< Mathayo 27 >
1 Na rĩrĩ, rũciinĩ tene, athĩnjĩri-Ngai arĩa anene othe na athuuri a andũ makĩiguithania atĩ matuĩre Jesũ kũũragwo.
Kitia phojur hoise, sob moha purohit khan aru bura khan mili kene Jisu ke morai dibole kotha milai thakise.
2 Makĩmuoha na mĩnyororo; makĩmũruta kũu, makĩmũtwara kũrĩ Pilato, ũrĩa warĩ barũthi.
Taikhan Jisu ke bandi kene loi jaise, aru Governor Pilate laga hathte dise.
3 Rĩrĩa Judasi, ũcio wamũkunyanĩire oonire atĩ Jesũ nĩatuĩrwo gũkua-rĩ, akĩĩrira na agĩcookeria athĩnjĩri-Ngai arĩa anene na athuuri mbeeca icio cia betha mĩrongo ĩtatũ.
Etu pichete Judas, jun pora Jisu ke thogaise, Jisu ke bodnam kora dikhise, aru tai mon ghurai kene trista chandi laga sikka moha purohit khan aru bura khan ke eneka koi kene wapas kori dise,
4 Akiuga atĩrĩ, “Nĩnjĩhĩtie, nĩgũkorwo nĩngunyanĩire thakame ĩtarĩ na mahĩtia.” Nao makĩmũcookeria makĩmũũria atĩrĩ, “Ũcio ũkĩrĩ ũhoro witũ? Ũcio nĩ ũhoro waku.”
“Moi ekjon eku golti nathaka laga khun ke thogai dise.” Kintu taikhan koise, “Utu ki ase amikhan nimite? Nijor pora sai lobi.”
5 Nĩ ũndũ ũcio Judasi agĩikania mbeeca icio thĩinĩ wa hekarũ, agĩĩthiĩra. Agĩcooka agĩthiĩ akĩĩita.
Titia tai chandi laga sikka khan mondoli te phelai dise, aru bahar te ulai jai kene nijorke fansi lagai kene mori jaise.
6 Athĩnjĩri-Ngai acio anene makĩoya mbeeca icio makiuga atĩrĩ, “Kũiga mbeeca ici kĩgĩĩna-inĩ nĩ kuuna watho, nĩgũkorwo nĩ mbeeca cia thakame.”
Titia moha purohit khan chandi laga sikka khan loi kene koise, “Etu chandi laga sikka khan tijori te rakhibole niyom nai, kelemane etu sikka khun laga daam te diya hoise.”
7 Nĩ ũndũ ũcio makĩiguithania mahũthĩre mbeeca icio na kũgũra gĩthaka kĩrĩa kĩa mũũmbi nyũngũ gĩtuĩke gĩa gũthikagwo ageni.
Taikhan sob eke logote mili kene kotha korise aru etu poisa loi kene mati kinise aru etu jaga to nachina manu khan laga kobor nimite rakhise.
8 Kĩu nĩkĩo gĩtũmaga gĩthaka kĩu gĩĩtwo Gĩthaka gĩa Thakame nginya ũmũthĩ.
Etu karone, aji tak etu mati ke, “Khun laga Kheti” koi kene rakhi ase.
9 Hĩndĩ ĩyo nĩguo ũhoro ũrĩa waarĩtio nĩ Jeremia ũrĩa Mũnabii wahingire, rĩrĩa oigire atĩrĩ: “Nao nĩmoire icunjĩ icio mĩrongo ĩtatũ cia betha, thogora ũrĩa andũ a Isiraeli maatuĩte wa kũmũgũra,
Jeremiah bhabobadi pora ki kotha koi disele etu sob purah hoi jaise, “Taikhan trista chandi laga sikka loise, aru Israel laga bacha khan pora tai uporte etu daam rakhidise,
10 nao magĩcihũthĩra na kũgũra gĩthaka kĩa mũũmbi nyũngũ, o ta ũrĩa Mwathani aanjathire gwĩkwo.”
aru taikhan etu loi kene mati kini loise, Probhu pora jineka moike koi diya nisena.”
11 Na rĩrĩ, Jesũ akĩrũgama mbere ya barũthi, nake barũthi ũcio akĩmũũria atĩrĩ, “Wee nĩwe Mũthamaki wa Ayahudi?” Jesũ agĩcookia atĩrĩ. “Ĩĩ, wee nĩwoiga.”
