Mariko 12
1 Nake akĩambĩrĩria kũmahe ũhoro na ngerekano, akĩmeera atĩrĩ, “Mũndũ ũmwe nĩahaandire mũgũnda wake mĩthabibũ. Agĩaka rũgiri rũgĩthiũrũrũkĩria mũgũnda ũcio, na akĩenja irima rĩa kũhihĩra thabibũ, na agĩaka nyũmba ndaaya na igũrũ ya arangĩri. Agĩcooka agĩkomborithia mũgũnda ũcio kũrĩ arĩmi angĩ, na agĩthiĩ rũgendo.
A LAILA, hoomaka oia e olelo mai ia lakou ma na olelonane. Kanu iho la kekahi kanaka i ka malawaina, a hana iho la ia i ka pa a puni, a kohi ilalo i kahi e kaomi ai i ka waina, kukulu iho la i ka hale kiai, haawi ae la i na hoaaina, a hele aku la i ka aina e.
2 Na rĩrĩ, hĩndĩ ya magetha yakinya-rĩ, agĩtũma ndungata yake kũrĩ akombori acio ĩgĩĩre maciaro mamwe ma mũgũnda ũcio wa mĩthabibũ.
A i ka wa pono, hoouna mai la ia i ke kauwa i na hoaaina, i loaa aku ia ia ka hua o ka malawaina, no ka poe hoaaina.
3 Nao makĩmĩnyiita makĩmĩhũũra, na makĩmĩingata ĩtarĩ na kĩndũ.
Hopu iho la lakou ia ia, kuikui aku la, a hoihoi nele aku la ia ia.
4 Agĩcooka akĩmatũmĩra ndungata ĩngĩ; nao magĩtiihia ndungata ĩyo mũtwe na makĩmĩĩka maũndũ ma thoni.
Hoouna hou mai la ia io lakou la i kokahi kauwa hou; a hailuku aku la lakou ia ia, a eha kona poo, a hoihoi aku lakou ia ia me ka hoino.
5 Na o rĩngĩ agĩtũma ndungata ĩngĩ, nayo makĩmĩũraga. Nĩatũmire ndungata ingĩ nyingĩ, imwe ciacio magĩcihũũra, na iria ingĩ magĩciũraga.
Hoouna hou mai la ia i kekahi mea hou; a pepehi aku la lakou ia ia a make; a o na mea e ae he nui loa, kuikui no i kekahi, a pepehi i kekahi.
6 “Mũndũ ũcio ndaarĩ na mũndũ ũngĩ watigaire wa gũtũma, tiga o mũriũ wake ũrĩa eendete mũno. Akĩmũtũma thuutha wa acio angĩ othe, akiuga atĩrĩ, ‘Nĩmegũtĩĩa mũrũ wakwa.’
He keikikane hookahi kana, o kana punahele, oia kana i hoouna hope mai ai ia lakou, i mai la, E mahalo mai paha lakou i kuu keikikane.
7 “No akombori acio makĩĩrana atĩrĩ, ‘Ũyũ nĩwe ũkaagaya mũgũnda ũyũ. Ũkai, rekei tũmũũrage, nĩguo igai rĩake rĩgaatuĩka riitũ.’
I ae la kela poe hoaaina ia lakou iho no, Eia no ka hooilina; ina kakou e pepehi ia ia, alaila, e lilo mai ka waiwai no kakou.
8 Nĩ ũndũ ũcio makĩmũnyiita, makĩmũũraga, makĩmũikia nja ya mũgũnda ũcio wa mĩthabibũ.
Hopu iho la lakou ia ia, pepehi aku la; a hoolei aku hoi; mailoko aku o ka malawaina.
9 “Rĩu-rĩ, mwene mũgũnda ũcio ageeka atĩa? Agooka oorage akombori acio, acooke ahe andũ angĩ mũgũnda ũcio.
No ia mea, pehea la nanei e hana mai ai ka haka o ia malawaina? E hele mai no ia a e luku iho ia poe hoaaina, a e haawi aku i ka malawaina no hai.
