Matio 5
1 Jesu n den laa ku niligu, o den doni li juali po. Wan den kali, o hoadikaaba den nagini o kani.
Då Jesus såg folkehopen, gjekk han upp i fjellet; der sette han seg ned, og læresveinarne hans kom burt til honom.
2 O den yaadi ki bangi ba ki yedi:
Då tok han til ords og lærde deim og sagde:
3 Li pamanli ye leni yaaba n pia li yumiinli kelima tanpoli diema tie bi yaama.
«Sæle dei som er fatige i åndi! Himmelriket er deira!
4 Li pamanli ye leni yaaba ya pala n biidi, kelima bi baa baagi ba.
Sæle dei som syrgjer! Dei skal verta trøysta.
5 Li pamanli ye leni yaaba n pia li padingili, kelima bi baa diedi ki tinga.
Sæle dei tolsame! Dei skal erva jordi.
6 Li pamanli ye leni mi teginma koma leni mi ñinñuulu n pia yaaba, kelima bi baa guo.
Sæle dei som hungrar og tyrster etter rettferd! Dei skal verta metta.
7 Li pamanli ye leni yaaba n gba mi nihima, kelima bi baa gbadi bipo mi nihima.
Sæle dei miskunnsame! Dei skal få miskunn.
8 Li pamanli ye leni bi papiendanba, kelima bi baa la U Tienu.
Sæle dei som er reine i hjarta! Dei skal sjå Gud.
9 Li pamanli ye leni yaaba n kpendi nni mi yanduanma, kelima bi baa yini ba U Tienu bila.
Sæle dei fredkjære! Dei skal kallast Guds born.
10 Li pamanli ye leni ban wangi yaaba fala kelima mi teginma po, kelima tanpoli diema tie bi yaame.
Sæle dei som vert forfylgde for rettferdi si! Himmelriket er deira.
11 Li pamanli ye leni yi bi niba ya sugidi yi ki wangi yi falabiado, ki maadi yipo mi mabiadima kelima mini yaa po.
Sæle er de når dei spottar dykk og forfylgjer dykk og talar berre vondt um dykk for mi skuld, og lyg det.
12 Yin mangi mani yi pala ki yaa ye leni li pamancianli kelima yi panpaani baa yaba tanpoli po. Bi niba den wangi bi sawalipuaba falabiado yeni, bani yaaba nden ye ke yi daa ye.
Ver glade og fegne! Stor er løni dykkar i himmelen. For soleis forfylgde dei dei profetarne som var til fyre dykk.
13 Yinba n tie mi yaama handuna po. Mi yaama ya ti luo mi manu, bi baa taa be ki go hanbi ma? Maa go pia fuoma, kali ban lu ma niinnpo bi niba hmaa ma.
De er saltet på jordi! Vert saltet dove, kva skal so det saltast med? Det duger då ikkje til anna enn til å kastast ut og trakkast på.
14 Yinba n tie handuna yenma. Ya dogu n ye li juali yuli po kan fidi ki wuoni.
De er ljoset i verdi. Den byen som ligg på eit fjell, kann ikkje dyljast.
15 Bi kan gi cuoni ki fidisanga mo ki taa li sanciali ki hoagini ga, ama bi baa tuani ga u fidisantuankaanu, kan yendi yaaba n kua li dieli nni kuli po.
Ingen kveikjer eit ljos og set det under skjeppa, men i staken; då lyser det for alle som er i huset.
16 Yeni yin cedi mani yi yenma n yendi yeni bi niba kani ke ban la yi tuongama ki kpiagi yi Baa yua n ye tanpoli po.
Soleis skal de lata ljoset dykkar lysa for folk, so dei kann sjå dei gode gjerningarne dykkar og prisa Far dykkar i himmelen!
17 Yin da daani ke n cua ki baa bolini li balimaama leni bi sawalipuaba maama ka. Mii cua ki baa bolini ma, ama n cua ki baa tieni ma.
De må ikkje tru eg er komen for å avlysa lovi eller profetarne. Eg er ikkje komen for å avlysa, men for å fullføra.
18 Kelima n waani yi i moamoani, hali tanpoli leni ki tinga daa pendi, baa yaa dianu n wa ki cie kan ña li balimaama nni hali likuli n baa tieni ki dudi.
For det segjer eg dykk for sant: Fyrr himmelen og jordi forgjengst, skal ikkje den minste bokstav, ikkje ein einaste prikk i lovi forgangast, fyrr alt saman er fullgjort.