Titia Jisu Governor usorte khara korise aru tai pora Jisu ke hudise, eneka koi kene, “Apuni Yehudi khan laga Raja ase naki?” Jisu taike jowab dise, “Apuni he koise.”
12 No rĩrĩa aathitangirwo nĩ athĩnjĩri-Ngai arĩa anene na athuuri, ndarĩ ũndũ aacookirie.
Kintu jitia moha purohit aru bura khan pora Jisu ke doshi dise, Tai eku jowab diya nai.
13 Nĩ ũndũ ũcio Pilato akĩmũũria atĩrĩ, “Kaĩ ũtaraigua ũira wa maũndũ marĩa maragũthitangĩra?”
Etu pichete Pilate Jisu ke koise, “Apuni uporte bodnam khan ani kene diya to Apuni huna nai naki?
14 Nowe Jesũ ndaigana gũcookia ũndũ o na ũmwe wa macio; nake barũthi akĩgega mũno.
Kintu Jisu taike jowab diya nai, Taike bodnam kora khan ke bhi, titia Governor etu dikhi kene bisi asurit lagise.
15 Na rĩrĩ, hĩndĩ ya Gĩathĩ kĩa Bathaka, barũthi ũcio nĩamenyerete kuohora mũndũ ũmwe wa arĩa oohe, o ũrĩa kĩrĩndĩ kĩngĩathuurire.
Etiya dangor kha luwa laga niyom hisab te manu khan nimite Governor pora taikhan ke bondhi ghor pora chari dibole mon kore taikhan basi lobo pare.
16 Hĩndĩ ĩyo nĩ maarĩ na mũndũ kĩmaramari wohetwo na woĩkaine mũno, wetagwo Baraba.
Etu somoite taikhan logote ekjon bisi biya koidi Barabbas koi kene thakise.
17 Nĩ ũndũ ũcio, hĩndĩ ĩrĩa kĩrĩndĩ kĩagomanire, Pilato agĩkĩũria atĩrĩ, “Nũũ mũkwenda ndĩmuohorere; nĩ Baraba, kana nĩ Jesũ ũrĩa wĩtagwo Kristũ?”
Jitia taikhan sob eke logote joma hoise, Pilate taikhan ke koise, “Tumikhan nimite kunke chari dibo? Barabbas na Jisu junke Khrista mate?”
18 Nĩgũkorwo we nĩamenyaga atĩ maatwarĩte Jesũ kũrĩ we nĩ ũndũ wa ũiru.
Kilekoile Pilate jani thakise taikhan Jisu ke ghin kora nimite tai laga hathte dise.
19 Na hĩndĩ ĩyo Pilato aikarĩire gĩtĩ gĩa ciira, mũtumia wake akĩmũtũmĩra mũndũ, akĩmwĩra atĩrĩ: “Ndũkae gwĩka mũndũ ũcio ũndũ tondũ ndarĩ na mahĩtia, nĩgũkorwo ũmũthĩ nĩthĩĩnĩtio nĩ kĩroto mũno nĩ ũndũ wake.”
Kintu jitia tai bisar kora jagate bohi thakise, tai laga maiki pora kotha pathai kene koise, “Etu golti nathaka manu logote eku na koribi, kelemane moi aji Jisu laga sapna dikhi kene bisi dukh pai ase.”
20 No rĩrĩ, athĩnjĩri-Ngai arĩa anene na athuuri makĩringĩrĩria kĩrĩndĩ gĩĩtie Baraba, nake Jesũ ooragwo.
Titia mukhyo purohit khan aru bura khan pora ta te joma thaka manu khan ke Barabbas ke chari dibole nimite koise, aru bodli te Jisu ke morai dibole mangise.
21 Barũthi ũcio akĩmooria atĩrĩ, “Andũ aya eerĩ nĩ ũrĩkũ mũkwenda ndĩmuohorere?” Nao makiuga atĩrĩ, “Tũkwenda Baraba.”
Titia governor pora jowab dikene taikhan ke koise, “Etu duijon majot te moi pora junke kunke chari dibole tumikhan laga itcha ase?” Taikhan koise, “Barabbas.”
