Matiewo 5
1 Wan la o niwulgu, k jesu don li juali po, k oyegntieb nagni ki kal o kani.
Og da han så folket, gikk han op fjellet, og da han hadde satt sig, kom hans disipler til ham.
2 yeni wan yaadi o nɔbu, ki tundiba, ki maadi ba:
Og han oplot sin munn, lærte dem og sa:
3 pamanli tie yaabi n jiindi bi ba, ki duu U Tienu po i. Ban n tie U Tienu diemani niba.
Salige er de fattige i ånden; for himlenes rike er deres.
4 Pamanli ye, yeni yaabi n kaa yeni ti ninsiidi.
Salige er de som sørger; for de skal trøstes.
5 Pamanli ye, yaabi n pia li pañiili, klma U Tienu bo ti cabi bani i tinga.
Salige er de saktmodige; for de skal arve jorden.
6 Pamanli tie yaabi n buudi mi koma yeni o ñuñuunu, i mɔmɔni sanu nni, klma bi ti ba di ki guo.
Salige er de som hungrer og tørster efter rettferdighet; for de skal mettes.
7 Pamanli bi ninbadama po, klma bi bo ti di li danbi mɔ ya po m ninñuma.
Salige er de barmhjertige; for de skal finne barmhjertighet.
8 Pamanli tie yaabi n pia li papienli, ki dugni ban ba ti la U Tienu.
Salige er de rene av hjertet; for de skal se Gud.
9 Pamanli tie yaabi n kpaani laafia yen m buama bi lieba po, ki dugni U Tienu ba ti yini bani o bidi.
Salige er de fredsommelige; for de skal kalles Guds barn.
10 Pamanli tie yaabi n tuagi i mɔmɔni sanu, ki bi nan wangi bi fala li po, kilima bani n tie U Tienu diema yabi.
Salige er de som er forfulgt for rettferdighets skyld; for himlenes rike er deres.
11 Pamanli yen ŋanbi ki loli ki cuo, yayognu ki bi sugdi, ki maadi ti maa biidi, ki pua mi faama, ki tiendi li bonbiili ki dugni min ya po.
Salige er I når de spotter og forfølger eder og lyver eder allehånde ondt på for min skyld.
12 Ya ye mani li pamanli nni yeni i lalayien nni, ki dugni i ñuadi ti ba yabi tapoli po, ki dugni yaabi cindi ki tie U Tienu tondikaaba, bi den cagni bi mɔ yeni.
Gled og fryd eder! for eders lønn er stor i himmelen; for således forfulgte de profetene før eder.
13 I tie yaami i tinga ne po. Ama, li ya tie ki mi yaama manu gbeni, bi ba tugi be ki guani ki mang o? li ji ki pia buama. Li tie ki ban tugi ki wuli niin po, bi niba n ya ŋmaadi li po.
I er jordens salt; men når saltet mister sin kraft, hvad skal det så saltes med? Det duer ikke lenger til noget, uten til å kastes ut og tredes ned av menneskene.
14 Yinbi n tie ŋanduna yinyiem, ya dogu n ye li juali po, bonli kan fidi ki legni o.
I er verdens lys; en by som ligger på et fjell, kan ikke skjules;
15 Yeni, bi ki congi li fidli ki cubdili bobl nni. Ama bi yi cuon li fidli ki sien o naani ki li baa co ki yieni deni yaabi kuli po i.
en tender heller ikke et lys og setter det under en skjeppe, men i staken; så skinner det for alle i huset.
16 I mɔ ya yinyienm n ya fandi bi niba ki ban fidi ki la i tuonŋanma, ki dondi i baa yua ye tapoli po.
La således eders lys skinne for menneskene, forat de kan se eders gode gjerninger og prise eders Fader i himmelen!
17 Yin da maali, k n cua k min piini bi tondikaaba yikodi kaa, n cua k min piin ka, ama n cua ki min waani lan buali yaali.
I må ikke tro at jeg er kommet for å opheve loven eller profetene; jeg er ikke kommet for å opheve, men for å opfylle.
18 Klima n maadi yeni i mɔni: tapoli yeni i tinga ya bua lan waagi nandi, ba lanbonli kan fidi ki piini yeni ya yognu k li kuli ne bo pundi.
For sannelig sier jeg eder: Før himmel og jord forgår, skal ikke den minste bokstav eller en eneste tøddel forgå av loven, før det er skjedd alt sammen.
19 Yua daani U Tienu maama nni, k ki cɔlni, wan n bo te juodi U Tienu diema nni. Ama yua cɔlni U Tienu diema maama kuli, ki wangi o lieba, k ban ya tie yeni, wani n baa tie nigbengl U Tienu diema nni.