10 Kaĩ mũtarĩ mwathoma maandĩko maya: “‘Ihiga rĩrĩa aaki maaregire, nĩrĩo rĩtuĩkĩte ihiga inene rĩa koine;
Aole anei oukou i heluhelu i keia palapala, O ka pohaku i haaleleia e ka poe hana hale, ua lilo ia i pohaku kumu no ke kihi:
11 Mwathani nĩwe wĩkĩte ũndũ ũcio, naguo nĩ wa magegania tũkĩwona’?”
O ka hana keia a Iehova, he mea mahalo ia i ko kakou mau maka.
12 Magĩcaria ũrĩa mangĩmũnyiita tondũ nĩmamenyire aaragia ũhoro wao na ngerekano ĩyo, no nĩmetigagĩra kĩrĩndĩ; nĩ ũndũ ũcio magĩtigana nake, magĩthiĩ.
Imi iho la lakou e hopu ia ia, a makau ae la lakou i kanaka; no ka mea, ua ike lakou ua olelo oia i keia olelonane no lakou: a haalele lakou ia ia, a hele aku.
13 Thuutha ũcio magĩtũma Afarisai amwe na Aherodia kũrĩ Jesũ nĩguo mamũtege na mĩario yake.
Hoouna mai la lakou i kekahi o ka poe Parisaio, a me ko Herode poe io na la e hoohihia ai ia ia ma ka olelo.
14 Magĩũka kũrĩ we makĩmwĩra atĩrĩ, “Mũrutani, nĩtũũĩ atĩ ũrĩ mũndũ wa ma. Ndwĩtigagĩra andũ, tondũ ndũrũmbũyagia ũrĩa mahaana; no ũrutanaga ũhoro wa Ngai na ma. Rĩu-rĩ, nĩ kwagĩrĩire kũrutĩra Kaisari mbeeca cia igooti, kana aca?
A hiki mai la lakou, olelo mai la lakou ia ia, E ke kumu e, ua ike makou he pono oe, aole oe i makau i kekahi; aole hoi oe i nana i ko waho o ke kanaka, aka, ke hoike pono mai nei oe i ka aoao o ke Akua, ma ka oiaio: He mea pono anei, ke haawi aku i ka waiwai auhau na Kaisara? Aole anei?
15 Tũrutage kana tũtikarutage?” No tondũ Jesũ nĩamenyaga ũhinga wao, akĩmooria atĩrĩ, “Mũrenda kũngeria nĩkĩ? Ta ndeherai dinari ndĩmĩone.”
E haawi anei makou? Aole paha makou e haawi aku? Ike aku la ia i ko lakou hookamani ana, i aku la oia ia lakou, No ke aha la oukou e hoao mai nei ia'u? E lawe mai oukou i kekahi denari io'u nei i ike au.
16 Makĩmũrehera dinari ĩyo, nake akĩmooria atĩrĩ, “Mbica ĩno na rĩĩtwa rĩĩrĩ nĩ cia ũ?” Nao makĩmũcookeria atĩrĩ, “Nĩ cia Kaisari.”
A lawe mai la lakou. Alila ninau aku oia ia lakou, Nowai keia kii, a me ka palapala? I mai la lakou ia ia. No Kaisara.
17 Nake Jesũ akĩmeera atĩrĩ, “Rutagĩrai Kaisari kĩrĩa kĩrĩ gĩake, na mũrutagĩre Ngai kĩrĩa kĩrĩ gĩake.” Nao makĩgegio nĩwe.
Olelo aku la Iesu, i aku la ia lakou, E haawi aku i ka Kaisara ia Kaisara, a i ka ke Akua hoi i ke Akua. Pilipu iho la lakou ia ia.
