Mathayo 15
1 Na rĩrĩ, thuutha ũcio Afarisai amwe na arutani a watho magĩũka kũrĩ Jesũ moimĩte Jerusalemu, makĩmũũria atĩrĩ,
A LAILA hele mai la io Iesu la na kakauolelo a me na Parisaio no Ierusalema mai, ninau mai la,
2 “Nĩ kĩĩ gĩtũmaga arutwo aku mathũkie kĩrĩra gĩa athuuri? Matiĩthambaga moko rĩrĩa mekũrĩa irio!”
No ke aha la e pale nei kau poe haumana i ka mooolelo a ka poe lunakahiko? No ka mea, aole lakou e holoi i na lima o lakou i ka lakou ai ana.
3 Nake Jesũ akĩmooria atĩrĩ, “Na inyuĩ mũthũkagia watho wa Ngai nĩ ũndũ wa irĩra cianyu nĩkĩ?
Olelo aku la oia ia lakou, i aku la, No ke aha la hoi oukou e pale nei i ke kanawai o ke Akua ma ka oukou mooolelo?
4 Nĩgũkorwo Ngai oigire atĩrĩ, ‘Tĩĩa thoguo na nyũkwa’ na ‘Mũndũ wa kũruma ithe kana nyina no nginya ooragwo.’
Ua kauoha mai ke Akua, i ka i ana mai, E malama oe i ka makuakane a me ka makuwahine; a o ka mea olelo hoino aku i ka makuakane a i ka maku wahine paha, e make ia.
5 No inyuĩ muugaga atĩ mũndũ angĩĩra ithe kana nyina atĩrĩ, ‘Ũteithio ũrĩa ingĩagũteithia naguo, nĩ kĩheo kĩamũrĩre Ngai,’
A ke olelo nei oukou, O ka mea e olelo aku i ka makuakane a i ka makuwahine paha, Ua laa, o ka'u mea e pono ai oe;
6 mũndũ ũcio ndarĩ bata wa ‘gũtĩĩa ithe’ naguo. Nĩ ũndũ ũcio mũgagĩtua kiugo kĩa Ngai gĩa tũhũ nĩ ũndũ wa kĩrĩra kĩanyu.
Aole ia e malama hou aku i kona makuakane, a me kona makuwahine. Pela oukou i hoole ai i ke kanawai o ke Akua ma ka oukou mooolelo.
7 Inyuĩ hinga ici! Isaia nĩamenyete wega hĩndĩ ĩrĩa aarathire ũhoro wanyu, akiuga atĩrĩ:
E ka poe hookamani, pono io ka Isaia i olelo mai ai no oukou, i ka i ana,
8 “‘Andũ aya maaheaga gĩtĩĩo na mĩromo, no ngoro ciao irĩ kũraya na niĩ.
O keia poe kanaka, ke hookokoke mai nei lakou ia'u me ko lakou waha, a ke hoomaikai mai nei ia'u me na lehelehe; aka, o ko lakou naau la, he mamao loa ia ia'u.
9 Nao maahooyaga o tũhũ; morutani marĩa marutanaga no mawatho ma andũ.’”
Make hewa ko lakou malama ana mai ia'u, i ka lakou ao ana aku i na kauoha a na kanaka i kumu e malamaia'i.
10 Nake Jesũ agĩĩta kĩrĩndĩ kĩu gĩũke harĩ we, agĩkĩĩra atĩrĩ, “Thikĩrĩriai na mũtaũkĩrwo.
Kahea aku la ia i ka poe kanaka, i aku la, E hoolohe mai oukou, a o hoomaopopo hoi.
11 Kĩrĩa gĩtoonyaga na kanua ka mũndũ ti kĩo ‘kĩmũthaahagia’, no kĩrĩa kiumaga kanua gake nĩkĩo ‘kĩmũthaahagia.’”
Aole e haumia ke kanaka i ka mea i komo ma ka waha; aka, o ka mea i puka ae mailoko mai o ka waha, oia ka mea e haumia ai ke kanaka.
12 Na hĩndĩ ĩyo arutwo ake magĩthiĩ harĩ we, makĩmũũria atĩrĩ, “Nĩũĩ atĩ Afarisai nĩmararakarire rĩrĩa maraiguire ũhoro ũcio?”
Alaila, hele aku la kana poe haumana, i aku la ia ia, Ke ike nei anei oe, ua huhu ka poe Parisaio i ko lakou lohe ana i keia olelo?
13 Nake akĩmacookeria atĩrĩ, “Mũmera o wothe ũtaahandĩtwo nĩ Baba ũrĩa ũrĩ igũrũ nĩũkamunywo na mĩri.
Olelo mai la ia, i mai la, O na mea kanu a pau aole i kanuia e ko'u Makua i ka lani, e pau ia i ka uhukiia.
14 Tiganai nao; acio nĩ atongoria atumumu. Mũtumumu angĩtongoria mũtumumu ũngĩ, eerĩ no kũgũa mangĩgũa irima.”
E waiho pela ia lakou; he poe alakai makapo lakou no na makapo: ina he makapo e alakai i ka makapo, e haule pu laua iloko o ka lua.