22 Pilato akĩmooria atĩrĩ, “Ngũgĩĩka atĩa na Jesũ ũyũ wĩtagwo Kristũ?” Othe magĩcookia atĩrĩ, “Mwambe mũtĩ-igũrũ.”
Pilate taikhan ke koise, “Tinehoile moi etu Jisu kun Khrista ase koi tai logote ki koribo?” Taikhan sob jowab dise, “Taike Cross te morai dibi.”
23 Nake Pilato akĩmooria atĩrĩ, “Nĩkĩ? Nĩ ngero ĩrĩkũ agerete?” Nao magĩkĩrĩrĩria kwanĩrĩra, makiugaga atĩrĩ, “Mwambe mũtĩ-igũrũ!”
Titia tai koise, “Kile, Tai ki laga golti kaam korise?” Kintu taikhan jor pora hala kori kene koise, “Taike Cross te mari dibi.”
24 Rĩrĩa Pilato oonire atĩ matiraiguithania, na akĩona atĩ nĩ ngũĩ yambagĩrĩria-rĩ, akĩoya maaĩ, agĩĩthamba moko hau mbere ya kĩrĩndĩ, akiuga atĩrĩ, “Niĩ ndikoorio thakame ya mũndũ ũyũ ũtarĩ na mahĩtia. Ũcio nĩ ũhoro wanyu!”
Jitia Pilate dikhise tai aru eku kori bole napara hoise, aru manu khan pora dangor jhagara ulai dibo koi kene jani loise, etu pora tai manu khan usorte hath dhulaise aru koise, “Etu manu laga khun nimite moi laga eku golti nai, tumikhan nijor pora he sai lobi.”
25 Nao andũ acio othe magĩcookia atĩrĩ, “Thakame yake ĩrotũcookerera hamwe na ciana ciitũ!”
Sob manu khan jowab dikene koise, “Tai laga khun to amikhan aru amikhan laga bacha khan uporte ahibole dibi.”
26 Pilato akĩmohorera Baraba. No akĩhũũrithia Jesũ iboko, agĩcooka akĩmũneana akaambwo mũtĩ-igũrũ.
Titia Barabbas ke taikhan nimite chari dise kintu tai Jisu ke mari kene dukh diya pichete Taike Cross te morai dibo khan nimite di dise.
27 Ningĩ thigari cia barũthi cigĩtwara Jesũ thĩinĩ wa gĩikaro kĩa barũthi, nacio cigĩcookanĩrĩria mbũtũ yothe ya thigari, cikĩmũrigiicĩria.
Titia Governor laga sipahi khan Jisu ke Governor logote loi jaise jun jagate sipahi khan joma kori kene thakise.
28 Cikĩmũruta nguo ciake, cikĩmũhumba nguo ndune,
Taikhan Jisu laga kapra ulai dise aru sundur rong laga kapra Taike pindhai dise.
29 cigĩcooka cigĩtuma thũmbĩ ya mĩigua, cikĩmwĩkĩra mũtwe. Cikĩmũnengera kamũrangi guoko-inĩ gwake kwa ũrĩo, cikĩmũturĩria ndu, na cikĩmũnyũrũria, cikiuga atĩrĩ, “Wĩ mũhoro, mũthamaki wa Ayahudi!”
Aru kata laga mukut bonaikena Tai laga matha te lagai dise aru dyna hathte ekta lathi dhori bole dise.
30 Cikĩmũtuĩra mata, cikĩoya kamũrangi kau, na cikĩmũhũũra nako mũtwe.
Taikhan Jisu usorte athukari loise aru taike sorom khilai dise, aru matha te mari dikene eneka koise, “Hey Yehudi laga Raja!”
31 Ciarĩkia kũmũnyũrũria, cikĩmũruta nguo ĩyo, na cikĩmũhumba nguo ciake mwene. Cigĩcooka cikĩmumagaria cikamwambe mũtĩ-igũrũ.
Jitia taikhan Jisu ke sorom khilai dise, taikhan kapra ulai loise aru tai laga nijor kapra aru lagai dise, aru Cross te mari dibole nimite loi jaise.
32 Na hĩndĩ ĩrĩa moimagaraga-rĩ, magĩcemania na mũndũ woimĩte Kurene, wetagwo Simoni, nacio thigari cikĩmũkuuithia mũtharaba ũcio na hinya.
Jitia taikhan bahar te ulai ahise, ekjon Cyrene sheher pora Simon koi kene paise, junke taikhan Cross bukhi bole dise.
