Luka 1
1 N buado Tewofila, bi niba boncianla den moandi ki diani yaala n den tientieni ti siiga ya togida.
如你所知，很多人都曾试图用文字记录我们参与的成就。
2 Bi den diani la ki ŋoadi yaaba n den laa laa bonla leni bi nuni ŋali mi cilima, ki tua o laabaaliŋamo wangikaaba n den togidi ti maama.
他们所记录的证据，来自最早见证和传递上帝讯息之人。
3 N den tagidi ki bandi laa bonla kuli boŋanla ki cili ŋali li cilima. Min bandi li kuli yeni, n moko sua ke li ŋani min diani apo ki ŋoaŋoadi li fuuli,
由于我从始至终都参与其中，所以应该可以准确无误地撰写所发生的一切。
4 ki teni ŋan bandi ke ŋan den baa ya bangima tie moamoani cain.
敬爱的提阿非罗们，我之所以这么做，是为了让你们确认自己所学之道完全值得信赖。
5 Elodo n den ka ti gbandi po Jude diema nni, U Tienu kopadicianba siiga yendo den ye ke bi yi o Sakali. O den tie U Tienu kopadicianba caga siiga cagiyenli yua, Abia ya cagili. O pua moko den tie Alono puoliŋuanu ki yi Elisabeta.
希律担任犹太王的那段时间，亚比雅班里有一位名叫撒迦利亚的祭司，他妻子以利沙伯是亚伦的后人。
6 Bani bonba lie yeni kuli den tiegi U Tienu nintuali. Bi den ŋua o Diedo balimaama leni o mabilikaama kuli cain kaa pia tagili.
他们的一举一动都遵循上帝正道，严格遵守主所立下的一切诫命规条。
7 Ama baa den pia biga, kelima Elisabeta den tie ŋoaliga. Bani bonba lie kuli den kpeligi.
但他们没有孩子，因为以利沙伯无法生育，而且二人都年岁已高。。
8 Sakali den tuuni o kopadician-tuonli U Tienu nintuali kelima wan den ye ya cagili nni n baa soani ya yogunu pundi.
有一天，撒迦利亚按照排班的时间履行作为上帝祭司的职责，
9 Bi den toani tiatia nani U Tienu kopadicianba n maani ki tiendi maama, ki gandi o ke o baa kua o Diedo dieli nni ki sia a dugibila.
照惯例抽签后，他被选中进入主的神庙上香。
10 Ban den juugi a dugibila ya yogunu, U Tienu niba nitaanli kuli den ye niini ki jaandi.
在烧香的过程，众人都在外面祈祷。
11 Lani o Diedo maleki den sedi a dugibila padibinbinli jienu po ki doagidi o yuli Sakali kani.
这时天使向撒迦利亚显化，立于香坛的右侧。
12 Sakali n den laa o, o yama den yagi ke ti jawaandi cuo o.
撒迦利亚见状颇感惊慌，非常害怕。
13 Ama maleki den yedi o: “Sakali, ŋan da jie, U Tienu ga a miabu, a pua Elisabeta baa ma apo bonjaga, ŋan yini o Jan.
天使说：“撒迦利亚，别害怕，上帝听到了你的祈求。你妻子以利沙伯将为你生下一子，你将为他起名为约翰。
14 O baa tie apo pamancianli, yaaba n baa mangi bi pala kelima o madi po baa yaba.
这孩子会为你带来欢喜和快乐，许多人都会来庆祝他的降生。
15 O baa tie niciamo o Diedo nintuali, o kan ño duven leni ya daama n bia kuli. O baa gbie leni U Tienu Fuoma Yua ŋali ki daa ye o naa tugu nni.
他将成为主面前的尊者，滴酒不沾，未降生之前便有圣灵附体。
16 O baa gobidi ki guani Isalele buolu yaaba boncianla o Diedo bi Tienu kani.
他将带领众多以色列人，回到主、也就是他们的上帝身边。
17 O baa cuoni U Tienu nintuali leni Elia yantiali buolu leni o paalu, ki teni bibaanba n goa ki mangi leni bi bila. Ki teni bi niyiekaaba n goa baa bi niteginkaaba yanfuoma. O baa bogini bi niba bi pala n tuo o Diedo po.”