15 Nake Petero akiuga atĩrĩ, “Tũtaũrĩre ngerekano ĩyo.”
Olelo aku la o Petero ia ia, i aku la, E hoakaka mai oe i keia olelonane.
16 Nake Jesũ akĩmooria atĩrĩ, “O na inyuĩ mũtirĩ mũrataũkĩrwo o na rĩu?
I mai la o Iesu, Oukou anei kekahi i hoomaopopo ole?
17 Kaĩ mũtooĩ atĩ kĩndũ kĩrĩa gĩtoonyaga na kanua gĩthiiaga nda, gĩgacooka gĩkoima mwĩrĩ?
Aole anei oukou i ike, o ka mea komo ma ka waha, ua hele iho no ia maloko o ka opu, a ua hooleiia'ku ia ma ke kiona?
18 No maũndũ marĩa moimaga kanua moimaga ngoro-inĩ, na nĩmo ‘mathaahagia’ mũndũ.
Aka, o ka mea e puka ana mailoko mai o ka waha, mailoko mai ia o ka naau; oia ka mea e haumia ai ke kanaka.
19 Nĩ ũndũ ngoro-inĩ nĩkuo kuumaga meciiria mooru, na ũragani, na ũtharia, na ũhũũri maraya, na ũici, na kũiganĩrĩra igenyo, na njambanio.
No ka mea, mailoko mai o ka naau ke puka mai nei na manao ino, ka pepehi kanaka ana, ka moe kolohe ana, ka hookamakama ana, ka aihue ana, ka hoopunipuni ana, a me na olelo ino.
20 Macio nĩmo maũndũ marĩa ‘mathaahagia’ mũndũ; no kũrĩa irio na moko matarĩ mathambie matingĩtũma mũndũ agĩe na ‘thaahu’.”
Oia na mea e hanmia ai ke kanaka: aka, o ka ai ana me na lima holoi ole ia, aole e haumia ke kanaka ia mea.
21 Ningĩ Jesũ akiuma kũu, agĩthiĩ ndeere-inĩ cia Turo na Sidoni.
Hele aku la o Iesu mai ia wahi aku, a hiki aku la ma na mokuna o Turo a me Sidona.
22 Mũndũ-wa-nja Mũkaanani woimĩte gũkuhĩ na kũu agĩũka kũrĩ we, akĩmũkayagĩra, akiugaga atĩrĩ, “Mwathani, Mũrũ wa Daudi, njiguĩra tha! Mũirĩtu wakwa nĩarathĩĩnio mũno nĩ ndaimono.”
Aia ilaila kekahi wahine Kanaana no ia aina i hele mai ai, kahea mai la ia ia, i mai la, E ka Haku, ka mamo a Davida, e aloha mai oe ia'u, ua uluhia loa kuu kaikamahine e ka daimonio.
23 No Jesũ ndarĩ ũndũ o na ũmwe oigire. Nĩ ũndũ ũcio arutwo ake magĩthiĩ kũrĩ we makĩmũringĩrĩria, makĩmwĩra atĩrĩ, “Mwĩre athiĩ, tondũ nĩaratũrũmĩrĩra agĩkayaga.”
Aole ia i olelo iki aku ia ia. Hele aku la kana mau haumana, a noi aku la ia ia, E hoihoi aku oe ia ia; no ka mea, ke walaau mai nei ia mahope o kakou.
24 Nake Jesũ agĩcookia atĩrĩ, “Ndaatũmirwo o kũrĩ ngʼondu cia nyũmba ya Isiraeli iria ciũrĩte tu.”
Olelo mai la ia, i mai la, Ua hoounaia mai nei au i ka ohana hipa auwana o ka Iseraela wale no.
25 Nake mũndũ-wa-nja ũcio agĩũka, akĩmũturĩria ndu, akĩmwĩra atĩrĩ, “Mwathani, ndeithia!”
Hele mai la ua wahine la, moe iho la ia imua ona, i mai la, E ka Haku, e kokua mai oe ia'u.
26 Nake Jesũ agĩcookia atĩrĩ, “Gũtiagĩrĩire kuoya mũgate wa ciana ũikĩrie ngui.”
Olelo aku la o Iesu, i aku la, Aole e pono ke lawe i ka ai a na kamalii, a hoolei aku na na ilio.
27 Nake mũndũ-wa-nja ũcio akiuga atĩrĩ, “Ĩĩ nĩguo Mwathani; no o na ngui nĩirĩĩaga rũitĩki rũrĩa rũgũaga kuuma metha-inĩ ya mwene cio.”
I mai la kela, He oiaio, e ka Haku; ua ai no nae na ilio i na hunahuna i helelei iho malalo o ka papaaina a ko lakou haku.