Derfor, den som bryter et eneste av disse minste bud og lærer menneskene således, han skal kalles den minste i himlenes rike; men den som holder dem og lærer andre dem, han skal kalles stor i himlenes rike.
20 Ki dugni, n maadi, i bontitiedi ya ki ŋani cie U Tienu kadaagu gbanbanda yen farisien nba, i kan kua U Tienu diema nni.
For jeg sier eder: Dersom eders rettferdighet ikke overgår de skriftlærdes og fariseernes, kommer I ingenlunde inn i himlenes rike.
21 I gbadi ki bi bo maadi ti yaja nba: a kan kpaa nulo, ki nulo ya kpaa o lielo, bi bo yi gedi yen o ti buudi danb kani.
I har hørt at det er sagt til de gamle: Du skal ikke slå ihjel, men den som slår ihjel, skal være skyldig for dommen.
22 Ama min maadi: yua beni o pali o ninja po, li buali ki ban gedi yen o ti buudi danbi kani. Nulo ya sugdi o ninja k o tie fanbi, bi bo gedi yen o suif nba buudi danbi kani. Nul ya maadi k o ninja tie yukpienli, bi ba lugu ya mu n kan jundi nni. (Geenna g1067)
Men jeg sier eder at hver den som blir vred på sin bror uten grunn, skal være skyldig for dommen; men den som sier til sin bror: Raka! skal være skyldig for rådet; men den som sier: Du dåre! skal være skyldig til helvedes ild. (Geenna g1067)
23 A ya cua sala yid kanu, ki ba yid sala ki tiadi k a ninjua pia m maama yen a;
Derfor, når du bærer ditt offer frem til alteret, og der kommer i hu at din bror har noget imot dig,
24 ŋan daani a sala yid kaanu, ki gedi k fin yeni a ninjua n mang yen lieb o, ŋan fidi ki guani ki yidi a sala.
så la ditt offer ligge der foran alteret, og gå først bort og forlik dig med din bror, og kom så og bær ditt offer frem!
25 ŋanbi k cuo a ba fin yeni a lielo ya pia maam; ki yegi ki ca buud daan o kani, ŋan tuodi yin gbadi i lieba maama ki sua ki da paa o san po, wan da ti gedi yen a bi buudi danbi kani, ki ti cedi ban luon a.
Skynd dig å være føielig mot din motstander så lenge du er med ham på veien, forat ikke motstanderen skal overgi dig til dommeren, og dommeren overgi dig til tjeneren, og du bli kastet i fengsel.
26 N maad a yeni i mɔni: a kan ñan lan kani, ka ki pani, hali ya yognu ka bi pa li kuli ki kan sieni ba kuuga.
Sannelig sier jeg dig: Du skal ingenlunde komme ut derfra før du har betalt den siste øre.
27 I gbadi ki bi bo maadi: a kan dua yeni nuli den pua.
I har hørt at det er sagt: Du skal ikke drive hor.
28 Ama min nan maadi: yua nuali o pua k o yanma kua li pua ni, o dua yen o o pali nni.
Men jeg sier eder at hver den som ser på en kvinne for å begjære henne, har alt drevet hor med henne i sitt hjerte.
29 A nujienu ninbinli ya ye a po ki cedi ka tie biidi, ŋan ñan o ki lu fagm ki dugni bonyenli ya ki ye a gbanandi po, lan n pia ti ñuadi, yen ban ti taa ŋa ki lu a ya mu n kan bangi jundi nni. (Geenna g1067)
Om ditt høire øie frister dig, da riv det ut og kast det fra dig! for det er bedre for dig at ett av dine lemmer går tapt enn at hele ditt legeme blir kastet i helvede. (Geenna g1067)
30 Li ya sua ka nujienu n kuand a ti biidi nni, jiagu ki lu fagma, ki dugni lan n su yeni a gbanandi kuli n ya ye ya mu kan bangi jundi nni. (Geenna g1067)
Og dersom din høire hånd frister dig, da hugg den av og kast den fra dig! for det er bedre for dig at ett av dine lemmer går tapt enn at hele ditt legeme kommer i helvede. (Geenna g1067)
31 L den maadi ki yua ñani o denpua, wan ten o ya til n wang i k o ñan o.
Det er sagt: Den som skiller sig fra sin hustru, skal gi henne skilsmissebrev.
32 Ama min n maadi, yua ñani o denpua k li tie mi cuncuma po, li pua ya gedi ki dua yeni ja tian o, o kuani o denpua mi cuncuma nni. Yua kuani ya pua ki o calo ñan o, o mɔ gɔ tieni mi cuncunmi.