他将以以利亚的圣灵和力量走在前，劝说父亲们关爱自己的儿女，规劝悖逆之人走正道，让民众准备好迎接主。”
18 Sakali den yedi maleki: “N baa bandi lede ke lankuli tie moamoani? Kelima n kpeligi n pua mo podi.”
撒迦利亚问天使：“我要如何相信这一切？我老了，我妻子也是一把年纪。”
19 Maleki den goa ki yedi o: “Mini Gabiyeli, yua n ye U Tienu kani ki tuuni opo. O soani nni ke min maadi a ki waani a laa laabaaliŋamo.
天使回答：“我是上帝面前的加百列，奉命向你传话，告诉你这个好消息。
20 Nani ŋan ki dugi n maama po yaama n baa tieni mi yogunu yaa pundi yeni, a baa tua muulo ki kan go fidi ki maadi ŋali laa bonla n baa tieni ya daali.”
但你并不相信我所说的一切，所以你会失语，直到我所言之事成真，你才能开口说话。”
21 Bi niba yaaba n den ye niini yeni den ji Sakali ke li paki ba leni wan waagi U Tienu diegu nni maama.
众人正在外面等候撒迦利亚，见他迟迟未从神庙出来，很是奇怪。
22 Wan den ñani, waa fidi ki maadi leni ba. Lane bi den bandi ke o laa li bonlekaala U Tienu diegu nni. O den maadi leni ba leni o nii, ki ji tie muulo.
但他出来时却真的失语了，无法讲话，只能打手势。于是众人意识到刚才在神庙中出现了神迹。
23 Sakali tuonli U Tienu diegu nni dana n den gbeni, o den kuni o denpo.
他完成自己的职责后便回了家。
24 Yogunuba n den pendi, o pua Elisabeta den punbi. O den ye deenni yogunu kuli ŋali ŋmaali muu, ki maadi leni o yuli ki tua:
几天后，他妻子以利沙伯果真怀孕，在家中待了五个月。
25 “O Diedo tieni npo line wan jagi ke o baa ñani npo i fe ya yogunu bi niba siiga.”
她说：“这一切是主的旨意，他这样待我，便是要让我不再在世人面前感到羞辱。”
26 Sakali pua tugu ŋmaluobilo nni U Tienu den soani ya maleki n yi Gabiyeli Nasaleti, ya dogu n ye Galile diema nni.
在怀孕的第六个月，上帝派天使加百列来到加利利的拿撒勒镇，现身在一个名叫玛利亚的少女面前。
27 O den soani o li powandiali kani. Yua n den tie ya joa n yi Josefi ya toginaa ki tie Dafidi diegu nni yua. Li powandiali yeni den yi Maliyama.
玛利亚当时已与一位名叫约瑟夫的男人订婚。
28 Maleki yeni den cua o kani ki yedi o: “N fuondi a, fini yua n baa li ŋanbili U Tienu kani. O diedo ye leni a.”
天使向她问候，然后对她说“你很幸运，主与你同在。”
29 Maliyama yama den yagi boncianla laa maama po, ke o buali o yuli laa fuondi n bua ki yedi yaala.
玛利亚对此颇感困惑，不知道这问候到底意味着什么。
30 Maleki den yedi o: “Maliyama, ŋan da jie, kelima a baa li ŋanbili U Tienu kani.
天使说：“玛利亚，不要怕！因为上帝已对你施以恩典。
31 Diidi, a baa punbi ki maa bonjaga. Han yini o Jesu.
你将怀孕生子，那婴儿将起名叫耶稣。
32 O baa tie niciamo, bi baa yini o tanpojoma Tienu Bijua. O Diedo U Tienu n baa kaani o o yaaja Dafidi gbandi po,
他将成为一位伟人，被称为至高上帝之子，上帝将把向其赐予祖先大卫的王位，
33 wan ya die Jakobo buolu yaaba ŋali ya yogunu kuli, o diema kan baa juodima ŋali abada.” (aiōn g165)
他将永远统治雅各的家园，他的王国将永续存在。” (aiōn g165)
34 Maliyama den yedi maleki: “Min kaa bani joa yeni, lani mo baa ga lede ki tieni?”
玛利亚问天使：“但这怎能可能？我还是处女。”
35 Maleki den goa yedi o: “U Tienu fuoma yua baa cua a kani, tanpojoma Tienu paalu baa yini apo. Lanyaapo bi baa yini ŋan baa maa ya bigagidikaaga yeni U Tienu Bijua.