33 Magĩthiĩ, magĩkinya handũ heetagwo Gologotha (ũguo nĩ kuuga Handũ hahaana ta Ihĩndĩ rĩa Mũtwe).
Taikhan Golgotha koi kene ekta jagate ahise, etu motlob to “Matha Laga Hardi Jaga.”
34 Nacio cikĩhe Jesũ ndibei anyue, ĩtukanĩtio na kĩndũ kĩrũrũ ta maaĩ ma nyongo; no aamĩcama akĩrega kũmĩnyua.
Taikhan Jisu ke dawai milai kene thaka draikha ros khabole dise. Kintu jitia Tai etu jiba te chati saise, Tai etu khabo para nai.
35 Ciarĩkia kũmwamba mũtĩ-igũrũ, cikĩgayana nguo ciake na njĩra ya gũcicuukĩra mĩtĩ.
Jitia taikhan Jisu ke Cross te mari dise, taikhan Jisu laga kapra khan chithi khili kene bhag kori loise,
36 Nacio cigĩikara thĩ hau, cikĩmũrangĩra.
aru taikhan ta te bohi kene Jisu ke rukhi thakise.
37 Na hau igũrũ rĩa mũtwe wake, nĩhandĩkĩtwo maũndũ marĩa aathitangĩirwo, atĩrĩ: ŨYŨ NĨWE JESŨ, MŨTHAMAKI WA AYAHUDI.
Aru Jisu laga matha uporte taikhan eneka likhi dise, “Etu Jisu ase, Yehudi jati laga Raja.”
38 Na rĩrĩ, atunyani eerĩ nĩmambirwo mĩtĩ-igũrũ hamwe nake, ũmwe mwena wake wa ũrĩo, na ũcio ũngĩ mwena wake wa ũmotho.
Etu pichete utu duita chor ke Jisu logote Cross te mari dise, ekjon Tai laga dyna phale aru ekjon ke Tai laga baya phale.
39 Nao andũ arĩa maahĩtũkagĩra hau makamũrumaga, makĩinagia mĩtwe yao,
Jun manu etu paar kori kene jai taikhan Jisu ke dikhi kene sorom khilai diye aru taikhan laga matha hilai kene hath milai,
40 makiugaga atĩrĩ, “Wee ũngĩratharirie hekarũ na ũcooke ũmĩake na mĩthenya ĩtatũ-rĩ, kĩĩhonokie! Harũrũka uume mũtharaba-inĩ, aakorwo wee nĩwe Mũrũ wa Ngai!”
aru eneka koi kene, “Tumi jun Isor laga mondoli ke bhangai kene tin din pichete bonai dibo thakise, nijorke bachabi! Jodi Tumi Isor laga Putro ase koile, Cross pora namikene ahibi!”
41 O ũndũ ũmwe athĩnjĩri-Ngai arĩa anene, na arutani a watho, na athuuri o nao makĩmũnyũrũria.
Etu nisena moha purohit khan bhi Jisu ke sorom khilai dise, aru taikhan logote niyom jana manu aru cholawta khan bhi thakise, aru koise,
42 Makiuga atĩrĩ, “Nĩarahonokagia andũ arĩa angĩ, no ndangĩhota kwĩhonokia we mwene! Nĩwe Mũthamaki wa Isiraeli! Nĩakiume rĩu mũtharaba-inĩ, na ithuĩ nĩtũkũmwĩtĩkia.
“Tai dusra manu khan ke bachai dise, kintu Nijorke bacha bole para nai. Tai Israel desh laga Raja ase. Taike Cross pora namikene ahibo dibi, aru etu pichete amikhan Taike biswas koribo.
43 Nĩehokete Ngai, nĩakĩmũhonokie rĩu aakorwo nĩamwendete, nĩgũkorwo oigire atĩrĩ, ‘Niĩ ndĩ Mũrũ wa Ngai.’”
Tai Isor ke biswas kore, Isor ke Taike bacha bole dibi etiya, jodi Isor Taike lage koile. Kile mane Tai koise, ‘Moi Isor laga Putro ase.’”
44 O na atunyani arĩa maambanĩirio hamwe nake o nao makĩmũruma.
Etu nisena chor duita jun Jisu logote Cross te mari dise, tai bhi Jisu ke sorom khilai diya laga kotha koise.