19 Yua n miidi li balimaama nni baa yaama n wa ki cie siiga mayenma, ki go bangi ban ya tiendi yeni, o baa tua yua n wa ki cie tanpoli diema nni. Yua mo n tiendi man bili yaala ki go bangi ma, o baa tua niciamo tanpoli diema nni.
Um då nokon bryt eit einaste av desse minste bodi, og lærer folk soleis, so skal han kallast den minste i himmelriket; men den som held deim og lærer deim ifrå seg, han skal kallast stor i himmelriket.
20 Kelima n yedi yi, yi teginma yaa cie li balimaama bangikaaba leni Falisieninba, yi kan kua tanpoli diema nni.
For det segjer eg dykk, at er ikkje dykkar rettferd mykje større enn rettferdi åt dei skriftlærde og farisæarane, so kjem de aldri inn i himmelriket.
21 Yi gbadi ke bi den yedi bi nikpiaba: Han da kpa o nilo, yua n kpa o nilo, bi baa bu ki cuo o.
De hev høyrt det er sagt til dei gamle: «Du skal ikkje drepa! Den som drep, skal koma for retten.»
22 Ama mini n yedi yi, yua n bieni o pali o lielo po kuli, li pundi ban bu leni. Yua n yedi o lielo: O yanpiidaano ne, li pundi ke yi cancannikpeliba taancianli n cuo o. Yua n yedi o lielo: O yanluodaano ne, li pundi ban cuo o ki kuani o ku fantanbuogu nni. (Geenna g1067)
Men eg segjer dykk at den som er vond på bror sin forutan grunn, han skal koma for retten; og den som segjer til bror sin: «Din stakar!» han skal koma for rådet; og den som segjer: «Din dåre!» han skal koma i helviteselden. (Geenna g1067)
23 Lanwani a ya cua li padibinbinli kani, ki baa pa a paabu, ki tiadi li kani ke o lieli pia leni a ku madiagu,
Når du då gjeng fram til altaret med offeret ditt, og du der kjem i hug at bror din hev noko imot deg,
24 han cedi a paabu likani ki kpa gedi ki ban mangi leni a lielo yeni, ki yuandi ki pa U Tienu a paabu.
so lat offeret ditt liggja der framfor altaret - gakk fyrst burt og gjer det godt at med bror din, og kom so og ber fram offeret ditt!
25 A koaginkoa ya cuo ha ki caani a li bujiali kani, han mangi leni o tonma hali ki daa pundi, ke wan da ti teni o bujialo n cuo ha ki teni a sandalima, wan kuani a li kadidieli nni.
Ver snar til å laga deg etter motparten din den stundi du er med honom på vegen! Elles stemner han deg for domaren, og domaren sender deg yver til futen, og du vert kasta i fengsel;
26 N waani ai moamoani, a kan ña lienni kali a pani kaa ki gbeni kaa sieni liba.
det segjer eg deg for visst: Du slepp ikkje ut att fyrr du hev greidt siste kvitten.
27 Yi den gbadi ke bi yedi: Han da conbi.
De hev høyrt det er sagt: «Du skal ikkje gjera hor!»
28 Ama mini n yedi yi ke yua n nuali pua ke o yama kua o niinni, o conbi leni o o pali nni no.
Men eg segjer dykk at den som ser på ei kvinna og lyster etter henne, han hev alt gjort hor med henne i hjarta sitt.
29 A jienunbu ya tie apo tingbali bonla, han logidi bu ki lu foagima, kelima a gbannanbuoyendu ya bodi, li baa hani apo ki cie ban lu a gbannandi kuli ku fantanbuogu nni. (Geenna g1067)
Um det høgre auga ditt freistar deg, so riv det ut og kasta det frå deg! Du er betre faren du misser ein av lemerne dine, enn at heile likamen vert kasta i helvite. (Geenna g1067)
30 A jienu ya tie apo tingbali bonla, han jia u ki lu foagima, kelima a gbananabuoyendu ya bodi, li baa hani apo ki cie ban lu a gbannandi kuli ku fantanbuogu nni. (Geenna g1067)
Og um den høgre handi freistar deg, so hogg henne av og kasta henne frå deg! Du er betre faren du misser ein lem enn at heile likamen din kjem i helvite. (Geenna g1067)
31 Bi go den yedi: Yua n ñani o pua, wan teni o li poñatili.
Det er sagt: «Den som skil seg frå kona si, skal gjeve henne skilsmålsbrev.»