天使回答：“圣灵将降临于你，至高上帝将笼罩于你。那即将诞下的婴儿生而神圣，将被称为上帝之子。
36 Diidi, a kpiilo Elisabeta, o moko punbi bonjaga o pociandi nni. Ban den tua yua ke o tie ŋoaliga o ji ye o ŋmaluobilo nni.
甚至连你的亲戚以利沙伯都怀孕了，人们说那女人无法生育，现在怀胎已有六个月。
37 Kelima U Tienu ki pia wan kan fidi yaala.”
对于上帝而言，一切皆有可能。”
38 Maliyama den yedi: “N tie o Diedo yonbo, lan tua npo nani ŋan yedi maama.” Maleki den ñani o kani.
玛利亚说：“我听你的，随时准备服侍上帝，愿你所言的事情发生在我身上。”于是天使便离开了。
39 Laa yogunu Maliyama den fii ki jaligi ki gedi ya dogu n ye a juana po, Jude diema nni.
稍后，玛利亚准备了一下便急忙赶去犹太山地的一座城市，
40 O den kua Sakali deni ki fuondi Elisabeta.
来到撒迦利亚的家。她走进屋向以利沙伯问安。
41 Elisabeta n den gbadi Maliyama fuondi ya yogunu, o biga den jeli o tugu nni, U Tienu Fuoma Yua den gbieni Elisabeta
听见玛利亚的问候，以利沙伯腹中的婴儿立刻开始跳动，表达着喜悦。圣灵注入了以利沙伯的体内，
42 ke kpaani: “A baa li seli ki cie bi puoba kuli a tugu nni biga mo baa li seli.
于是她高声说：“你是一位如此有福的女人，你腹中的婴儿能由你诞下，也是一种福气！
43 Be n teni ke n baa ke fini n Diedo naa cua n kani?
我太荣幸了，我主之母能够造访我的寒舍。
44 Diidi, min gbadi a fuondi ya yogunu liga, ki biga ban jeli n tugu nni leni li pamancianli.
听到你问候的那一刻，我腹中的婴儿就欢喜跳跃。
45 Li pamanli ye leni a fini yua n daani ke wani o diedo n soani ke bi yedi a ya bonla baa tieni.”
你真荣幸，因为你已确信，主将把对你的承诺变为现实！”
46 Maliyama den yedi: “N kpiagi o Diedo,
玛利亚说：“赞美主！
47 n pali mani ŋali boncianla kelima wani U Tienu n candaano po,
上帝救世主让我如此欢喜，
48 Kelima o laa npo, mini o yonbo yua n tie taliga. Dinla liiga nifiima n tu nifiima kuli baa yedi li pamanli ye leni nni,
因为我作为他的仆人，尽管身世卑微，他却决定垂青于我。今后万代都会认为我是获得赐福之人。
49 Kelima wani U paaciamu kuli daano tieni npo ya bonla n pia pakili o yeli gagidi ki ŋani.
全能上帝对我做出伟大之举，他的名字如此神圣。
50 O baa gba mi niŋima yaaba n fangi o nifiima n tu nifiima kuli po.
他的怜悯将在尊敬他的世界中传递。
51 O doagidi o nu paalu, ki yadi ti yantia-japaadi danba.
他凭借其力量，击败了那些自作聪明之人。
52 O jiini i paaciami danba bi balikalikaani po ki fiini taliginba.
他能够让位高权重之人跌落王位，让谦卑之人获得升华，
53 O guoni a konkonba li bonŋanla, ki cabi a piada u nukuomu.
他让饥肠辘辘之人饱餐美食，也让富足之人两手空空。
54 O todi o naacenba Isalele yaaba. Waa sundi ki doagidi o niŋigbadima,
在他的帮助下，他的仆人以色列将永记他的怜悯， (aiōn g165)
正如他向我们先父、亚伯拉罕及其后裔所做的承诺。”