45 Na rĩrĩ, kuuma thaa thita cia mũthenya nginya thaa kenda bũrũri wothe ũkĩgĩa nduma.
Aru jitia choi ghanta hoise pura desh te andhera ahi jaise aru pura nou ghanta nohua tak andhera thakise.
46 Na ta thaa kenda Jesũ akĩgũthũka na mũgambo mũnene, akiuga atĩrĩ, “Eli, Eli, lama sabakithani?” (Ũguo nĩ kuuga, “Ngai wakwa, Ngai wakwa, ũndiganĩirie nĩkĩ?”)
Jitia tin baji hoise, Jisu ekdom jor pora eneka koi kene kandise, “Eli, Eli, lama sabachthani?” Etu mane, “Ami laga Isor, Ami laga Isor, Apuni kele Moike chari dise?”
47 Nao andũ amwe a arĩa maarũngiĩ hau rĩrĩa maiguire ũguo, makiuga atĩrĩ, “Areeta Elija.”
Jitia ta te khara kori thaka manu khan etu kotha hunise, taikhan koise, “Tai Elijah ke mati ase.”
48 Na o rĩmwe, ũmwe wao agĩtengʼera akĩoya thibũnji. Akĩmĩtobokia thiki-inĩ, akĩmĩthecerera kamũrangi-inĩ, akĩhe Jesũ anyue.
Titia ekjon manu polai jai kene norom kapra te tenga ros pani pora bhorta hoi kene thaka loi kene anise, aru ekta lamba ghar laga khuri te lagase, aru taike dikene Jisu ke khila bole dise.
49 Arĩa angĩ nao makiuga atĩrĩ, “Tiganai nake. Nĩtũkuona kana Elija nĩegũũka kũmũhonokia.”
Ta te thaka manu khan pora koise, “Taike ekla chari di bhi. Moi khan sabo jodi Elijah ahikena Taike bachai na nai.”
50 Nake Jesũ akĩgũthũka rĩngĩ na mũgambo mũnene, agĩtuĩkana.
Etu pichete Jisu aru bhi hala kori kene jor pora kandise aru Tai laga atma ke chari dise.
51 Na rĩrĩ, ihinda o rĩu gĩtambaya kĩa hekarũ gĩgĩatũkana icunjĩ igĩrĩ kuuma igũrũ nginya thĩ. Nayo thĩ ĩgĩthingitha, nacio ndwaro cia mahiga igĩatũkana.
Etu somoite, mondoli laga purdah upor pora loi kene niche tak dui bhag hoi kene phatise, aru matise, aru pathor khan bhi bhangi kene adha hoi jaise.
52 Mbĩrĩra nacio ikĩhingũka, nao andũ aingĩ arĩa atheru arĩa maarĩkĩtie gũkua makĩriũka,
Aru Isor laga manu kunkhan ghumai jaise, taikhan laga kobor khuli jaise aru taikhan uthijaise.
53 makiuma thĩinĩ wa mbĩrĩra. Na thuutha wa kũriũka kwa Jesũ, magĩthiĩ itũũra rĩu inene itheru, na makiumĩrĩra andũ aingĩ.
Taikhan Jisu jinda huwa pichete kobor pora ulaikene ahise, pobitro sheher Jerusalem te ghusi se, aru bisi manu ke dikhai dise.
54 Rĩrĩa mũnene-wa-thigari-igana na arĩa maarĩ nake makĩrangĩra Jesũ moonire gĩthingithia na maũndũ mothe marĩa meekĩkire-rĩ, makĩnyiitwo nĩ guoya, makĩanĩrĩra, makiuga atĩrĩ, “Ti-itherũ mũndũ ũyũ oima Mũrũ wa Ngai!”
Aru jitia sipahi aru kun tai logote thaki kene Jisu ke sai thakise, mati hila aru ki hoise etu dikhise, taikhan bisi bhoi lagise aru koise, “Hosa pora etu manu to Isor laga Putro thakise.”
55 Na nĩ haarĩ andũ-a-nja aingĩ meeroragĩra marĩ o haraaya. Maarũmĩrĩire Jesũ kuuma Galili nĩguo mamũtungatagĩre.
Aru bisi maiki khan jun Jisu laga pichete Galilee pora berai thakisele taikhan ta te thakise aru dur pora Jisu ke sai thakise.