Men jeg sier eder at hver den som skiller sig fra sin hustru uten for hors skyld, han volder at hun driver hor, og den som gifter sig med en fraskilt kvinne, han driver hor.
33 I gɔ den kpeli ki gbadi ki bi maadi ti yaja nba: a kan maadi maama ki poli ki kandi U Tienu, ki bani ka fa faogu, a ya poli ka bo tieni yaali ŋan tieni.
Atter har I hørt at det er sagt til de gamle: Du skal ikke sverge falsk ed, men du skal holde dine eder for Herren.
34 Ama min, n maadi, da l polgi mani can yi i i. Da polgi mani tapoli po, ki dugni tapoli tie naani k U Tienu kaa ki buu ti buudi.
Men jeg sier eder at I aldeles ikke skal sverge, hverken ved himmelen, for den er Guds trone,
35 Ba yin da polgi tingi klima li mɔ tie naani k o ŋmaadi o taali, daa polgi mani ba serusalem, ki dugni serusalem tie o bado U Tienu dogu i.
eller ved jorden, for den er hans fotskammel, eller ved Jerusalem, for det er den store konges stad.
36 Da puoni a yuli ki poli, klima a kan fidi ki cedi baa a yuyengu n pendi bi ki bɔndi.
Heller ikke skal du sverge ved ditt hode; for du kan ikke gjøre ett hår hvitt eller sort.
37 I maama ni i bani ki yaali n tie mɔni, yin maadi ki li tie mɔni; yaali n tie faogu, ki li tie faogu i. Yaali n sieni kuli ña ti tuonbiidi kani.
Men eders tale skal være ja, ja, nei, nei; det som er mere enn dette, er av det onde.
38 I kpeli ki gbadi ki bi maadi: ki nulo ya pua ki pudi o lielo ninbinli, li ŋan ki ban pua ki pudi o mɔ ya ninbinli; a pua ki fendi a lielo ñinli, li buali ki ban pua ki fend a mɔ ya ñinli.
I har hørt at det er sagt: Øie for øie, og tann for tann!
39 Ama min, n maadi: daa gaani man bi niba biadima. Nil ya pab a u jienu kpianu, cab o u ganu kpianu ki wan pabi.
Men jeg sier eder at I ikke skal sette eder imot den som er ond mot eder; men om nogen slår dig på ditt høire kinn, da vend også det andre til ham,
40 Nulo ya bua bu yen a ki fie a liadi bigi, ŋan cab o a liadi jali mɔ.
og om nogen vil føre sak mot dig og ta din kjortel, da la ham også få kappen,
41 Nul ya niina ki ŋan cuoni ki gedi ya banli fagi, ŋan taa li banli fagnu bonbilie.
og om nogen tvinger dig til å gå en mil, da gå to med ham.
42 Teni yua miad a, da beli yua bua ki ŋan kpend o.
Gi den som ber dig, og vend dig ikke bort fra den som vil låne av dig.
43 Igbadi k bi bo maadi: ya bua mani i lieba, ki da bua mani i nandanba beba.
I har hørt at det er sagt: Du skal elske din næste og hate din fiende.
44 Ama min, n maadi: ya bua mani i nandanba, ya jaandi mani yaabi n sɔlgi po, k nan ni; ya jaandi mani yaabi wangdi fala po.
Men jeg sier eder: Elsk eders fiender, velsign dem som forbanner eder, gjør vel imot dem som hater eder, og bed for dem som forfølger eder,
45 yeni, ki ba fidi ki waani ki tie baá yua tagi poli po bidi. Kilima, wani n cedi k o yienu pudi bi nibiadma po yeni bi nimɔnbi po, ki cedi ki taagi ba, bi nimɔnba yeni ti nibiidi po.
forat I kan bli eders himmelske Faders barn; for han lar sin sol gå op over onde og gode, og lar det regne over rettferdige og urettferdige.
46 I ya bua yaabi n bua yinbi beba, i laa ñuadi ki bo laa i? Bi dogdanbi mɔ ki kubi yen kaa?
For om I elsker dem som elsker eder, hvad lønn har I da? Gjør ikke også tolderne det samme?
47 I ya fuondi i naataani beba, i ji tie bee k li cie i liebi? Yaabi n ki ŋua U Tienu maama, bi mɔ ki tie yen kaa?
Og om I hilser bare på eders brødre, hvad stort gjør I da? Gjør ikke også hedningene det samme?
48 Yin ji ya tie nimɔnbi, ki da pia biidi k tie nani i baá yua ye tapoli n tie nimɔn maami yeni.
Derfor skal I være fullkomne, likesom eders himmelske Fader er fullkommen.