56 Maliyama den kali Elisabeta kani ke li bua ki pundi ŋmaalita, ki goa ki kuni o denpo.
玛利亚和以利沙伯同住了三个月，然后便返回自己的家。
57 Elisabeta mayogunu den pundi ke o mali bonjaga.
以利沙伯终于诞下一名男婴。
58 O yegininlieba leni o kpiiba den gbadi ke o diedo gbadi opo mi niŋicianma, ki taani ki mangi bi pala leni o.
邻居和亲戚们得知主向她施以如此善意，便和她一同庆祝。
59 Li daniili daali bi den cua ki baa kuani ki canpandiga ku koanciagu. Bi den bua ki yini o o baa yeli Sakali.
到了第八天，他们前来为孩子行割礼，打算让他随父亲的名字叫撒迦利亚。
60 Ama o naa den yedi: “Yeni ka, o baa yi Jan.”
但以利沙伯说：“不要，他应该叫做约翰。”
61 Bi den yedi o: “A kpiiba siiga ki pia yua n yi laa yeli.”
众人回答：“但你的亲戚中并没有这样的名字。”
62 Bi den maadi o baa mi muulima, ki bua ki bandi wan bua ki biga n ya yi maama.
他们通过手势询问孩子的父亲撒迦利亚，询问他的意见。
63 Sakali den mia wan baa diani naani, ki diani lipo: “o yeli yi jan.” Li den paki bikuli.
撒迦利亚示意要写字。令众人诧异的是，他写下的是：“他就叫约翰。”
64 Lanyogunu lanyogunu Sakali lanbu den tabidi, ke o fidi ki yaadi ki pagi U Tienu.
忽然他再次开口说话了，开始赞美上帝。
65 Ti jawaandi den cuo bi yieninlieba kuli. Yaaba n den ye Jude diema nni kuli den maadi laa bonla kuli bi siiga.
这一切让住在周围的人心生敬畏，这个消息很快就传遍整个犹太山地。
66 Yaaba n den gbadi likuli den kubi la bi pala ki tua: “Ki naa biga baa tua be.” Moamoani, o Diedo nu den kubi o.
众人听闻此事便思量它的含义：“这孩子将会成为怎样的人？”因为很显然，他对上帝而言非常特别。
67 Ki baa Sakali den gbie leni U Tienu Fuoma Yua ki pua sawali ki yedi:
婴儿的父亲撒迦利亚体内充满了圣灵，他预言道：
68 “O Diedo Isalele Tienu n baa ti pagidi, kelima o laa o niba po ki da ki faabi ba.
“主就是以色列的上帝，他如此伟大，因为他降临到子民之中，为其赋予自由，
69 Ki fiini tipo o naacemo Dafidi diegu nni ya candaano n pa.
他向其仆人大卫的家族赐予伟大的救赎，
正如他自古以来借由其神圣先知所传达的预言。 (aiōn g165)
71 O den niani ke o baa ga ti ti yibalinba nuu nni.
他承诺拯救我们摆脱敌人，远离那些憎恨我们的人。
72 Yeni o gbadi ti yaajanba po mi niŋima, ki tiadi o ŋantaado yua n gagidi ki ŋani po,
他怜悯我们的祖先，记得他的圣约，
73 Wan den poli ki kuani yua leni ti yaaja Abalaŋama,
那是他向我们的祖先亚伯拉罕所发誓言。
74 Ke o baa ga ti ti yibalinba nuu nni ki teni tin ya jaandi o kaa jie,
他让我们摆脱恐惧，从敌人手中拯救我们，
75 Ki ya cuoni o nintuali leni mi gagidiŋanma leni mi teginma ŋali ti miali dana kuli.
这让我们可以毕生遵循正道并服侍于他。
76 Fini ki canpandiga bi baa yi ŋa Tienu yua n ye ŋali tanpolijoma ya sawalipualo Kelimaa baa ga o Diedo liiga, ki ya ŋanbidi o sani,
尽管你现在只是一个婴儿，但却会被称为至高上帝的先知，因你将先于主之前，为他铺好道路，
77 Ki teni o niba n la o tindima, Kelima o tieni bi po sugili bi tuonbiadi po,
通过宽恕其子民的罪，传播救赎的讯息。
78 Kelima ti Tienu ya niŋigbadima yaapo o teni ke o yenma ñani tanpoli Ki yendi tipo nani u yienu n pudi maama yeni,
蒙上帝对我们的关爱怜悯，天堂的黎明将降临照耀我们，
79 Ki baa yendi yaaba n ye li biigili nni Leni mi kuuma nni jinjingu nni po, Ki gobidi ti ke tin kua ki ya cuoni Mi yanduama sanu nni.”
照亮那些活在黑暗中、笼罩在死亡阴影中的人，引导我们走上平安之路。”
80 Ki biga yeni den kpedi ki fandi bonŋanla, ki ye li fuali nni ŋali ya daali ke o den ti doagidi o yuli Isalele yaaba po.
这个叫做约翰的男孩逐渐长大，精神变得很强大。他一直住在荒野之中，等待在以色列人中公开露面的时机。