56 Thĩinĩ wao haarĩ Mariamu Mũmagidali, na Mariamu ũrĩa nyina wa Jakubu na Jose, na nyina wa ariũ a Zebedi.
Taikhan majote Mary Magdalene, Joseph aru James laga ama Mary, aru Zebedee laga chokra khan laga ama bhi thakise.
57 Na hwaĩ-inĩ wakinya-rĩ, mũndũ warĩ gĩtonga wa kuuma Arimathea, wetagwo Jusufu, ũrĩa watuĩkĩte mũrutwo wa Jesũ agĩũka.
Jitia saam hoise, ekjon dhuni manu Joseph koi kene Arimathea bosti pora ahise, tai bhi Jisu laga chela thakisele.
58 Nake agĩthiĩ kũrĩ Pilato, na akĩhooya aheo mwĩrĩ wa Jesũ, nake Pilato agĩathana anengerwo mwĩrĩ ũcio.
Tai Pilate usorte jai kene Jisu laga gaw to mangise. Etu pichete Pilate pora hukum dikene taike dise.
59 Jusufu akĩoya mwĩrĩ ũcio, akĩwoha na taama mũtheru wa gatani,
Aru Joseph pora Jisu laga gaw to loise, aru mihin kapra pora bandhi dise.
60 akĩũiga thĩinĩ wa mbĩrĩra yake njerũ ĩrĩa eenjithĩtie rwaro-inĩ rwa ihiga. Akĩgaragaria ihiga inene mũromo-inĩ wa mbĩrĩra ĩyo, na agĩĩthiĩra.
Aru tai nijor laga notun kobor te rakhidise, juntu tai pathor kati kene rakhi thakisele. Etu pichete tai ekta dangor chaka nisena pathor pora kobor to bondh kori dise aru tai jai jaise.
61 Mariamu Mũmagidali na Mariamu ũcio ũngĩ maikarĩte hau mangʼetheire mbĩrĩra.
Mary Magdalene aru dusra Mary bhi ta te thakise, kobor laga utu phale bohi thakise.
62 Na mũthenya ũyũ ũngĩ ũrĩa ũrũmagĩrĩra Mũthenya wa Ihaarĩria, athĩnjĩri-Ngai arĩa anene na Afarisai magĩthiĩ kwa Pilato.
Dusra din, juntu din to Taiyar Kora din pichete thakise, maha purohit khan aru Pharisee khan eke logote Pilate usorte joma hoi kene thakise.
63 Makĩmwĩra atĩrĩ, “Mwathi witũ, nĩtũkũririkana atĩ rĩrĩa mũheenania ũcio aarĩ muoyo. nĩoigire atĩrĩ, ‘Thuutha wa matukũ matatũ nĩngariũka.’
Taikhan koise, “Sahab, amikhan yaad ase jitia utu thogai diya manu jinda thaka somoite, tai koise, ‘Tin din pichete moi jinda hobo.’
64 Nĩ ũndũ ũcio ruta watho nĩguo mbĩrĩra ĩyo ĩrangĩrwo nginya mũthenya wa gatatũ. Kwaga ũguo, arutwo ake maahota gũthiĩ maiye mwĩrĩ ũcio macooke meere andũ atĩ nĩariũkĩtio kuuma kũrĩ arĩa akuũ. Maheeni macio maahota gũtuĩka mooru gũkĩra marĩa ma mbere.”
Etu karone hukum dibi, tin din tak etu kobor to bhal kori kene pehera dibole nimite, nohoile Tai laga chela khan ahikena chor kori loijabo, aru manu khan ke kobo, ‘Tai mora pora jinda hoi jaise.’ Aru poila pora bhi etiya laga kotha to bisi hoi jabo.”
65 Nake Pilato akĩmacookeria atĩrĩ, “Oyai arangĩri, mũthiĩ mũrangĩre mbĩrĩra ĩyo wega o ta ũrĩa mũngĩhota.”
Pilate taikhan ke koise, “Ekjon sipahi ke lobi. Jabi aru tumi kineka pora pehera lagabo paribo, etu nisena koribi.”
66 Nĩ ũndũ ũcio magĩthiĩ, makĩhinga ihiga rĩa mbĩrĩra ĩyo biũ, na makĩrĩĩkĩra rũũri rwa mũhũra, na makĩiga arangĩri ho.
Titia taikhan jai kene kobor ke bhal pora pehera dise, pathor te mohor marikena sipahi khan ke rukhibo dise.