18 Ningĩ Asadukai, arĩa moigaga atĩ gũtirĩ ũhoro wa kũriũka magĩũka kũrĩ Jesũ na makĩmũũria atĩrĩ,
Alaila, hele aku la io na la, na Sadukaio ka poe i olelo, Aole e ala hou mai; ninau aku la lakou ia ia, i aku la,
19 “Mũrutani, Musa aatwandĩkĩire atĩ mũrũ wa nyina na mũndũ angĩkua atige mũtumia atarĩ na ciana-rĩ, mũndũ ũcio no nginya ahikie mũtumia ũcio watigwo, aciarĩre mũrũ wa nyina ciana.
E ke kumu, ua palapala mai o Mose ia makou. Ina i make ke kaikuaana o kekahi kanaka, a koe ka wahine ana, aole hoi ana keiki, na ke kaikaina no e mare ia wahine, i loaa ke keiki na kona kaikuaana.
20 Na rĩrĩ, kwarĩ aanake mũgwanja a nyina ũmwe. Wa mbere akĩhikania na agĩkua, na ndatige ciana.
Ehiku no na keiki kane; a mare aku la ka hiapo i ka wahine, a make ia, aole ana keiki.
21 Nake wa keerĩ akĩhikia mũtumia ũcio wa ndigwa, no o nake agĩkua na ndatige ciana. O na wa gatatũ nake agĩĩka o ũguo.
Mare ae la ke kaikaina ia ia, a make ia, aole no hoi ana keiki; a pela no ka muli aku.
22 Ũhoro wa ma nĩ atĩ, gũtirĩ o na ũmwe wa acio mũgwanja watigire ciana. Thuutha wao othe, mũtumia ũcio o nake agĩkua.
A mare ae la no hoi ka poe ehiku a pau ia ia, aole hoi a lakou keiki; a mahope iho, make aku la no hoi ka wahine.
23 Rĩu-rĩ, hĩndĩ ya kũriũka mũtumia ũcio agaakorwo arĩ wa ũ, nĩgũkorwo othe mũgwanja nĩmamũhikĩtie?”
Nolaila, i ke ala hou ana mai, a ala hou lakou, nawai la uanei o lakou ua wahine la? No ka mea, moe aku no lakou ehiku ia ia.
24 Nake Jesũ akĩmacookeria atĩrĩ, “Nĩmũhĩtĩtie tondũ mũtiũĩ Maandĩko kana hinya wa Ngai?
Olelo mai Iesu, i mai la ia lakou, Aole anei oukou i lalau, no ko oukou ike ole ana i ka palapala hemolele, a me ka mana o ke Akua?
25 Rĩrĩa akuũ makaariũka, matikahikania kana mahike; magaatuĩka ta araika arĩa marĩ kũu igũrũ.
No ka mea, i ka wa e ala hou mai ai lakou, maiwaena mai o ka poe make, aole lakou e mare, aole hoi e hoopalauia; aka, e like ana lakou, me na anela iloko o ka lani.
26 Naguo ha ũhoro wa akuũ kũriũka-rĩ, kaĩ mũtathomete ibuku-inĩ rĩa Musa, ũhoro ũkoniĩ kĩhinga kĩrĩa kĩahĩaga, na ũrĩa Ngai aamwĩrire atĩrĩ, ‘Niĩ nĩ niĩ Ngai wa Iburahĩmu na Ngai wa Isaaka, o na Ngai wa Jakubu?’
A no ke ala hou ana o ka poe make, aole anei oukou i heluhelu iloko o ka palapala a Mose, i ka mea a ke Akua i olelo mai ai ia ia, maloko o ka laau, i mai, Owau no ke Akua o Aberahama, a o ke Akua o Isaaka, a o ke Akua o Iakoba?
27 We ti Ngai wa arĩa akuũ, no nĩ wa arĩa marĩ muoyo. Inyuĩ mũhĩtĩtie mũno.”
Aole oia ke Akua o ka poe make, aka, ke Akua no ia o ka poe ola; no ia mea, ua lalau oukou.
28 Na rĩrĩ, mũrutani ũmwe wa watho nĩokire akĩigua makĩaria. Aamenya atĩ Jesũ nĩamacookeirie icookio rĩega-rĩ, akĩmũũria atĩrĩ, “Harĩ maathani marĩa mangĩ mothe-rĩ, nĩ rĩrĩkũ rĩa bata mũno?”