28 Nake Jesũ akĩmũcookeria atĩrĩ, “Mũtumia ũyũ, wĩtĩkio waku nĩ mũnene! Ihooya rĩaku nĩrĩahingio.” Nake mwarĩ akĩhonio ithaa o rĩu.
Alaila, olelo aku la o Iesu ia ia, i aku la, E ka wahine, nui kou manaoio; me kau makemake, pela e hanaia'ku ai nou. A ola iho la kana kaikamahine ia hora.
29 Jesũ akiuma kũu, agĩthiĩ agereire hũgũrũrũ-inĩ cia iria rĩa Galili, agĩcooka akĩambata kĩrĩma-inĩ, agĩikara thĩ.
Hele aku la o Iesu ma ia wahi aku, a hiki aku la ma ke kae loko i Galilaia: pii aku la ia iluna i kekahi mauna, a noho iho la ilaila.
30 Nakĩo kĩrĩndĩ kĩnene gĩgĩũka kũrĩ we, gĩkĩmũrehera andũ arĩa maathuaga, na atumumu, na arĩa maarĩ onju na arĩa mataaragia, na angĩ aingĩ, makĩmaiga magũrũ-inĩ make; nake akĩmahonia.
He nui ka poe kanaka i hele mai io na la, e halihali pu mai ana i na oopa, i na makapo, i na aa, i na mumuku, a me na mea e ae he nui wale, a waiho iho la ia lakou ma na wawae o Iesu; a hoola iho la oia ia lakou.
31 Nao andũ makĩgega rĩrĩa moonire arĩa mataaragia makĩaria, na arĩa onju mahonetio, na arĩa maathuaga magĩĩtwara, na atumumu makĩona. Nao makĩgooca Ngai wa Isiraeli.
Mahalo aku la ua poe kanaka la i ko lakou ike ana ae i na aa e olelo ana, i na mumuku e ola ana, i na oopa e hele ana, a i na makapo e ike ana; a hoonani aku la lakou i ke Akua o ka Iseraela.
32 Nake Jesũ agĩĩta arutwo ake moke harĩ we, akĩmeera atĩrĩ, “Nĩndĩraiguĩra andũ aya tha tondũ makoretwo hamwe na niĩ mĩthenya ĩtatũ, na matirĩ na kĩndũ gĩa kũrĩa. Ndikwenda mathiĩ marĩ ahũtu, tondũ maahota kũringĩkĩra njĩra.”
Kahea mai la o Iesu i kana poe haumana, i mai la, Ke aloha aku nei ko'u naau i keia poe kanaka, no ka mea, eia ke kolu o ka la i noho ai lakou me au, aole hoi a lakou mea e ai ai; aole au makemake e hoihoi aku ia lakou me ka pololi, o maule auanei lakou ma ke ala.
33 Nao arutwo ake magĩcookia atĩrĩ, “Tũngĩruta kũ mĩgate ya kũhũũnia kĩrĩndĩ ta gĩkĩ, gũkũ werũ-inĩ?”
I aku la kana poe haumana ia ia, Nohea la e loaa'i ia kakou ka berena ma keia wahi waonahele, i maona ai ka poe nui me neia?
34 Nake Jesũ akĩmooria, atĩrĩ, “Mũrĩ na mĩgate ĩigana?” Nao makĩmũcookeria atĩrĩ, “Tũrĩ na mĩgate mũgwanja, na tũthamaki tũnini tũtarĩ tũingĩ.”
Ninau mai la o Iesu ia lakou, Ehia na popo berena a oukou? I aku la lakou, Ehiku, a he mau wahi ia liilii.
35 Nake akĩĩra kĩrĩndĩ kĩu gĩikare thĩ.
Olelo aku la ia i ua poe kanaka la, e noho ilalo ma ka honua.
36 Agĩcooka akĩoya mĩgate ĩyo mũgwanja na tũthamaki tũu, na aarĩkia gũcookia ngaatho-rĩ, akĩmĩenyũranga, akĩmĩnengera arutwo nao makĩhe andũ.
Lalau aku la ia i na popo berena ehiku, a me na ia, hooalohaloha aku la, wawahi iho la, haawi aku la i na haumana ana, a haawi aku la hoi na haumana i ka poe kanaka.
37 Othe makĩrĩa makĩhũũna. Thuutha ũcio arutwo makĩũngania cienyũ iria ciatigarĩte makĩiyũria ciondo mũgwanja.
Ai iho la lakou a pau a maona: hoiliili iho la lakou i na hakina i koe, ehiku hinai i piha.
38 Mũigana wa andũ arĩa maarĩire maarĩ andũ ngiri inya, andũ-a-nja na ciana matatarĩtwo.
O ka poe i ai, eha tausani kanaka, he okoa na wahine a me na kamalii.
39 Jesũ aarĩkia kuugĩra kĩrĩndĩ ũhoro, agĩtoonya gatarũ, agĩthiĩ mwena wa Magadani.
A hoihoi aku la ia i ua poe la, ee aku la ia maluna o ka moku, a holo aku la ma kekahi kae o Magedala.
