunda es la prostituta, Y pozo angosto la mujer extraña.
28 Αυτή προσέτι ενεδρεύει ως ληστής και πληθύνει τους παραβάτας μεταξύ των ανθρώπων.
También ella, como asaltante, acecha, Y entre los hombres multiplica a los traicioneros.
29 Εις τίνα είναι ουαί; εις τίνα στεναγμοί; εις τίνα έριδες; εις τίνα ματαιολογίαι; εις τίνα κτυπήματα άνευ αιτίας; εις τίνα φλόγωσις οφθαλμών;
¿Para quién es el ay? ¿Para quién las tristezas? ¿Para quién las contiendas? ¿Para quién el quejido? ¿Para quién las heridas sin causa? ¿Para quién los ojos enrojecidos?
30 Εις τους εγχρονίζοντας εν τω οίνω· εις εκείνους οίτινες διάγουσιν ανιχνεύοντες οινοποσίας.
Para el que se detiene en el vino, Para los que prueban licores mezclados.
31 Μη θεώρει τον οίνον ότι κοκκινίζει, ότι δίδει το χρώμα αυτού εις το ποτήριον, ότι καταβαίνει ευαρέστως.
No mires al vino cuando rojea, Y lanza destellos en la copa, Porque se entra suavemente,
32 Εν τω τέλει αυτού δάκνει ως όφις και κεντρόνει ως βασιλίσκος·
Pero al fin, muerde como una serpiente. Pica como una víbora.
33 οι οφθαλμοί σου θέλουσι κυττάξει αλλοτρίας γυναίκας, και η καρδία σου θέλει λαλήσει αισχρά·
Tus ojos mirarán cosas extrañas, Y tu corazón hablará cosas perversas.
34 και θέλεις είσθαι ως κοιμώμενος εν μέσω θαλάσσης, και ως κοιτώμενος επί κορυφής, καταρτίου·
Serás como el que está acostado en alta mar, Como el que duerme en el palo de un velero,
35 με έτυπτον, θέλεις ειπεί, και δεν επόνεσα· με έδειραν, και δεν ησθάνθην· πότε θέλω εγερθή, διά να υπάγω να ζητήσω αυτόν πάλιν;
Y dirás: Me golpearon y no me dolió, Me azotaron, pero no lo sentí. Cuando despierte, lo volveré a buscar.