Hele mai la kekahi o ka poe kakauolelo, a lohe i ka lakou kamailio ana, a ike ia i ka pono o ka Iesu olelo ana, alaila, ninau aku la oia ia ia, Heaha la ke kanawai nui o na kanawai a pau?
29 Jesũ agĩcookia atĩrĩ, “Rĩathani rĩrĩa rĩa bata mũno nĩ rĩĩrĩ: ‘Thikĩrĩria, inyuĩ Isiraeli, Mwathani Ngai witũ, Mwathani nĩ ũmwe.
I mai la Iesu ia ia, Eia ke kanawai nui o na kanawai a pau, E hoolohe mai, e ka Iseraela, o Iehova, o ko kakou Akua, o ka Haku hookahi no ia:
30 Endaga Mwathani Ngai waku na ngoro yaku yothe, na muoyo waku wothe, na meciiria maku mothe, na hinya waku wothe.’
E aloha oe ia Iehova i kou Akua, me kou naau a pau, a me kou uhane a pau, a me kou manao a pau, a me kou ikaika a pau; oia ke kanawai i oi.
31 Narĩo rĩa keerĩ nĩ rĩrĩ: ‘Endaga mũndũ ũrĩa ũngĩ o ta ũrĩa wĩendete wee mwene.’ Gũtirĩ rĩathani rĩngĩ inene kũrĩ macio.”
A ua like no hoi ka lua me ia, E aloha oe i kou hoalauna me kou aloha ia oe iho. Aole kanawai e ae i oi mamua o keia mau kanawai.
32 Nake mũndũ ũcio agĩcookia atĩrĩ, “Mũrutani, ti-itherũ nĩwoiga wega atĩ Ngai nĩ ũmwe na gũtirĩ ũngĩ tiga we!
I aku la ua kakauolelo la ia ia, Maikai, e ke Kumu, ua olelo mai oe i ka mea oiaio; no ka mea, hookahi wale no Akua, aole e ae, oia wale no.
33 Ningĩ ũmwende na ngoro yaku yothe, o na ũmenyo waku wothe, o na hinya waku wothe; o nakuo kwenda mũndũ ũrĩa ũngĩ o ta ũrĩa wĩendete wee mwene, ũcio nĩ ũndũ ũrĩ bata gũkĩra maruta mothe ma njino na magongona.”
A o ke aloha aku ia ia me ka naau a pau, a me ka manao a pau, a me ka uhane a pau, a me ka ikaika a pau a o ke aloha aku i ka hoalauna, e like me kona aloha ia ia iho, ua oi no keia mau mea mamua o na mohaikuni, a me na mea mohai a pau loa.
34 Rĩrĩa Jesũ oonire nĩacookia wega, akĩmwĩra atĩrĩ, “Wee-rĩ, ndũrĩ haraaya na ũthamaki wa Ngai.” Na kuuma hĩndĩ ĩyo gũtirĩ mũndũ wacookire kũũmĩrĩria kũmũũria ciũria ingĩ.
Ike mai la Iesu, ua pono kana olelo ana mai, alaila, i mai la oia ia ia, Aole oe i mamao ae i ke aupuni o ke Akua. Mai ia wa iho, aohe kanaka i aa e ninaninau hou aku ia ia.
35 Na rĩrĩ, Jesũ akĩrutana nja-inĩ cia hekarũ akĩmooria atĩrĩ, “Nĩ kĩĩ gĩtũmaga arutani a watho moige atĩ Kristũ nĩ mũrũ wa Daudi?
Olelo mai la Iesu, i mai la ma kana ao ana iloko o ka luakini, No ke aha la i olelo mai ai ka poe kakauolelo, He keiki na Davida ka Mesia?
36 Daudi we mwene, akĩaria arĩ na Roho Mũtheru, oigire atĩrĩ: “‘Mwathani eerire Mwathani wakwa atĩrĩ: “ikara guoko-inĩ gwakwa kwa ũrĩo nginya ngaiga thũ ciaku rungu rwa makinya maku.”’