32 Ama mini n yedi yi yua n ñani o pua ke laa tie mi conconma po, o teni ke laa pua tua poconconli. Yua n taa poñakoa mo, o conbi.
Men eg segjer dykk at den som skil seg frå kona si for anna enn utruskap, han valdar at ho gjer hor, og den som gifter seg med ei fråskild kona, han gjer hor.
33 Yi den gbadi ke bi waani bi nikpiaba: Han da poli ki niani ki naa tieni. Ama han poli ki niani o Diedo ke a baa tieni yaala, han tieni la.
Sameleis hev de høyrt det er sagt til dei gamle: «Du skal ikkje gjera rang eid, men svara Herren for eidarne dine!»
34 Ama mini n yedi yi: Yin da poli baa leni tanpoli kelima li tie U Tienu balikalikaanu.
Men eg segjer dykk at de aldri skal sverja, korkje ved himmelen, for det er Guds høgsæte,
35 Baa leni ki tinga kelima ki tie o taahmaakaanu, baa leni Jelusalema kelima li tie o badiciamo dogu.
eller ved jordi, for det er fotbenken hans, eller ved Jerusalem, for det er staden åt den store kongen.
36 Han da poli leni a yuli, kelima a kan fidi ki teni baa yuyengu n pendi, yaaka kun boandi.
Ikkje skal du heller sverja ved hovudet ditt; for du kann ikkje gjera eit hår kvitt eller svart.
37 Yi ya yedi: Mm, lan ya tie mm. Yi ya yedi: A-a mo, lan ya tie a-a. Kelima yaala n pugidi kuli ji ñani o Biado kane.
Når de talar, so lat det vera «Ja, ja!» og «Nei, nei!» Alt som gjeng yver det, kjem av det vonde.
38 Yi den gbadi ke bi yedi: Nunbu n pa nunbu panli, ñinli mo n pa ñinli panli.
De hev høyrt det er sagt: «Auga for auga og tonn for tonn!»
39 Ama mini n yedi yi, yin da yie o nibiado po, nilo ya pabi a jienkpianu po, han pegidi ki teni o a ganu mo.
Men eg segjer dykk at de ikkje skal setja dykk imot den som gjer vondt. Um ein slær deg på den høgre kinni, so snu den vinstre og til honom.
40 Nilo ya bua ki yini a ti buudi ki ga a liadibiga, han teni o a liadicianga mo.
Og vil nokon trætta til seg trøya di, so lat honom få kjolen med.
41 O nilo ya tieni au paalu ke han ciani o kilo dajenyenli, han ciani o dajena lie.
Og trugar nokon deg til å fylgja honom ei mil, so fylg du honom tvo mil.
42 Pa yua n mia ha, da buli anunga yua n bua ha ledi o po.
Gjev den som bed deg, og snu deg ikkje frå den som vil låna av deg!
43 Yi den gbadi ke bi yedi: Han bua a nisaalilielo ki nani a yibali.
De hev høyrt det er sagt: «Du skal elska næsten din og hata fienden din!»
44 Ama mini n yedi yi: Yaa bua mani yi yibalinba, ki ya jaandi yaaba n wangi yi fala po.
Men eg segjer dykk: Elska fiendarne dykkar, velsigna deim som bannar dykk, gjer vel mot deim som hatar dykk, og bed for deim som forfylgjer dykk!
45 Yeni yi baa tie yi Baa yua n ye tanpoli bila. Kelima o yen teni ke ki yenga pudi bi nibiadiba leni bi niteginkaaba kuli po, ki yen teni ke ki taaga mii bi niteginkaaba leni yaaba n ki tiegi kuli po.
då er de rette borni åt far dykkar i himmelen; for han let soli si skina yver vonde og gode, og let det regna yver rettferdige og urettferdige.
46 Li ya tie ke yi bua yaaba n bua yi bebe, yi baa baa bee panpaani yo? Bi lubigaaba wani ki tiendi yeni ka yoo?
For um de elskar deim som elskar dykk, kva løn kann de venta for det? Gjer ikkje tollmennerne like eins?
47 Yi ya fuondi yi kpiiba bebe, yi tieni be ke li pia mi paadima? Baa bi nilanba wani ki tiendi yeni ka yoo?
Og um de helsar «Guds fred» berre til brørne dykkar, kva stort gjer de då? Gjer ikkje heidningarne det same?
48 Yin gagidi ki ya hani nani yi Baa yua n ye tanpoli n gagidi ki hani maama.
Ver då de fullkomne, som far dykkar i himmelen er!