No ka mea, olelo mai la o Davida ma ka Uhane Hemolele, Olelo mai la o Iehova i ko'u Haku, E noho mai oe ma ko'u lima akau, a hoolilo aku ai au i kou enemi i keehana wawae nou.
37 Daudi we mwene aramwĩta ‘Mwathani.’ Angĩgĩtuĩka mũrũwe atĩa?” Na nĩ haarĩ na gĩkundi kĩnene kĩa andũ kĩamũthikagĩrĩria gĩkenete.
A ina kapa aku o Davida ia ia i Haku, Pehea la hoi oia he keiki nana? A lohe ae la na makaainana ia ia me ka olioli.
38 Ningĩ Jesũ akĩrutana, akiuga atĩrĩ, “Mwĩmenyagĩrĩrei arutani a watho. Mendete gũthiĩ mehumbĩte nguo iria ndaaya na kũgeithagio nĩ andũ othe rĩrĩa mekũgera ndũnyũ-inĩ,
I mai la oia ia lakou ma kana ao ana, E ao oukou no ka ka poe kakauolelo; ke makemake nei lakou e hele me ke kapa loihi, a me ke alohaia mai ma kahi kuai,
39 na makenda gũikaragĩra itĩ iria cia bata thunagogi-inĩ, na gũikara handũ ha andũ arĩa atĩĩku maruga-inĩ.
A me na noho hanohano iloko o na halehalawai, a me na wahi maikai ma na ahaaina.
40 Na no-o matoonyagĩrĩra nyũmba cia atumia a ndigwa makamatunya indo ciao, na nĩguo meyonanie, makahooya mahooya maraihu. Andũ ta acio nĩ makaaherithio mũno makĩria.”
Ua pau ia lakou na hale o na wahinekanemake, a ke hooloihi nei lakou i ka pule no ka ikeia mai. E nui aku auanei ko lakou hoohewaia.
41 Jesũ agĩikara thĩ angʼetheire harĩa heekagĩrwo maruta, akĩĩrorera ũrĩa gĩkundi kĩu kĩahothaga. Andũ aingĩ itonga makĩhotha mbeeca nyingĩ.
Noho iho la Iesu ma ke alo o ka waihonakala, a nana ae la i kanaka e hoolei ana i ke kala iloko o ka waihonakala; a nui loa iho la na mea waiwai i hoolei nui mai.
42 No mũtumia ũmwe wa ndigwa warĩ mũthĩĩni agĩũka akĩhotha tũthendi twĩrĩ tũnini mũno twa gĩcango tũrĩa twarĩ mũigana wa mbeeca ĩmwe.
Hele mai la kekahi wahinekanemake hune, hoolei mai la ia i elua Iepeta, a o laua pu, hookahi ia keneta.
43 Jesũ agĩĩta arutwo ake harĩ we, akĩmeera atĩrĩ, “Ngũmwĩra atĩrĩ na ma, mũtumia ũyũ wa ndigwa mũthĩĩni nĩekĩra mbeeca nyingĩ kĩgĩĩna-inĩ gũkĩra andũ arĩa angĩ othe.
Alaila, kahea mai la ia i kana poe haumana, i mai la ia lakou, He oiaio ka'u e olelo aku nei ia oukou, O keia wahinekanemake hune, ua oi aku kana mea i hoolei iho ai, mamua o ko lakou a pau, ka poe i hoolei iho iloko o ka waihonakala:
44 Acio angĩ othe maheana kũringana na ũingĩ wa ũtonga wao, no mũtumia ũyũ aheana kĩrĩa gĩothe oima nakĩo, o na arĩ mũthĩĩni-rĩ, aheana mũthithũ wake wothe.”
No ka mea, hoolei iho lakou a pau, no loko o ka lakou waiwai nui; aka, oia, ma kona hune, ua hoolei mai ia i kona mea a pau, i kona mea ola a pau hoi.
